ZB-2 "Syrena", 1957
W 1956 r. reaktywowano w Polsce sport balonowy. Dnia 30.09.1956 r. na Kongresie Balonowym w Warszawie powołano Radę Balonową przy APRL. Nieco później (24.11.1957 r.) powstała Sekcja Balonowa w Aeoklubie Warszawskim, w tym samym czasie otrzymano trzy balony zaporowe 490 mł, które znajdowały się na lotnisku Gocław.
Jeden z tych balonów używany był do celów propagandowych, zaś powłoki dwóch pozostałych zostały wykorzystane do budowy pierwszego w PRL sportowy balon wolny ZB-2 ”Syrena” o pojemności 1200 m3, który otrzymał znaki SP-BZA. Konstruktorem tego balonu był Zbigniew Burzyński. Został zbudowany w Warsztacie Balonowym Aeroklubu Warszawskiego na Gocławiu. Kierownictwo przebudowy balonów powierzono mgr. inż. Walentemu Nowackiemu. Powłokę balonu wykonał Wacław Maciejewski, znany sprzed wojny majster- szykowacz balonowy, zaś siatkę i kosz- Czesław Nowacki. Pierwszy lot został wykonany 26.05.1957 r. z lotniska na Gocławiu w Warszawie. Załogę stanowili: inż. Walenty Nowacki i szef wyszkolenia Aeroklubu Warszawskiego, pilot samolotowy- Zdzisław Dudzik. Balon po przeleceniu 67 km, wylądował o godzinie 15:50 w miejscowości Szwejki Nowe. Balon został zarejestrowany w połowie maja 1957 r pod znakami SP-BZA.
9.06.1957 r. balon ”Syrena” wystartował z okazji XXVI Międzynarodowych Targów Poznańskich ze stadionu im. 22 lipca w Poznaniu i wykonał przelot do Kruszewa w rejonie Piły. Balon pilotował Franciszek Hynek, mając w koszu, jako pasażerów redaktorów Władysława Kisielewskiego i Bolesława Michałka. 8.09.1957 r. balon uświetnił centralne pokazy z okazji Święta Lotnictwa w Warszawie na Bemowie. Aerostat pilotowany przez Franciszka Hynka, w towarzystwie Zbigniewa Burzyńskiego, (dla którego był to pierwszy lot balonowy po wojnie) oraz syna Walentego Nowackiego- Przemysława doleciał aż do miejscowości Kalwaria na Litwie.
15.09.1957 r. balon ”Syrena” miał wystartować z lotniska w Mielcu. Podczas napełniania gazem, zerwał się wiatr i powłoka zerwała się z uwięzi i poszybowała w nieznanym kierunku. Po kilku dniach odnaleziono szczątki balonu w miejscowości Podizdebno w powiecie świdnickim. Okazało się, że powłoka wylądowała w lesie a miejscowa ludność pocięła ja na kawałki. Ostatecznie sprawa znalazła się w sądzie, a osoby winne zniszczenia powłoki zostały ukarane.
Wkrótce po jego zniszczeniu balonu ”Syrena” zbudowano następny balon, w nowej wersji ZB-3 ”Syrena II”.
Konstrukcja.
Balon posiada układ klasyczny składający się z trzech zespołów: powłoki, sieci i kosza z osprzętem. Minimalna załoga- 1 osoba.
Powłoka została wykonana z ciężkiego podwójnego materiału z balonów zaporowych. Kulisty kształt uzyskano dzięki sklejeniu i zeszyciu 400 trapezowych płatów tworzących 20 pionowych pasów i 20 poziomych pierścieni. Szwy uszczelniono taśmami. Na powłoce znajdują się następujące podzespoły: klapa nawigacyjna, rozrywacz, rękaw i uzdeczka.
Sieć obejmująca powłokę posiada konstrukcję oczkowo- południkową. U góry sieć zakończona jest tzw. gwiazdą i otokiem. Na dole oka sieci poprzez spadki I, II, i III rzędu schodzą w 12 lin nośnych przymocowanych do obręczy nośnej kosza. Obręcz wykonana jest z rury stalowej ø 40 mm oplecionej sznurem. Kosz podwieszony jest do obręczy krótkimi odcinkami linek ukształtowanych w "V".
Konstrukcję nośną kosza stanowią: stalowa linka szkieletowa, górna rama z rury stalowej i trzy płozy dna. Ściany kosza wyplatane są wikliną i trzciną. Wnętrze obite jest tkaniną brezentową z przyszytymi kieszeniami po bokach. Kosz posiada konstrukcję elastyczną, niezwykle wytrzymałą na momenty gnące od balastu na starcie i duże siły od uderzeń przy lądowaniu. Do wyposażenia załogi należą spadochrony, kamizelki ratunkowe, noże sierpaki, kaski i pasy ochronne.
Podstawowe przyrządy pokładowe: wysokościomierz. wariometr, barograf, busola Bessarda i derywomierz.
Do napełniania powłoki mógł być stosowany gaz świetlny, gaz koksowniczy, gaz ziemny oraz wodór. Dopuszczalne jest napełnienie w 100 % wodorem.
Dane techniczne ZB-2 (wg [6]):
Pojemność znamionowa- 1200 m3, pojemność rzeczywista- 1200 m3, wysokość całkowita- 20,8 m, średnica powłoki- 13,2 m, powierzchnia powłoki- 545,8 m2, obwód równika powłoki- 41,4 m, powierzchnia rozrywacza- 1,9 m2, średnica użyteczna klapy- 0,47 m, średnica rękawa- 0,52 m, długość rękawa- 1,5 m.
Masa powłoki- 195,2 kg, masa sieci- 47,5 kg, masa kosza- 46,7 kg, masa własna- 289,4 kg, masa rozporządzalna- 1081,6 kg, max dopuszczalna siła nośna- 1371 kG.
Pułap teoretyczny- 12 400 m, pułap praktyczny- 8400 m, max dopuszczalna prędkość wiatru- 12 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Morgała Andrzej ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[3] Flach Romuald "Czy będziemy latać na balonach". Skrzydlata Polska nr 11/1957.
[4] Malinowski Tadeusz "Balon wolny nad stolicą". Skrzydlata Polska nr 24/1957.
[5] Hynek F. "Znów w koszu balonu". Skrzydlata Polska nr 23/1957.
[6] Morgała A. "Polskie balony sportowe". Skrzydlata Polska nr 32/1964.