Arado Ar-196, 1937

Samolot lub wodnosamolot rozpoznawczy i patrolowy. Niemcy.
Wodnosamolot rozpoznawczy i patrolowy Arado Ar-196. (Źródło: Luftman07 via "Wikimedia Commons").

Samolot Arado Ar-196 skonstruowany został jako następca samolotu Heinkel He-60 i miał być podstawowym samolotem pokładowym ciężkich okrętów Kriegsmarine. Latem 1936 r. Technisches Amt RLM przedstawił wymagania dotyczące nowego samolotu pokładowego. Miał on być napędzany silnikiem gwiazdowym BMW 132 K. Do konkursu stanęły firmy Arado i Focke Wulf, które jesienią 1936 r. przedstawiły swoje projekty. Rywalizację wygrał nowoczesny jednopłat Arado Ar-196 firmy Arado Flugzeugwerke G.m.b.H. Technisches Amt po zamówił cztery prototypy Ar-196. Biorąc jednak pod uwagę ewentualne ryzyko związane z rozwojem nowej konstrukcji również firma Focke-Wulf otrzymała zamówienie na dwa prototypy Fw-62 w układzie dwupłata.

Pierwsze dwa prototypy Ar-196 V1 i Ar-196 V12, wyposażone w dwa metalowe pływaki, odbyły loty próbne latem 1937 r. Prototypy te, miały być maszynami wzorcowymi wersji Ar-196A, podczas gdy trzeci i czwarty prototyp Ar-196 V3 i Ar-196 V4 wyposażone w jeden duży centralny pływak oraz małe stabilizujące pływaki pod skrzydłami miały służyć za wzorzec wersji Ar-196B. Wszystkie prototypy napędzane były silnikiem BMW 132 Dc. Prototyp Ar-196 V4 był pierwszą maszyną, która otrzymała uzbrojenie takie jak planowano dla samolotów seryjnych. Hydrodynamiczne właściwości obu rodzajów pływaków badane były w sierpniu 1937 r. Ani badania teoretyczne ani próby praktycznie nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, który rodzaj użytych pływaków jest lepszy. Jeden i drugi system wykazywał swoje wady i zalety. Technisches Amt złożył zamówienie na 10 przedseryjnych egz. Ar-196 A-0 oraz na zbudowanie trzeciego prototypu z centralnym pływakiem planowanej wersji Ar-196 B. Ar 195 V5 był gotów jesienią 1938 r. Napęd tego samolotu stanowił silnik BMW 132 K o mocy 705 kW (960 KM). Ten sam silnik i śmigło zamontowano również do prototypu Ar 195 V1, który służyć miał jako samolot do pobicia kilku międzynarodowych rekordów w klasie wodnosamolotów, ale cała ta akcja została odwołana przez RLM w trosce o utajnienie nowego typu samolotu.

Wersje rozwojowe samolotu Arado Ar-196:
- Ar-196 A-0- samoloty przedseryjne, zbudowano 10 egz. Pierwsze opuściły zakłady w listopadzie 1938 r. Napędzane były silnikiem BMW 132 K. Samoloty nie posiadały mocowań umożliwiających ich start z katapulty okrętowej,
- Ar-196 A-1- wersja seryjna, zamówiono 20 egz. z terminem dostawy do czerwca 1939 r. Wyposażone były w haki i mocowania umożliwiające start z katapulty. Samoloty tego typu, rozpoczęły zastępowanie Heinkli He-60 na pokładach ciężkich okrętów Kriegsmarine latem 1939 r.,
- Ar-196 A-2- wersja przeznaczona głównie dla jednostek lotnictwa przybrzeżnego. Główną modyfikacją było zainstalowanie pełnego, przewidywanego projektem uzbrojenia,
- Ar-196 A-4- wersja pokładowa, produkcję seryjną rozpoczęto pod koniec 1940 r. Zastąpiła Ar-196 A-1 na pokładach okrętów Kriegsmarine. Uzbrojenie było identyczne z wersją A-2, jako dodatkowe wyposażenie montowana była radiostacja FuG 16Z. Zbudowano 24 egz.,
- Ar-196 A-3- najliczniej produkowana wersja. Produkcję podjęto wiosną 1941 r. i do 1943 r. zbudowano 274 egz., dalsze 23 samoloty wyprodukowano we francuskich zakładach S.N.C.A., co daje w sumie 297 egz. A-3,
- Ar-196 A-5- ostatnią wersja produkowana seryjnie. Posiadała nowe urządzenia radiowe FuG 16Z i FuG 25a zastąpione później przez FuG 141 oraz wzmocnione uzbrojenie obronne. Wyprodukowano 91 egz, z czego 22 samoloty w firmie Arado, a pozostałe w zakładach Fokker w Holandii.

Mimo odrzucenia przez RLM koncepcji jednopływakowej samolotu Ar-196 wyprodukowano na przełomie lat 1940/1941 dziesięć przedseryjnych egz. wersji Ar-196 B-0, które skierowane zostały do przeprowadzenia prób eksploatacyjnych. W 1941 r. powstał projekt wersji Ar-196 C, która jednak nie weszła do produkcji. Samoloty tej wersji miały mieć udoskonalone właściwości aerodynamiczne, inne wyposażenie oraz nowe pływaki. Produkcja Ar-196 zakończona została w sierpniu 1944 r., po wyprodukowaniu 546 egz. (plus 5 prototypów).

