Zlin Z-142, 1978
W połowie lat 1960- tych w firmie Moravan Narodni Podnik w Otrokowicachzaprojektowano nową rodzinę samolotów Zlin, tzw. serię 40, do której należą ogólnie znane i używane w wielu krajach samoloty Zlin Z-42, Zlin Z-43 i Zlin Z-42M. Doświadczenia zebrane podczas 10- letniej eksploatacji pierwszych seryjnych samolotów serii 40 pozwoliły na opracowanie pod koniec lat 1970- tych nowego samolotu Zlin Z-142 łączącego pozytywne cechy wszystkich trzech jego poprzedników, a przy tym składającego się z tych samych głównych zespołów (skrzydło, usterzenie, podwozie, segmenty kadłuba).
Zwiększenie mocy zespołu napędowego umożliwiło podwyższenie udźwigu samolotu, rozszerzając tym samym zakres jego użytkowania. Z-142 to samolot szkolno-treningowy przeznaczony do szkolenia pilotów na poziomie podstawowym i średnim oraz do nauki akrobacji podstawowej. Może również służyć do nauki lotów bez widoczności (IFR) oraz do holowania szybowców. Poprawiono też większość tych cech samolotu, które nie znalazły uznania w użytkowaniu (przede wszystkim komfort kabiny).
Prototyp Zlin Z-142 został oblatany 29.12.1978 r. Został certyfikowany wg przepisów FAR-23 w kategoriach: akrobacyjnej (A), normalnej (N) i użytkowej (U). Był produkowany seryjnie w latach 1981- 1990. Zbudowano 269 egz.Używany był w lotnictwie Czechosłowacji. Eksportowano go do Algierii, Bułgarii, Kuby, RFN, NND, Węgier, Polski i Rumunii.
Dalszym rozwojem modelu Zlin Z-142 jest samolot Zlin Z-242.
W Polsce.
Zlin 142 podobnie jak Zlin 42 był jednym z bardziej popularnych samolotów w polskich aeroklubach. Z czasem ich liczba stopniowo spadała.
W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 48 samolotów Zlin Z-142, w tym min.: Aeroklub Polski- 41 egz., dyspozycyjne- 2 egz., prywatne- 5 egz.
Konstrukcja.
Dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Płat o obrysie prostokątnym, wznios 6°, skos do przodu 4° 31'. Konstrukcja dwudzielna, jednodźwigarowa z dźwigarkiem pomocniczym, półskorupowa, metalowa. Lotki i klapy szczelinowe są zunifikowane wymiarowo. Pokrycie lotek i klap z blachy żłobkowanej. Końcówki skrzydeł prostokątne, laminatowe.
Kadłub o przekroju prostokątno- owalnym, konstrukcja w części przedniej kratownicowa, w tylnej półskorupowa. Kratownica przedniej części kadłuba spawana z rur stalowych, rury stanowiące przedłużenie dźwigara skrzydła w kadłubie są napełnione azotem- kontrola jego ciśnienia pozwala na wykrywanie pęknięć tej części struktury. Pokrycia przedniej części kadłuba wykonane w postaci laminatowych skorup mocowanych do kratownicy. W środkowej części kadłuba mieści się zakryta kabina pilotów.
Usterzenie wolnonośne, całkowicie metalowe, w układzie klasycznym. Obrys usterzenia poziomego- prostokątny; pionowego- trapezowy. Usterzenie pionowe z wyraźnym skosem. Stery pokryte blachą żłobkowaną.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, stałe.
Silnik- rzędowy odwrócony Avia M-337/AK o mocy startowej 155 kW (210 KM).
Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silnika, radiostacja UKF.
Instalacje: elektryczna, przeciwpożarowa, ogrzewania i wentylacji kabiny.
Dane techniczne Z-142 (wg [3]):
Rozpiętość- 9,1 m, długość- 7,33 m, wysokość- 2,75 m, powierzchnia nośna- 13,3 m2.
Masy (wersja normalna): masa własna- 730 kg, masa użyteczna- 360 kg, masa całkowita max- 1090 kg.
Masy (wersja akrobacyjna): masa własna- 730 kg, masa użyteczna- 240 kg, masa całkowita max- 970 kg.
Osiągi (wersja akrobacyjna): prędkość max- 230 km/h, prędkość przelotowa- 215 km/h, prędkość przeciągnięcia- 113 km/h, prędkość przeciągnięcia na klapach- 102 km/h, wznoszenie max- 5,5 m/s, pułap praktyczny- 5000 m, zasięg- 940 km.
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.[2] "Moravan Zlin Z-142". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 6/1980.
[3] (K) „Samolot sportowy Zlin-242L”. Skrzydlata Polska nr 35/1990.