Antonow An-24, 1959
W grudniu 1957 r. radzieckie biuro konstrukcyjne Olega K. Antonowa rozpoczęło prace nad skonstruowaniem dwusilnikowego samolotu komunikacyjnego o napędzie turbośmigłowym, który w lotnictwie cywilnym ZSRR mogłyby zastąpić napędzane silnikami tłokowymi Lisunow Li-2, Iljuszyn Ił-12 i Iljuszyn Ił-14. Pierwszy prototyp został oblatany 20.12.1959 r., następnie cztery dalsze. Samolot zbudowany został w układzie górnopłata w dążeniu do uzyskania możliwie niskiego położenia podłogi kabiny nad ziemią i wysokiego położenia wlotów do silników dla zapobieżenia zasysaniu ciał obcych przy eksploatacji na lotniskach trawiastych. W drugim prototypie w związku z niedostateczną statecznością kierunkową wprowadzono charakterystyczną brzechwę pod ogonową częścią kadłuba.
Podjęcie produkcji seryjnej nastąpiło bardzo szybko, bo już w 1960 r. Zakłady w Kijowie rozpoczęły produkcję seryjną od 44 miejscowej wersji samolotu. Pierwsze egzemplarze seryjne An-24 gotowe były w 1962 r. Wejście do regularnej eksploatacji w Aerofłocie nastąpiło 31.10.1962 r. Samolot An-24 produkowany był do 1978 r. w zakładach państwowego przemysłu lotniczego ZSRR w Kijowie i Ułan Ude w następujących wersjach:
- An-24W I serii- — pierwsza wersja produkcyjna. 44- 54 miejsc pasażerskich. Silniki AI-24,
- An-24W II serii- udoskonalona odmiana wersji pasażerskiej wprowadzona w 1966 r. Pojedynczą brzechwę pod ogonową częścią kadłuba zastąpiono dwoma brzechwami. Środkową część płatów poszerzono i wprowadzono klapy jednoszczelinowe. Standardowo 50- 52 miejsca pasażerskie. Silniki AI-24A,
- An-24RW- na zlecenie Zjednoczonej Republiki Arabskiej, ze względu na szczególne warunki klimatyczne tzn. bardzo wysokie temperatury powodujące spadek mocy silnika, opracowano nową wersję samolotu An-24 z silnikami AI-24T o zwiększonej mocy. Ponadto w prawej gondoli silnikowej umieszczono zamiast rozrusznika turbinowego TG-16 turbinowy silnik odrzutowy Tumański RU-19-300 o ciągu statycznym 7,8 kN. Silnik ten służy do rozruchu silników turbośmigłowych. Może on być również użyty dla startu z max ładunkiem z lotnisk położonych na wysokościach do 3000 m npm. przy temperaturze powietrza sięgającej 30°C i w locie poziomym przy awarii jednego z silników turbośmigłowych. Wprowadzona w 1967 r.,
- An-24T (wg [5]- oznaczona jako An-24TW)- wersja towarowa. Normalne, boczne drzwi pasażerskie w tylnej części kadłuba zastąpiono podkadłubowymi drzwiami ładunkowymi. Pod sufitem zainstalowano dźwig suwnicowy o udźwigu do 1500 kg poruszający się po szynach wzdłuż ładowni,
- An-24RT- wersja towarowa zbliżona do An-24T, ale z pomocniczym silnikiem turboodrzutowym jak w An-24RW. Samolot był zmodyfikowany w sposób umożliwiający szybkie przygotowanie go do desantowania skoczków, sprzętu bojowego, przewozu rannych i chorych.
W 1965 r. opracowany został nowy samolot transportowy Antonow An-26, który powstał w wyniku modyfikacji konstrukcji samolotu An-24RT.
Na podstawie zakupionych w ZSRR w latach 1970- tych An-24 w chińskich zakładach Xian Aircraft Industrial Company skonstruowano udoskonalony samolot komunikacyjny Yunshuji-7 (Y-7). Prototyp samolotu oblatano 25.12.1970 r. jednak dopiero w 1987 r. rozpoczęto seryjną produkcję tych maszyn (wg [7]- pierwszy lot seryjnego Y-7 odbył się 1.02.1984 r., w kwietniu 1986 r. samoloty Y-7 rozpoczęły regularne loty).