Obok eskadr lotnictwa pokładowego Arado Ar-196 służyły również w w jednostkach lotnictwa przybrzeżnego. Podczas jednego z patroli w dniu 5.05.1940 r. załoga Ar-196 zauważyła na wodach Kattegatu uszkodzony brytyjski okręt podwodny HMS ”Seal”. Po ataku przeprowadzonym wspólnie z drugim Ar-196 Brytyjczycy poddali się. Dowódcę okrętu wzięto na pokład Arado a HMS ”Seal” odholowany został przez okręty niemieckie do duńskiego portu. Od początku 1941 r. Ar-196 zaczęły operować nad wodami Atlantyku startując z baz położonych na francuskim wybrzeżu Zatoki Biskajskiej oraz kanału La Manche. Od sierpnia 1941 r. Ar-196 operowały również w Norwegii. Operowały również nad Bałtykiem, Morzem Czarnym, nad Morzem Egejskim oraz w basenie Morza Śródziemnego bazując na Krecie.

Arado Ar-196 znajdowały się również na wyposażeniu 101 i 102 morskiego dywizjonu rozpoznawczego lotnictwa rumuńskiego. Jednostki te otrzymały samoloty Ar-196 w końcu 1943 r. 12 egz. Ar-196 dostarczone zostały również do Bułgarii, gdzie weszły na wyposażenie dywizjonu lotnictwa morskiego bazującego w Warnie.

W Polsce.

Po zakończeniu II wojny światowej na terenach zachodniej Polski znalazły się duże ilości niemieckiego sprzętu wojennego, w tym sporo samolotów różnych typów. Pozostawione samoloty stanowiły mozaikę różnych typów począwszy od standardowych maszyn bojowych Luftwaffe, poprzez sprzęt szkolno-treningowy, a skończywszy na rzadziej spotykanych konstrukcjach. W śród nich znalazły się również wodnosamoloty typu Arado Ar-196. Jeden z nich, w wersji Ar-196B, został odnaleziony na plaży koło Mielna. Samoloty te przedstawiały znikomą wartość użytkową bądź to wskutek uszkodzeń odniesionych podczas działań wojennych lub daleko posuniętej dewastacji.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła konstrukcji metalowej kryte blachą za wyjątkiem części ruchomych krytych płótnem.
Kadłub o owalnym przekroju konstrukcji metalowej, krytej w przedniej części blachą, a w tylnej części płótnem.
Pływaki konstrukcji metalowej kryte blachą aluminiową.

Uzbrojenie:
- Ar-196 V4- 2 działka MG FF kal. 20 mm w skrzydłach, 1 stały karabin maszynowy MG 17 kal. 7,9 mm montowanego w prawej przedniej części kadłuba oraz 2 podwieszanych pod skrzydłami bomb SC 50 o masie 50 kg,
- Ar-196 A-0- 1 ruchomy karabin maszynowy MG 15 kal. 7,9 mm. Istniała możliwość podwieszenia pod skrzydłami dwóch bomb SC 50 (50 kg),
- Ar-196 A-2, Ar-196 A-4- 2 działka MG FF kal. 20 mm w skrzydłach, 1 stały karabin maszynowy MG 17 kal. 7,9 mm montowanego w prawej przedniej części kadłuba oraz ruchomy karabin maszynowy MG 15 w tylnej kabinie,
- Ar-196 A-3, Ar-196 A-4- 2 działka MG FF kal. 20 mm w skrzydłach, 1 stały karabin maszynowy MG 17 kal. 7,9 mm montowanego w prawej przedniej części kadłuba oraz ruchomy karabin maszynowy MG 15 w tylnej kabinie. Dwie bomby 50 kg mocowane do wyrzutników pod skrzydłami,
- Ar-196 A-5- 2 działka MG FF kal. 20 mm w skrzydłach, 1 stały karabin maszynowy MG 17 kal. 7,9 mm montowanego w prawej przedniej części kadłuba oraz ruchomy podwójny karabin maszynowy MG 81Z kal. 7,9 mm w tylnej kabinie.

Wyposażenie:
- Ar-196 A-4- radiostacja FuG 16Z,
- Ar-196 A-5- urządzenia radiowe FuG 16Z i FuG 25a, zastąpione później przez FuG 141.

Silnik:
- prototypy Ar-196 V1 do V4- gwiazdowy BMW 132 Dc o mocy startowej 647 kW (880 KM),
- Ar 195 V5, Ar-196 A-0- gwiazdowy BMW 132 K o mocy 706 kW (960 KM).

Dane techniczne Ar-196 (wg [2]):
Rozpiętość- 12,44 m, długość- 10,96 m, wysokość- 5,0 m.
Masa własna- 2335 kg, masa całkowita- 3303 kg.
Prędkość max- 320 km/h, prędkość przelotowa- 255 km/h, prędkość lądowania-106 km/h, wznoszenie- 414 m/min m/min, pułap- 7000 m, zasięg- 800 km.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Murawski M. ”Samoloty Luftwaffe 1933-1945”. Tom 1. Wydawnictwo Lampart. Warszawa.
blog comments powered by Disqus