Zodiac E2 (WBS E2), lata 1910-te (?)
(EM2)

Balon wolny szkolno-treningowy. Francja.
Balon ”Jabłonna” w drodze na start. (Źródło: ”Jan Rychter - Fotografia”).
Balon E2 (Ballon Ecole Deux) lub EM2 (Ecole Militaire Deux) o objętości powłoki 750 m3 był typem przeznaczonym do szkolenia i treningu pilotów balonowych. Umiejętność ta stanowiła I stopień wyszkolenia w wojskach aeronautycznych.

W Polsce.

Dwa balony E2 zostały zamówione przez PWMZ w Paryżu. Wysyłka z portu Cherbourg nastąpiła w czerwcu 1920 r. Regularne szkolenie na balonach E2 rozpoczęto w Oficerskiej Szkole Aeronautycznej w Toruniu od wiosny 1921 r. Pierwszy w niepodległej Polsce lot balonem wolnym typu E-2 odbył się 8.05.1921 r. w Legionowie. Wykonali go mjr pil. bal. Witold Markiewicz i por. pil. bal. Konstanty Kamieński, który 24 grudnia uzyskał tytuł pilota balonów wolnych. W eksploatacji dwa balony typu E2 okazały się solidną konstrukcją, z dużym zapasem wytrzymałości, dostosowaną do częstych lotów i trudnych warunków użytkowania. W wojskach balonowych służyły do wykonywania lotów wolnych, do szkolenia obserwatorów balonowych i nauki pilotowania balonem obserwacyjnym w wypadku zerwania się z uwięzi. Początkowo latano na jednym, a potem jednocześnie na dwóch balonach. Balony te oznaczano jako E2 nr 1 i E2 nr 2. W 1924 r. wykonano dla nich nowe powłoki w Warsztatach Balonowych w Legionowie. Obydwa służyły przez wiele lat, mając w tym czasie kilka razy zmieniane powłoki i sieci nośne.

W maju 1925 r. (wg [4]- w 1924 r.) PWMZ podpisał z wytwórnią Zodiac umowę na dostawę wzorcowego balonu E2 typ 1924 i prawa licencyjne na jego budowę. W grudniu 1924 r. przystąpiono do wykonania dokumentacji technicznej na potrzeby produkcji wojsk balonowych. Obliczenia i projekt pierwszego polskiego balonu kulistego o pojemności 750 m3 wykonano do 28.04.1925 r. Pierwszy zbudowany w  CZB balon E2 o nazwie "Poznań" został oblatany w Legionowie 7.08.1925 r. W tym samym roku zbudowano dwa kolejne aerostaty: "Warszawa" i "Kraków", w których zastosowano szereg ulepszeń. Balon E2 zabierał do kosza instruktora i ucznia, a pilotaż balonu wolnego stanowił I stopień wyszkolenia pilotów i obserwatorów balonowych. Balony E2 były w Polsce modernizowane. Zmianie uległy konstrukcja sieci, powłoki i kosza. W CZB, WWB i WBS wyprodukowano do 1937 r. 12 egz., z tego 10 na zamówienie wojska i 2 dla klubu cywilnego.

Wojsko posiadało łącznie 13 balonów E2. Od 1937 r. zmieniono pogląd na szkolenie, zamierzając wprowadzić zróżnicowany sprzęt i zaniechano składania dalszych zamówień na balony tego typu. Na stanie kompanii szkolnych 1 i 2 BB oraz klubów latem 1939 r. znajdowało się przynajmniej 6 szt. E2. Oprócz szkolenia były wykorzystywane w krajowych zawodach balonów wolnych. W odróżnieniu od wojska klasa E2 stawała się coraz bardziej popularna w klubach i w przyszłości byłby to zapewne podstawowy typ służący do szkolenia pilotów sportowych.

Nazwy balonów:
- "Poznań" - właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1925,
- "Kraków I" - właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1925 (wg [3]- 1924 ?),
- "Warszawa I"- właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1925 (wg [3]- 1924 ?),
- "Toruń I"- właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1926,
- "Lwów" - właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1926,
- "Jabłonna" - właściciel: 2 Batalion Balonowy w Legionowie, rok produkcji- 1930,
- "Hel" - właściciel: 2 Batalion Balonowy w Legionowie, rok produkcji- 1933,
- "Łódź" - właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, rok produkcji- 1935,
- "Lublin" - właściciel: 2 Batalion Balonowy w Legionowie, rok produkcji- 1937,
- "Kraków II" (SP-ALP) - właściciel: 1 Batalion Balonowy w Toruniu, później Aeroklub Krakowski, rok produkcji: 1926, rejestracja: 28.10.1933,
- "Jabłonna" (SP-AHC) - właściciel: Aeroklub Warszawski, rok produkcji: 1930, rejestracja: balon zbudowany do celów wojskowych, następnie najprawdopodobniej zarejestrowany został jako statek cywilny,
- "Mościce", "Kielce" (SP-ALP) - właściciel: Mościcki Klub Balonowy, rok produkcji: 1934, rejestracja: 18.04.1934, zarejestrowany najpierw jako "Mościce" a następnie jako "Kielce",
- "Mościce I" (SP-AXS)- właściciel: Mościcki Klub Balonowy, rok produkcji: 1936, rejestracja: 11.05.1936.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy kulisty balon wolny.
Konstrukcja była bardzo solidna z dużym zapasem wytrzymałości, przewidziana do częstych lotów i brutalnych warunków użytkowania. Balon składał się z powłoki, sieci, obręczy nośnej, lin nośnych oraz kosza. Powłoka była wyposażona w rękaw, klapę nawigacyjną, opróżniacz oraz rozrywacz. Materiał powłokowy był podwójnej przegumowanej tkaniny bawełnianej, a sieć wykonano z lin konopnych. Kosz miał konstrukcję niezwykle elastyczną wykonaną z wikliny ze szkieletem z lin stalowych. Przy uderzeniu o przeszkodę ziemną kosz wytrzymywał bez trwałej deformacji przekrzywienie do 45o.

Dane techniczne E-2 (wg [1]):
Średnica- 11,28 m, wysokość- 17,5 m, objętość nominalna- 750 m3.
Masa własna- 320 kg.
Dopuszczalna prędkość max- 6 m/s.

Galeria

  • Balon ”Poznań” typu WBS E2. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Lwów” typu WBS E2. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Jabłonna”. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Hel”. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Lublin”. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Mościce” należący do Mościckiego Klubu Balonowego. (Źródło: archiwum).
  • Balon ”Mościce I” (SP-AXZ) należący do Mościckiego Klubu Balonowego. (Źródło: archiwum).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[3] "Polskie balony gazowe okresu międzywojennego". Stowarzyszenie Klub Balonowy Białystok.
[4] Matuszelański M. "Sport balonowy w Polsce w okresie międzywojennym. Zarys problematyki". Prace Naukowe Akademi i im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna nr 1/2015.
blog comments powered by Disqus