ZB-2 "Syrena", 1957

Balon sportowy wolny. Polska.
Balon wolny ZB-2 ”Syrena” na chwilę przed startem do swego pierwszego lotu, Gocław 26.05.1957 r. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 24/1957).

W 1956 r. reakty­wowano w Polsce sport balonowy. Dnia 30.09.1956 r. na Kongresie Balonowym w Warszawie powołano Radę Balonową przy APRL. Nieco później (24.11.1957 r.) powstała Sekcja Balonowa w Aeoklubie Warszawskim, w tym sa­mym czasie otrzymano trzy ba­lony zaporowe 490 mł, które znajdowały się na lotnisku Gocław.

Jeden  z tych  balonów   używany był  do  celów  propagandowych,    zaś    powłoki dwóch  pozostałych zostały wykorzystane do budowy pierwszego w PRL sportowy balon wolny ZB-2 ”Syrena” o pojemności 1200 m3, który otrzymał znaki SP-BZA. Konstruktorem tego balonu był Zbigniew Burzyński. Został zbudowany w Warsztacie Balonowym Aeroklubu Warszawskiego na Gocławiu. Kierownictwo przebudowy  balonów  powierzono mgr. inż. Walentemu  Nowackiemu. Powłokę balonu wykonał Wacław Maciejewski, znany sprzed wojny majster- szykowacz balonowy, zaś siatkę i kosz- Czesław   Nowacki. Pierwszy lot został wykonany 26.05.1957 r. z lotniska na Gocławiu w Warszawie. Załogę stanowili: inż. Walenty Nowacki i szef wyszkolenia Aeroklubu Warszawskiego, pilot samolotowy- Zdzisław Dudzik. Balon po przeleceniu 67 km, wylądował o godzinie 15:50 w miejscowości Szwejki Nowe. Balon został zareje­strowany w połowie maja 1957 r pod znakami SP-BZA.

9.06.1957 r. balon ”Syrena” wystartował z okazji XXVI Międzynarodowych Targów Poznańskich ze stadionu im. 22 lipca w Poznaniu i wykonał przelot do Kruszewa w rejonie Piły. Balon pilotował Franciszek Hynek, mając w koszu, jako pasażerów redaktorów Władysława Kisielewskiego i Bolesława Michałka. 8.09.1957 r. balon uświetnił centralne pokazy z okazji Święta Lotnictwa w Warszawie na Bemowie. Aerostat pilotowany przez Franciszka Hynka, w towarzystwie Zbigniewa Burzyńskiego, (dla którego był to pierwszy lot balonowy po wojnie) oraz syna Walentego Nowackiego- Przemysława doleciał aż do miejscowości Kalwaria na Litwie.

15.09.1957 r. balon ”Syrena” miał wystartować z lotniska w Mielcu. Podczas napełniania gazem, zerwał się wiatr i powłoka zerwała się z uwięzi i poszybowała w nieznanym kierunku. Po kilku dniach odnaleziono szczątki balonu w miejscowości Podizdebno w powiecie świdnickim. Okazało się, że powłoka wylądowała w lesie a miejscowa ludność pocięła ja na kawałki. Ostatecznie sprawa znalazła się w sądzie, a osoby winne zniszczenia powłoki zostały ukarane.

Wkrótce po jego zniszczeniu balonu ”Syrena” zbudowano następny balon, w nowej wersji ZB-3 ”Syrena II”.

Konstrukcja.
Balon posiada układ klasyczny składający się z trzech zespołów: powłoki, sieci i kosza z osprzętem. Minimalna załoga- 1 osoba.

Powłoka została wyko­nana z ciężkiego podwójnego mate­riału z balonów zaporowych. Kulisty kształt uzyskano dzięki skleje­niu i zeszyciu 400 trapezowych pła­tów tworzących 20 pionowych pa­sów i 20 poziomych pierścieni. Szwy uszczelniono taśmami. Na powłoce znajdują się następujące podzespoły: klapa nawigacyjna, rozrywacz, rękaw i uzdeczka.

