Bartel BM-2, 1926
(Bartel M-2)
Samolot Bartel BM-2 (oznaczony też początkowo Bartel M-2- ”M” było skrótem imienia żony konstruktora- Maryli) zaprojektowany został w 1926 r. przez inż. Ryszarda Bartla w poznańskiej Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów ”Samolot”. W pracach konstrukcyjnych nad tym samolotem brali udział: inż. J. Teisseyre, techn. J. Medwecki, i inż. Z. Nowakowski. Budowę prototypu rozpoczęto w sierpniu 1926 r., a oblot nastąpił 7.12.1926 r.
Konstruktor położył specjalny nacisk na standaryzację części, materiału, rozmiaru rur oraz blach itp. Cechą charakterystyczną tego dwupłata, jak i późniejszych, konstrukcji R. Bartla, są identyczne skrzydła górne i dolne, a stąd większa rozpiętość dolnego płata. Na początku 1927 r. samolot przeszedł próby fabryczne, które wykazały poprawne własności pilotażowe. Wobec stwierdzenia możliwości ulepszenia konstrukcji, samolot nie wszedł do produkcji. Doświadczenia wykorzystano przy zaprojektowaniu samolotu szkolnego Bartel BM-4. Prototyp BM-2 nie był używany i został skasowany. Był to pierwszy polski samolot szkolny, a zarazem drugi prototyp WWS ”Samolot”.
Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Płaty prostokątne, dwudźwigarowe, drewniane, kryte od dołu sklejką, spełniającą rolę wykrzyżowania międzydźwigarowego, a od góry płótnem sznurowanym z tyłu i z boków w celu ułatwienia kontroli wnętrza płata. Płaty usztywnione oprofilowanymi słupkami z rur stalowych i cięgnami z podwójnych linek stalowych, oprofilowanych. Profil płata Bartel 37-IIa o grubości 15,8%. Skrzydła górne i dolne identyczne, wzajemnie wymienne. Lotki na całej rozpiętości skrzydeł, kryte sklejką. Stateczniki i stery spawane z rur stalowych, kryte płótnem. Stateczniki przestawialne na ziemi. Statecznik poziomy podparty rurkowymi zastrzałami, statecznik pionowy usztywniony linkami. Sterowanie lotek i sterów- linkami. Lotki górne i dolne połączone cięgnami. Linki w kadłubie- bez krążków, w celu zmniejszenia zużycia.
Kadłub o przekroju prostokątnym, konstrukcji drewnianej, kryty sklejką. W przedniej części kadłuba, w celu uzyskania dostępu do wnętrza, pokrycie sklejkowe góry i dołu kadłuba zostało zastąpione osłonami z blachy aluminiowej, pod którymi umieszczono zbiorniki paliwa, a konstrukcję wzmocniono rozporkami z rur stalowych. Nad kadłubem piramidka z profilowych rur stalowych, do której mocowany był górny płat. Łoże silnika z 6 rur stalowych na przegubach Cardana, mocowane do ściany ogniowej. Dwa zbiorniki paliwa o pojemności 120 l. Kabiny odkryte, osłonięte wiatrochronami. Przednia kabina- ucznia, wyposażona w tablicę przyrządów pokładowych, tylna kabina- instruktora.
Usterzenie klasyczne. Stateczniki i stery spawane z rur stalowych, kryte płótnem. Statecznik poziomy podparty rurkowymi zastrzałami, statecznik pionowy usztywniony linkami.
Podwozie stałe z oprofilowanych rur stalowych, mocowane na czterech sworzniach do kadłuba. Oś amortyzowana względem goleni za pomocą sznura gumowego. Koła o średnicy 700 mm. Płoza ogonowa spawana z rur stalowych, amortyzowana sznurem gumowym, sterowana orczykiem.
Silnik- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Salmson 9AC o mocy 88 kW (120 KM). Śmigło drewniane dwułopatowe o średnicy 2,24 m.
Dane techniczne BM-2 (wg [1]):
Rozpiętość- 11,77 m, długość- 7,8 m, wysokość- 3,16 (wg [2]- 2,95, wg [3]- 3,08) m, powierzchnia nośna- 28,6 m2.
Masa własna- 695 kg, masa użyteczna- 275 kg, masa całkowita- 970 kg.
Prędkość max- 128 km/h, prędkość przelotowa- 100 km/h, prędkość minimalna- 65 km/h, wznoszenie- 2,9 m/s, pułap- 4000 m, zasięg- 320 (wg [2]- ok. 300) km.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.[2] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[3] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.