Babiński Zbigniew Juliusz
Zbigniew Juliusz Babiński urodził się 13.05.1886 w Sosnowicach koło Piotrkowa Trybunalskiego (wg [5]- w Sosnowcu). Jego ojciec Stanisław Marian był inżynierem i pracował w kolejnictwie, matka Helena z domu Borkowska. Jako uczeń gimnazjalny zbudował dwa szybowce (w 1912 i 1913 r.). Pierwszy uległ rozbiciu podczas prób lotu bez pilota- puszczony jako latawiec. Na drugim wykonał wicie udanych lotów w Milanówku pod Warszawą. W 1914 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w Gimnazjum im. Staszica w Warszawie.
Po wybuchu I wojny światowej wraz z rodziną został ewakuowany do Rosji. Będąc z dala od Polski nie zaprzestał edukacji. Powtórnie maturę złożył w Warszawskim Gimnazjum Realnym w Moskwie. Rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Ryskiej.
Nie ukończył ich, bowiem 1.12.1916 r. wstąpił do armii rosyjskiej. Jako ochotnik z cenzusem wykształcenia skierowany został do Moskiewskiej Szkoły Chorążych Piechoty. Ukończył ją 30.03.1917 r. w stopniu chorążego. Od 15.04. do 15.11.1917 r. służył w Rezerwowym Batalionie Lotniczym w Gatczynie koło Piotrogrodu, pozostając tam również jako kandydat na pilota. Z chwilą bolszewickiego zamachu stanu rozstał się z wojskiem rosyjskim.
Od 15.11.1917 do 15.02.1918 r. służył w Sekcji Lotniczej przy Polskim Naczelnym Komitecie Wojskowym (Naczpol) w Piotrogrodzie. Gdy 15 lutego bolszewicy Naczpol rozwiązali otrzymał polecenie zgłoszenia się w Mińsku Litewskim do I Korpusu Polskiego, ale rozkazu nie mógł wykonać z powodu zajęcia Mińska przez Niemców. Pozostał na przymusowym urlopie.
Do Warszawy przybył wraz z żołnierzami rozbrojonego przez Niemców I. Korpusu Polskiego, Był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. W październiku 1918 r. podjął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Warszawskiej, ale szybko je przerwał bowiem 11 listopada wstąpił do Wojska Polskiego, brał udział w rozbrajaniu Niemców.
Zweryfikowany w stopniu podporucznika skierowany został do szkoły lotniczej w Warszawie. 16.12.1918 r. uczestniczył w uroczystej przysiędze wojskowej na lotnisku mokotowskim. Następnie został przeniesiony do szkoły lotniczej w Krakowie, którą ukończył 17.09.1919 r. Pozostał w niej jako instruktor pilot. Od 1.03.1920 r. rolę instruktora pełnił w poznańskich szkołach lotniczych, a od 4 czerwca ponownie w Krakowie.
10.08.1920 r. otrzymał przydział do 1. Eskadry Lotniczej. Brał udział w wojnie polsko- bolszewickiej 1920 r. Był jednym z inicjatorów zwalczania kawalerii bolszewickiej z samolotu atakującego z niewielkiej wysokości, od tyłu, straszenia konia i jeźdźca hukiem silnika i ogniem kaemu, a następnie zrzucania jeźdźca z konia podwoziem samolotu. Szczególnie wyróżnił się 14.08.1920 r. atakując i rozpraszając baterię artylerii pod Pułtuskiem. W czasie wojny awansował na stopień porucznika.
Gdy wojna się skończyła kontynuował służbę w 1. Pułku Lotniczym, następnie jako oblatywacz w Centralnych Warsztatach Lotniczych, w 1926r. pracował w Polskiej Misji Zakupów w Paryżu, w 1927 r. w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa (IBTL), w 1928 r. był dowódcą Eskadry Treningowej w 6. Pułku Lotniczym, w 1929 r. oficerem technicznym w Parku 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Od 1930 r. służył w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa w Bydgoszczy, jako oficer techniczny, a następnie kierownik warsztatów. W połowie lat 1920- tych awansował na stopień kapitana. W 1935 r. powrócił z Bydgoszczy do 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Służył tutaj jako oficer nadzoru technicznego bazy lotniczej na lotnisku Okęcie.
Jako członek Aeroklubu Warszawskiego aktywnie zajmował się rozwojem polskiej turystyki lotniczej. 8.12.1928 r. Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej, po zbadaniu przedłożonych mu dokumentów wydał mu dyplom pilota samolotowego nr 124. Wziął udział w pierwszych w Polsce zawodach lotniczych- w I Krajowym Locie Okrężnym w 1922 r., zajmując 3. miejsce. Oblatał samoloty amatorskie D-1 "Cykacz", WZ-XI "Kogutek" i WZ-XII "Kogutek II". W 1928 r. odbył na „Kogutku I” pierwszy turystyczny rajd po Polsce długości ponad 600 km. Samolotem tym wziął udział w II Krajowym Konkursie Awionetek w 1928 r. (9. miejsce), a także w III Konkursie w 1930 r., z którego jednak został wycofany.
Kpt. Babiński wykonywał loty na trzech samolotach będących jego własnością lub oddanych do jego użytkowania. W 1929 r. nabył rozbity, a następnie wyremontowany samolot JD-2 (SP-ACA), którym wykonał wiele lotów turystycznych. Badając możliwości rozwoju lekkiego lotnictwa, lądował tym samolotem w 225 miejscowościach w Polsce (według innych źródeł- 330), których nazwy zostały wypisane na burcie samolotu. W 1936 r. kupił do celów turystycznych kolejny samolot, RWD-7, używany do 1938 r. Do jego dyspozycji oddano następnie prototyp samolotu RWD-16 "Osa". Samolot ten użytkował od 1938 r. do sierpnia 1939 r. Tylko do 1937 r. Zbigniew Babiński wylądował w ok. 400 przygodnych miejscach w Polsce. Był wybitnym propagatorem turystyki lotniczej, zdecydowanie promował ideę włączenia do programu szkolenia pilotów wojskowych sztuki lądowania w terenie przygodnym.
