Pierwsze próby zorganizowania polskiego przemysłu lotniczego przypadają na rok 1910. W maju- czerwcu 1910 r. zostało utworzone Warszawskie Towarzystwo Lotnicze ”Awiata” - mające za zadanie prowadzenie szkoły pilotów oraz warsztatów lotniczych. Organizatorami W.T.L. ”Awiata” byli Stanisław i Konstanty Lubomirscy oraz Piotr Strzeszewski.

W jesieni 1910 r. przystąpiono do budowy 8 hangarów, hali fabrycznej, budynków gospodarczych i domu mieszkalnego dla monterów. Zabudowania stanęły na północno- wschodnim skraju Pola Mokotowskiego, za terenem Wyścigów Konnych, w pobliżu skrzyżowania ul. Wawelskiej i ul. Topolowej. Wytwórnia, której budowę zakończono 25.02.1911 r., była nowocześnie wy­posażona i zatrudniała ok. 50 pracowników. Obok produkcji samolotów wytwórnia prowadziła również montaż samochodów osobowych, planowano tez podjęcie produkcji silni­ków własnej konstrukcji. Po­wstanie zawdzięczała kontraktowi zawartemu z War­szawskim Okręgiem Wojskowym, który do dyspozy­cji "Awiaty" oddał część Pola Mokotowskiego, na całym zaś obszarze zgadzając się na prowadzenie startów i lądowań samolotów. W chwili powstania W.T.L. "Awiata" zakładano, że kadrę zakładów stano­wić też będzie 12 oficerów i 50 żołnierzy przysłanych z wojskowej szkoły lotniczej w Gatczynie. Oficjalne otwarcie W.T.L. ”Awiata” odbyło się 17.06.1911 r. Kierownikiem Wytwórni Lotniczej został inż. Michał Król, a warsztatów lotniczych Stanisław Supniewski.

Do nauki pilotażu w latach 1910- 1911 zakupiono we Francji 5 samolotów Blériot-XI, oraz w Niemczech 2 samoloty Aviatik Farman III budowane na licencji w firmie Aviatik w Miluzie (Alzacja) i 3 samoloty ”Taube” (wg [2]- Rumpler ”Taube”, natomiast wg [3]- Etrich ”Taube”).

Odręczny szkic terenu "Awiaty" sporządzony przez Czesława Tańskiego. Oznaczenia: hangary zajęte przez: 1) Cywińskiego-Zbierańskiego, 2) Tańskiego, 3) Supniewskiego, 4) Segno (Aviatik), 5) Aviatik. Pozostałe budynki- A- klubik i mieszkanie dozorcy, B- fabryka w budowie, C- mieszkania dla monterów, D- studnia, E- wygódka. (Źródło: rys. Czesław Tański via Jungowski Edmund "O pionierach polskiej myśli lotniczej". Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1967).

Już we wrześniu- październiku 1910 r. Marynarka Wojenna Rosji zakupiła w "Awiacie" 2 samoloty. W okresie kwiecień- listopad 1911 r. wytwórnię lotniczą opuściło 8- 10 samolotów typów: Farman-Awiata-III (1 egz.), Farman-Awiata-IV (2- 4 egz.), Farman-Awiata VII (2 egz.), Blériot XI (1 egz.), Blériot XI bis (2 egz.). Samoloty Farman produkowano na licencji nie­mieckich zakładów Aviatik w Miluzie, samoloty Blériot według oryginalnej francuskiej dokumentacji. Wy­remontowano także kilka maszyn, które uległy uszkodzeniom w kraksach z udziałem uczniów Szkoły Pilotów. Samoloty Farman-Awiata i Blériot-XI używane były przez Szkołę Pilotów, a od października 1911 r. były dostarczane do Petersburga dla carskiej armii. Możliwości produkcyjne wytwórni sięgały 15 samolotów rocznie.

W.T.L. "Awiata" prowadziła w 1911 r. intensywną akcję promocyjną produkcji, eksponując swe samoloty m.in. na I Międzynarodo­wej Wystawie Lotniczej w Moskwie (Farman-Awiata i Etrich ”Taube”), wysyłając swych pilotów i samoloty na Wszechrosyjskie Święto Lotnictwa do Petersburga (Henryk Segno z samolotem Farman- Awiata), organizując pokazy- już w końcu 1910 r.- w Sewastopolu, w intencji zainteresowania swymi samolotami kierownictwa Oficerskiej Szkoły Pilotów (baron Anatol von Krumm). 14.08.1911 r. organizatorzy manewrów wojskowych Warszawskiego Okręgu Wojskowego otrzymali od Lubomirskiego telegram. Proponował przekazanie na manewry han­garu lotniczego typu Bessono i jednego samolotu Farman z silnikiem 37 kW (50 KM). Propozycję tę władze rosyjskie zaakceptowały.