Samoloty An-24 były powszechnie eksploatowane na liniach pasażerskich w:
- Bułgarii,
- Chin,
- Czechosłowacji,
- Gwinei,
- Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej,
- Kuby,
- Libanu,
- Mali,
- Mongolii,
- NRD,
- Rumunii,
- Syrii,
- Tanzanii,
- Węgier,
- Zjednoczonej Republiki Arabskiej Egiptu.
W Polsce.
W 1966 r. do 36 Specjalnego Samodzielnego Pułku Lotniczego w Warszawie dostarczono 4 samoloty An-24W-II, po 2 egz. w czerwcu i październiku. W 1974 r. pułk zmienił nazwę na 36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego. W dniu 28.02.1973 r. samolot An-24 (nr 012) został rozbity w pobliżu lotniska w Goleniowie. W katastrofie zginęło sześciu gości z Czechosłowacji i 11 Polaków: minister Ociepka, pięciu oficerów MSW i pięciu wojskowych pilotów. Wg [2]- na początku 1976 r. na stanie 36 Pułku były 3 samoloty An-24W-II i wg tego samego źródła zostały wycofane w 1974 r.(?).
Pod koniec lat 1960-tych i na początku 1970-tych dały się odczuć 13 Pułku Lotnictwa Transportowego braki sprzętowe. Nadszedł czas na zakup nowego samolotu transportowego, w miejsce samolotów Lisunow Li-2 i Iljuszyn Ił-14. ZSRR zaoferował stronie polskiej samoloty: Antonow An-12, Antonow An-22, Antonow An-24 i Antonow An-26. Wybrano ten ostatni.
Użytkownikiem samolotów Antonow An-24W były Polskie linie Lotnicze ”Lot”, które posiadały 20 maszyn w latach 1966-1991. Wiosną 1966 r. PLL ”Lot” zakupiły pierwsze 10 samolotów An-24W. Dostarczone zostały w okresie od marca do czerwca 1966 r. Otrzymały znaki rejestracyjne SP-LTA do -LTK. Wszystkie te samoloty były 48-miejscowe, lecz wkrótce liczbę foteli zmniejszono do 44. Samoloty były pierwszej odmiany produkcyjnej, czyli z pojedynczą płetwą pod tyłem kadłuba i z dwuszczelinową klapą w środkowej części płata. Samoloty te weszły na krótsze linie zagraniczne, wypierając z nich Ił-14P. Weszły one także na linie krajowe.
W listopadzie 1967 r. ”Lot” nabył następny An-24W (SP-LTL). Był to samolot drugiej odmiany produkcyjnej- z dwoma płetwami pod tyłem kadłuba oraz poszerzoną środkową częścią płata, wyposażoną w jednoszczelinową klapę. Wszystkie następne zakupione samoloty były tej odmiany. W lipcu 1968 r. ”Lot” otrzymał następny samolot SP-LTM. W dniu 21.01.1969 r. SP-LTE został rozbity podczas nocnego lądowania na polu pod Wrocławiem. Nikt nie odniósł cięższych obrażeń, lecz samolot został skasowany. W marcu 1969 r. przybył samolot SP-LTN. W dniu 2.04.1969 r. w Beskidach uległ rozbiciu samolot SP-LTF. Zginęło wówczas 48 pasażerów i 5 członków załogi. W czerwcu 1969 r. ”Lot” odkupił dwa używane samoloty An-24W (SP-LTO i SP-LTP). W 1970 r. dokupiono jeszcze jeden samolot SP-LTR, w 1972 r. SP-LTS, w 1974- SP-LTT i SP-LTU, a w 1977- SP-LTZ.
Wprowadzone w 1969 r. na linie zagraniczne samoloty Tupolew Tu-134 wyparły z nich An-24. Od jesieni 1969 r. były używane już tylko na liniach krajowych oraz częściowo na liniach do Kijowa i Pragi. Samoloty te wycofano z eksploatacji w 1991 r.
Konstrukcja:
Grzbietopłat o konstrukcji metalowej. Załoga- 3 osoby, pasażerów- 44-52.