W lipcu 1930 r. Zbigniew Babiński na samolocie PWS-50 wziął udział w międzynarodowych zawodach Challenge 1930, nie ukończył jednak lotu okrężnego wokół Europy (według różnych informacji, został zdyskwalifikowany za przekroczenie czasu, aczkolwiek ukończył lot poza konkursem lub wycofał się z powodu choroby bądź uszkodzenia podwozia samolotu).
24.08.1939 r. został odkomenderowany na stanowisko szefa referatu technicznego sztabu Dowódcy Lotnictwa Armii Prusy, organizującego się w Wilnie. 3.09.1939 r. ok. 6 rano przejeżdżał samochodem z grupą oficerów przez Warszawę. Wtedy to- w czasie kilkuminutowego spotkania- widział się po raz ostatni z żoną Henryką i dwoma synami (Lechem i Andrzejem). Wraz ze sztabem Dowódcy Lotnictwa Armii Prusy przeszedł wrześniowy szlak bojowy: Wilno (24- 28.08.)- Rembertów (28.08.- 1.09.).- Spała (2- 6.09.)- maj. Gostomia k / Nowego Miasta (6- 7.09.)- gajówka maj. Kurów (7- 8.09.)- kol. Natolin (9- 10.09.)- Jagodne, Pawłów k / Chełma (11- 13.09.)- kol. Lubliniec k / Kowla (14- 15.09.)- Uhobot k / Kowla (15- 16.09)- Harażdża k / Lucka (16- 17.09.).
Na wiadomość o wkroczeniu na teren Polski wojsk sowieckich spalono akta lotnictwa Armii Prusy, udając się ku granicy rumuńskiej trasą Brody- Złoczów- Brzeżany- Podhajce, gdzie spotkano część kolumny Bazy Lotniczej Nr 1. Podjęto decyzję wspólnego przebijania się do granicy węgierskiej (granica polsko- rumuńska była już odcięta przez oddziały Armii Czerwonej), gdzie dotarła tylko część personelu. Pozostały personel, w którym prawdopodobnie znajdował się i kpt. Zbigniew Babiński, został ogarnięty przez wojska sowieckie i internowany.
Pierwsza wiadomość o kpt. Babińskim dotarła do rodziny w październiku 1939 r. Przekazał ją żołnierz zwolniony z niewoli radzieckiej. Według jego informacji oddział, w którym znajdował się kpt. Babiński, został otoczony przez oddziały radzieckie w nocy z 17 na 18.09.1939 r. w okolicach Trembowli (Strusów lub Strusowo). Po rozbrojeniu oddziału, żołnierzy załadowano do ciężarówki, natomiast oficerom kazano maszerować na odległość ponad 100 km. Według relacji wspomnianego żołnierza, na dzień przed wzięciem do niewoli, kpt. Babiński wykonał lot wywiadowczy na dwumiejscowym górnopłacie, prawdopodobnie RWD-14 "Czapla".
Kolejną wiadomością był list do żony, która otrzymała go na przełomie listopada i grudnia 1939 r. Był to jedyny list, jaki nadszedł do rodziny, chociaż kpt. Babiński zapowiadał, że będzie pisał listy do domu raz w miesiącu. List ten został datowany omyłkowo (20 września), zapewne pod wpływem niepokoju o los rodziny, a także przeżyć w niewoli radzieckiej. Kpt. Babiński wspomina, że list pisał po kilku tygodniach pobytu w Kozielsku.
Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 r. został przetransportowany do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5.03.1940 r. Został pochowany na terenie otwartego 28 .07.2000 r. Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu, gdzie w 1943 r. jego ciało zidentyfikowano podczas ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 1958. Przy zwłokach Zbigniewa Babińskiego zostały odnalezione: karta szczepień, rozkaz wyjazdów, zaświadczenie.
W Polsce odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi, Polową Odznaką Pilota, Krzyżem Kawalerskim Orderu Gwiazdy Rumunii, Krzyżem Kawalerskim Orderu Lwa Białego.
Rodzinę kpt. Babińskiego (żona i dwóch synów) w czasie powstania (1944 r.) wywieziono do Niemiec na roboty rolne. Mieszkanie kpt. Babińskiego spłonęło w czasie powstania w 1944 r. Po wojnie wraz z synami zamieszkała we Wrocławiu, zmarła w 1961 r. Starszy syn kpt. Babińskiego, Lech- ukończył Wydział Lotniczy Politechniki Wrocławskiej (1954 r.). W latach 1954- 1961 pracował w PZL Świdnik, pod koniec lat 1980- tych zatrudniony był w biurze projektów w Warszawie. Młodszy syn Andrzej ukończył Wydział Budowlany Politechniki Wrocławskiej. Pracował w firmie Megabud.
Konstrukcje:
Babiński szybowiec 1912, 1912, szybowiec pionierski.
Babiński szybowiec 1913, 1913, szybowiec pionierski.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[3] Babiński L., Pawlak J. „Dzieje kpt. Babińskiego”. Skrzydlata Polska nr 8/1990.
[4] Szcześniak A. L. „Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk”. Wydawnictwo Alfa. Warszawa 1989.
[5] Januszewski S. „Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.
[6] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918. Tom 2". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.