BAe "Jetstream", 1967
(Handley-Page HP.137)
Projekt tego samolotu powstał pierwotnie w firmie Handley-Page, jako Handley-Page HP.137. Prototyp HP.137, napędzany silnikami turbośmigłowymi ”Astazou XII”, został oblatany 18.08.1967 r. W ramach reorganizacji przemysłu lotniczego w Wielkiej Brytanii firma Handley-Page została wykupiona przez firmę Scottish Aviation, a następnie włączona do koncernu British Aerospace. Samolot otrzymał wówczas nową nazwę BAe ”Jetstream 31”. Zmianie uległ również zespół napędowy- samolot otrzymał silniki turbośmigłowe Garrett TPE 331-10UG. Prototyp ”Jetstream 31” oblatano 28.03.1980 r. Pierwszy samolot seryjny tej wersji został dostarczony odbiorcy 15.12.1982 r.
W 1987 r. na salonie lotniczym w Paryżu ogłoszono rozpoczęcie prac nad nową wersją samolotu Super 31, której nazwę zmieniono później na ”Jetstream 32”. Samolot otrzymał nowe silniki turbośmigłowe TPE331-12 co miało polepszyć jej osiągi, poprawie miał ulec także komfort podróży. Jednak malejący popyt skłonił władze BAe do zamknięcia linii montażowej samolotów ”Jetstream 31”. Łącznie wyprodukowano 381 samolotów w wersjach ”Jetstream 31/32”. Ostatnia maszyna tego typu została oblatana 30.11.1993 r. Samolot ”Jetstream” był poddawany modyfikacjom mającym na celu poprawienie jego osiągów i zwiększenie maksymalnej masy startowej. Najpoważniejszą z nich była wersja ”Jetstream 32EP”, charakteryzująca się większą masą płatną oraz posiadająca krótszy rozbieg i dobieg.
W dniu 24.05.1989 r. firma BAe ogłosiła rozpoczęcie prac nad większym samolotem z rodziny ”Jetstream”- ”Jetstream 41”, którego prototyp został oblatany 25.09.1991 r. Dostawy maszyn seryjnych rozpoczęły się 25.11.1992 r. W 1994 r. wprowadzono modernizację, dzięki której polepszono osiągi samolotu: wzrosła max masa użyteczna oraz zasięg. Niestety brak zamówień na samolot ”Jetstream 41” spowodował podjęcie decyzji o zamknięciu linii produkcyjnej, co nastąpiło 29.05.1997 r. Ostatni, 104 egz. J 41 przeznaczony był dla Służb Lotniczych Rządu Hong Kongu.
W Polsce.
W latach 1993-1995 jeden samolot BAe ”Jetstream 31” użytkowały linie lotnicze Blue Sky Carrier. W latach 1995-2001 linie Tasawi Air Services posiadały 2 samoloty tego typu. W latach 1998-2000 Regionalna Linia Lotnicza EuroLOT użytkowała dwa 18-miejscowe samoloty pasażerskie ”Jetstream 31”.
W 2005 r. do polskiego rejestru zostały wpisane dwa samoloty typu BAe ”Jetstream 32” (SP-KWD, SP-KWE), w 2006 r. dostarczono trzeci egzemplarz (SP-KWF),ok. 2009 r. doszedł czwarty samolot (SP-KWN). Używane były przez firmę JetAir do obsługi połączeń krajowych.
Konstrukcja:
Dolnopłat. Załoga- , pasażerów max: ”Jetstream 32”- 38.
Napęd- 2 silniki turbośmigłowe:
- Handley-Page HP.137- ”Astazou XII”,
- ”Jetstream 31”- Garrett TPE 331-10UG,
- ”Jetstream 32”- Garrett TPE 331-12,
- ”Jetstream 41”- AlliedSignal TPE331-14GR/HR o mocy 1240 kW każdy.
Dane techniczne ”Jetstream 41” (wg [4]):
Rozpiętość- 18,29 m, długość- 19,25 m, wysokość- 5,74 m, powierzchnia nośna- 32,59 m2.
Masa własna- 6473 kg, masa startowa max- 10886 kg.
Prędkość przelotowa- 547 km/h, wznoszenie- 11,7 m/s, pułap- 7925 m, zasięg max- 1433 km.
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Liwiński J. ”Co lata na polskim niebie, rejestr 2007”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2007.
[3] Liwiński J. ”Polskie przewozy lotnicze 2006”. Lotnictwo nr 5/2007.
[4] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[5] "Rejestr cywilnych statków powietrznych". Lotnictwo.net.
[6] Stasiak K. "Przelotni przewoźnicy polskiego nieba". samoloty.pl.