W hangarach ”Awiaty” otrzymali miejsce na budowę swych samolotów inż. Czesław Zbierański i inż. Stanisław Cywiński oraz Czesław Tański.

W "Awiacie" planowano też podjęcie ekspery­mentów z telegrafią bezprzewodową. W tym celu już w 1910 r. powstał na Polu Mokotowskim maszt ra­diowy. Czy próby z łącznością radiową na linii ziemia- samolot- ziemia przeprowadzono- brak informacji. Jeżeli tak, to byłyby to pierwsze tego typu ekspery­menty na terenie Rosji.

W Szkole Pilotów, uruchomionej w marcu 1911 r. (oficjalne otwarcie 1.04.1911), kierowanej przez Hen­ryka Segno, a następnie Michała Scipio del Campo), wyszkolono w 1911 r. około 10 pilotów, w tym kilku wojskowych. Latem 1911 r. organizowano przy tym publiczne wzloty uczniów i pilotów "Awiaty", zamie­rzano nawet zorganizować Lot Okrężny Królestwa Polskiego.

Likwidacja W.T.L. "Awiata" położyła kres polskiej działalności przemysłowej na polu lotnictwa. Złożyły się na to, oprócz względów natury gospodarczej, tak­że polityczne i wojskowe. Nadzieje "Awiaty" na za­mówienia wojskowe nie spełniły się i inicjatywa bu­dowy w Warszawie samolotów' poniosła fiasko. Towarzystwo Lotnicze "Awiata", a wraz z nim wy­twórnia i szkoła, uległo likwidacji 11.05.1912 r. władze wojskowe przejęły 6 hangarów, w warsztatach urządzono montownię samolotów sprowadzanych dla wojska z Petersburga (prowadzili ją specjaliści z wytwórni lotniczej Szczetinina w Sankt-Petersbur­gu. Zamierzano zresztą powierzyć tej wytwórni bu­dowę samolotów typu Nieuport i stworzenie w Warszawie wojskowej szkoły lotniczej).

Na Polu Mokotowskim jesienią 1912 r. rozpoczęła działalność filia gatczyńskiej Oficerskiej Szkoły Lotniczej. Przeję­ła ona hangary oraz wozy do transportu samolotów warszawskiej "Awiaty". Filię tę zlikwidowano wiosną 1913 r. Wyposażenie przeniesiono do Brześcia, a po wybuchu wojny światowej do Smoleńska gdzie stwo­rzono 4 Park Aeronautyczny. Podczas ewakuacji wojsk rosyjskich przed Niemcami w 1915 r. wszystko, co się tylko dało wywieźć, wywieziono z ”Awiaty” do Rosji. Pozostały tylko hangary, które w 1918 r. przejęło polskie lotnictwo wojskowe.

Ponieważ książę Stanisław Lubomirski był fundatorem pierwszej polskiej placówki przemysłu lotniczego, powinien zająć miejsce w historii lotnictwa polskiego jako pionier tego przemysłu. Był to człowiek szlachetny, który współpracował ze swoim narodem, zgodnie z zasadą, że noblesse oblige (franc. szlachectwo zobowiązuje). Wówczas tacy ludzie często nie znajdowali zrozumienia, musieli przezwyciężać ludzką krótkowzroczność i walczyć z marnotrawstwem. Taką krótkowzroczność wykazywali jego plenipotenci i kierownicy w Towarzystwie ”Awiata”. A jednak książę Stanisław Lubomirski był tym rzadkim człowiekiem, który na przekór trudnościom pracował dla dobra kraju i narodu.

Konstrukcje:
Farman III Awiata, 1911, samolot pionierski, szkolny i rozpoznawczy.
Farman IV Awiata, 1911, samolot pionierski, szkolny i rozpoznawczy.
Farman VII Awiata, 1911, samolot pionierski, szkolny i rozpoznawczy.
Blériot-XI, 1911, samolot pionierski, szkolny i rozpoznawczy.