Sieć obejmująca powłokę posiada konstrukcję oczkowo- południkową. U góry sieć zakończona jest tzw. gwiazdą i oto­kiem. Na dole oka sieci poprzez spadki I, II, i III rzędu schodzą w 12 lin nośnych przymocowanych do obręczy nośnej kosza. Obręcz wyko­nana jest z rury stalowej ø 40 mm oplecionej sznurem. Kosz podwie­szony jest do obręczy krótkimi odcinkami linek ukształtowanych w "V".

Konstrukcję nośną kosza sta­nowią: stalowa linka szkieletowa, górna rama z rury stalowej i trzy płozy dna. Ściany kosza wyplatane są wikliną i trzciną. Wnętrze obite jest tkaniną brezentową z przyszy­tymi kieszeniami po bokach. Kosz posiada konstrukcję elastyczną, niezwykle wytrzymałą na momenty gnące od balastu na starcie i duże siły od uderzeń przy lądowaniu. Do wyposażenia załogi należą spado­chrony, kamizelki ratunkowe, noże sierpaki, kaski i pasy ochronne.

Podstawowe przyrządy pokła­dowe: wysokościomierz. wariometr, barograf, busola Bessarda i derywomierz.

Do napełniania po­włoki mógł być stosowany gaz świetlny, gaz koksowniczy, gaz zie­mny oraz wodór. Dopuszczalne jest napełnienie w 100 % wodorem.

Dane techniczne ZB-2 (wg [6]):
Pojemność znamionowa- 1200 m3, pojemność rzeczywista- 1200 m3, wysokość całkowita- 20,8 m, średnica powłoki- 13,2 m, powierzchnia powłoki- 545,8 m2, obwód równika powłoki- 41,4 m, powierzchnia rozrywacza- 1,9 m2, średnica użyteczna klapy- 0,47 m, średnica rękawa- 0,52 m, długość rękawa- 1,5 m.

Masa powłoki- 195,2 kg, masa sieci- 47,5 kg, masa kosza- 46,7 kg, masa własna- 289,4 kg, masa rozporządzalna- 1081,6 kg, max dopuszczalna siła nośna- 1371 kG.

Pułap teoretyczny- 12 400 m, pułap praktyczny- 8400 m, max dopuszczalna prędkość wiatru- 12 m/s.

Galeria

  • Technik Wacław Maciejewski przystępuje do prucia balonu zaporowego, z której ma powstać balon wolny ZB-2 ”Syrena”. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 11/1957).
  • Przygotowywanie butli z gazem służącym do napełniania balonu. Przegląd butli dokonuje Wacław Maciejewski. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 11/1957).
  • Balon wolny ZB-2 ”Syrena” (SP-BZA) w locie. (Źródło: archiwum).
  • Końcowa faza napełniania balonu przed pierwszym startem, 26.05.1957 r. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 23/1957).
  • Kilka minut po starcie balonu, który skierował się w stronę Wisły. W koszu pilot Walenty Nowacki z podniesioną ręką. Za nim pilot Zdzisław Dudzik. 26.05.1957 r. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 23/1957).
  • Napełnianie balonu na stadionie w Poznaniu. 9.06.1957 r. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 27/1957).
  • Balon ”Syrena” na lotnisku Aeroklubu Warszawskiego na Gocławiu, przed startem do pierwszego lotu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 40/1957).

Źródło:

[1] Morgała Andrzej ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[3] Flach Romuald "Czy będziemy latać na balonach". Skrzydlata Polska nr 11/1957.
[4] Malinowski Tadeusz "Balon wolny nad stolicą". Skrzydlata Polska nr 24/1957.
[5] Hynek F. "Znów w koszu balonu". Skrzydlata Polska nr 23/1957.
[6] Morgała A. "Polskie balony sportowe". Skrzydlata Polska nr 32/1964.

blog comments powered by Disqus