Władysław Zalewski, jeden z pionie­rów polskiej myśli lotniczej, konstruktor i teoretyk o nieprzeciętnie bystrym umyśle. Urodził się 28.01.1892 r. w Warszawie, był absolwentem Szkoły Mechaniczno- Technicznej A. Wawelberga i S. Rotwanda w War­szawie

Jeszcze przed jej opuszczeniem, w wieku 17 lat, rozpoczął w grudniu 1909 r. budowę swego pierwszego sa­molotu WZ-I. Maszyna ta nie doczekała się jednak oblatania, ze wzglę­du na brak silnika, który młody kon­struktor również sam zaprojektował w latach 1908- 1913. Był to silnik lotniczy, spalinowy, chłodzony powietrzem, rotacyjny, dwucylindrowy o mocy ok. 20- 25 KM (14- 18 kW). Uda­ło mu się wykonać tylko model cylindra.

Znie­cierpliwiony tym problemem, Zalewski postanowił latać tańszym i prostszym spo­sobem i razem z bratem skonstruował prymitywny szybowiec WZ-II, wykonując na nim pierwsze krótkie loty wiosną 1912 r. w Milanówku.

Po wybuchu pierwszej wojny świato­wej Zalewski służył w 2 Pułku Imperialnej Rosyjskiej Służby Lotniczej (Parku Lotniczego) stacjonującego najpierw w Warszawie, a następnie w Smoleńsku. W połowie 1915 r. podjął współ­pracę z Władimirem Sawieliewem, który miał pomysł budowy ciężkiego bombowca, potężniejszego niż ”Ilia Muromiec”, lecz- dzięki układowi pięcio- lub sześciopłata - o mniejszych rozmiarach. Zapro­ponował Zalewskiemu zaprojektowanie i zbudowanie takiego samolotu. Z 19.09.1915 r. pochodzą rysunki opraco­wanego przez nich w Smoleńsku samolotu. Prezentu­ją dwumiejscowy, czteropłatowy i trzysilnikowy samolot bombowy.

Zalewski wysunął propozycję roz­poczęcia wspólnych prac od budowy małego jedno­silnikowego czteropłata - w celu zebrania doświad­czeń i sprawdzenia koncepcji. Wiosną 1916 r. powstał do­świadczalny czteropłatowiec dwumiejscowy S.Z.-1 (WZ-III), rozwijając go na­stępnie w czteropłatowiec wywiadowczy S.Z.-2 (WZ IV). Samoloty te stanowiły studium do czterosilnikowego bombowca- olbrzyma WZ-VI o zało­żonej wadze całkowitej 7 000 kg. W 1916 r., gdy armia rosyjska ogłosiła warun­ki, jakim odpowiadać ma 3- miejscowy samolot roz­poznawczy, Władimir Sawieliew i Władysław Zalew­ski zaprojektowali samolot czteropłatowy, oznaczony później przez Zalewskiego WZ-V. Budowę obu samolotów uniemożliwiły zamieszki rewolucyjne w Rosji.

Powróciwszy do Polski w lecie 1918 r., Zalewski poświęcił sporo czasu studiom ornitoptera (maszyny o skrzydłach biją­cych, mechanicznie odtwarzającej lot pta­ka) oraz teorii wiatraków. W 1919 r. opracował projekt czteropłatowego samolotu myśliwskiego (lub wywiadowczego) WZ-VII, wykorzystując doświadczenia zdobyte przy budowie samolotów WZ-III i WZ-IV. Nieco później zaprojektował on dwupłat liniowy WZ-VIII ”De-Że-Pe”, któ­rego budowę rozpoczęły Centralne Warsztaty Lotnicze w końcu 1919 r. Niedokoń­czony ten samolot uległ uszkodzeniu w czasie Bitwy Warszawskiej w sierpniu 1920 r. i nie został naprawiony. W latach 1918- 1923 zaprojektował ornitopter, który oznaczył WZ-VII (oznaczenie zastosowane po raz drugi). Natomiast w latach 1922- 1923 opracował projekty wstępne dwóch samolotów myśliwskich ze śmigłami pchającymi w kadłubie za kabiną.

Zalewski pracował następnie przy organizacji Pol­skiego Urzędu Patentowego i w Centrali Badań Lotniczych nad ustaleniem przepi­sów technicznych dla dopuszczania nowych typów do prób w locie. W latach 1923-1924 odżyło oficjalne zainteresowanie jego samolotem liniowym. Zalewski za­proponował wówczas nowy dwupłat o bardzo czystej sylwetce- WZ-X, który ja­ko pierwszy samolot bojowy polskiej kon­strukcji w niepodległej Polsce, wzbił się w powietrze w sierpniu 1926 roku z Pola Mokotowskiego. Wykonano 5 egz. WZ X, wyposażając je w silniki różnego typu. W pierwszej połowie 1926 r. Antoni Uszacki zaprojektował prosty szybowiec, przeznaczony do budowy amatorskiej. Inż. Władysław Zalewski opracował instrukcje budowy szybowca oraz instrukcje wykonywania lotów szybowcowych. Instrukcje te wraz z rysunkami sprzedawała redakcja ”Młodego Lotnika”.