Płat pięciodzielny, dwudźwigarowy, pokrycie części środkowej i pośredniej płata integralne, frezowane. W konstrukcji płata było stosowane klejenie metalu, a w konstrukcji samolotu pokrycia trawione chemicznie. Klapy-poszerzacze dwuszczelinowe. Samoloty produkowane od połowy 1966 r. posiadały środkową część płata poszerzoną z 3,2 m do 3,5 m i wyposażoną w klapę jednoszczelinową.
Kadłub półskorupowy, o przekroju kołowym, ściętym od dołu; podłużnice klejone do pokrycia i zgrzewane. Kabina zakryta, ciśnieniowa.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim, chowane w locie.
Wyposażenie- samoloty zakupione przez PLL ”Lot”: dwie radiostacje UKF R-802 GM (RSIU-5GM), radiostacja KF nadawcza R-836 Neon i odbiorcza US-8K, zestaw nawigacyjny do lądowania bez widoczności ziemi VOR/ILS Marconi AD-260 i urządzenie pilotażowo-nawigacyjne SDU Priwod-ANE, wskazujące pilotowi właściwe wychylenia sterów podczas podejścia do lądowania, pilot automatyczny AP-28Ł1D, radar meteorologiczny RPSN-2 Emblema, radiowysokościomierz RW-UM, radiokompas ARK-11, busola żyromagnetyczna GMK-1G i izotopowy sygnalizator oblodzenia RIO-2M.
Instalacje: elektryczna, hydrauliczna, przeciwpożarowa, przeciwoblodzeniowa.
Napęd:
- An-24- 2 silniki turbośmigłowe Iwczenko AI-24 o mocy 1877 kW (2550 KM). Wg [5]- Iwczenko AI-24 II serii, o mocy startowej 1654 kW (2550 KM) i nominalnej 1544 kW (2100 KM),
- An-24RW- 2 silniki turbośmigłowe AI-24T. Ponadto w prawej gondoli silnikowej umieszczono turbinowy silnik odrzutowy RU-19-300 o ciągu statycznym 785 kW (800 kG) w celu polepszenia warunków startu i wznoszenia.
Napęd samolotu stanowią dwa silniki turbośmigłowe Iwczenko AI-24 II serii, o mocy startowej 1654 kW (2550 KM) i nominalnej 1544 kW (2100 KM),
Dane techniczne An-24 (wg [4]):
Rozpiętość- 29,3 m, długość- 23,53 m, wysokość- 8,32 m, powierzchnia nośna- 74,98 m2.
Masa własna- 13400 kg, masa całkowita- 21000 kg.
Prędkość max- 490 km/h, prędkość przelotowa- 400-450 km/h, prędkość lądowania- 150 km/h, wznoszenie- 7,1 m/s, pułap- 7000 m, zasięg max- 2000 km.
Dane techniczne An-24 (wg [5]):
Rozpiętość- 29,2 m, długość- 23,53 m, wysokość- 8,32 m, powierzchnia nośna (I odmiana)- 72,46 m2, powierzchnia nośna (II odmiana)- 74,98 m2.
Masa własna- 14300 kg, masa użyteczna- 6700 kg, masa całkowita- 21000 kg.
Prędkość max- 490 km/h, prędkość przelotowa- 400-450 km/h, prędkość lądowania- 150 km/h, wznoszenie- 7,1 m/s, pułap- 8400 m, zasięg- 850 km, zasięg max- 2300 km.
Galeria
Źródło:
[1] Gołąbek A. ”13 Pułk Lotnictwa Transportowego. Lata 1963-1985.”. Lotnictwo z szachownicą nr 9.
[2] Mikołajczuk M., Michalski P. ”36. Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego”. Lotnictwo z szachownicą nr 21 i 22.
[3] Liwiński J. ”Flota linii lotniczych 2006”. Lotnictwo nr 12/2006.
[4] Kasza W. ”Samolot transportowy An-26”. Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 89. Wydawnictwo MON. Warszawa 1983.
[5] Mikulski M., Glass A. ”Polski transport lotniczy 1918-1978”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1980.
[6] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[7] Nowicki J. "Antonow An-24 / XAC Y-7". Lotnictwo Aviation International nr 3/1992.