Równocześnie Zalewski powrócił do zagadnienia ciężkiego bombowca i jego studium jednopłata metalowego WZ IX "Pteranodon" zdobyło pierwszą nagrodę na konkursie państwowym na najlepszy pol­ski projekt samolotu bojowego w 1925 r. Trzy lala później, nowo powstające zakłady Państwowe Zakłady Lotnicze zleciły mu opracowanie czterosilnikowego bombowca metalowego pod oznacze­niem PZL-3. Samolot ten nie doczekał się jednak realizacji ze względu na wielkie koszty, ale jego bardzo nowoczesna koncepcja ogólna i awangardowe rozwiązania zostały wykorzystane przez Francuzów przy budowie bombowca nocnego Potez 41 i słały się natchnieniem dla młodych konstruktorów polskich stawiających swe pierwsze kroki pod jego kierunkiem, m.in. Jerzego Dąbrowskiego, późniejszego twórcy znakomitego bombowca PZL-37 "Łoś".

W międzyczasie Zalewski pracował na krańcowo różnym polu lotnictwa popular­nego, budując w swoim prywatnym Doświadczalnym Warsztacie Lotniczym w Milanówku ultralekki samolo­cik sportowy WZ-XI "Kogutek I", o masie całkowitej 205 kg, zaopatrzony w 18- konny silnik WZ 18 również własnej budowy. Oblatany w 1927 r. "Kogutek I" zapisał się w historii lotnictwa jako pierwsza polska konstrukcja wyposażona w ro­dzimy silnik w niepodległej Polsce.W 1933 r. podjął się ukończenia budowy 3 samolotów Sido S-1 bis, rozpoczętej przez Centralne Warsztaty Aeroklu­bowe w Lublinie. Samoloty oznaczone Sido S-1Z ukończono w tym samym roku. W II połowie lat 1930- tych Zalewski wypróbował znacznie doskonalszy samolot WZ-XII "Kogutek II", budując doń sprawniejszy silnik. Pracował nad tymi konstrukcjami w chwili wybuchu wojny otrzymując na nie zamó­wienie LOPP. W 1939 Zalewski pracował nad prototypem popu­larnego samolotu turystycznego WZ-XIV.

Obok samolotów, wszechstronny ten konstruktor był twór­cą szeregu udanych silników. Obok wspomnianego już WZ 18, który stanowi cenny eksponat w Muzeum Techniki w Warszawie, opracował silniki Avia WZ 7, Avia WZ 100 mocy 100 KM, oraz, wspólnie z Falkiewiczem, maleńki silnik "Bobo" o mocy 10 KM do napędu motoszybowców lub motocykli. Poza płatowcami i silnikami wykonał też wiele śmigieł lotniczych.

Zajmował się również modelarstwem lotniczym. Na Wystawie Modeli Lotniczych i Aerofoto w Warszawie w 1924 r. eksponował swój pierwszy model wykonany jeszcze u progu XX w.

Pracując w czasie wojny w Wielkiej Brytanii na niwie udoskonaleń technicznych, Zalewski zajmował się nadal lotnictwem. Po wojnie założył on w Londynie, a później w Mildenhall Suffolk mały warsztat mechaniczny, w którym sam wykonywał prototypy maszyn do wstrzykiwania pla­styku. Do ostatnich chwil życia ciągle coś obmyślał, obliczał, projektował i pa­tentował. W budowie miał mały gwiazdowy silnik lotniczy do samolotów ultralekkich. Zamierzał jeszcze budować sa­molot sportowy WZ-XIV "Kogutek III", na którym marzył polecieć do Polski.

Skromny, wstydliwy, nie umiejący zabiegać o sta­nowiska czy intratne zamówienia, Zalewski szedł twardo i niezmordowanie przez życie konstrukcyjne, często w zapomnie­niu, fascynując się coraz to nowymi za­gadnieniami. Lotnictwo Polskie miało w nim jednego z najwcześniejszych i najbar­dziej wytrwałych pionierów, który całe swe życie złożył na ołtarzu idei lotniczej.

Zmarł 25.11.1977 r. w szpitalu w Bury St. Edmunds.

Konstrukcje:
WZ-II, 1912, szybowiec pionierski.
WZ-I, 1914, samolot pionierski.
Sawieliew-Zalewski samolot bombowy, 1915, projekt ciężkiego samolotu bombowego.
S.Z.-1 (WZ-III), 1916, samolot rozpoznawczy.
S.Z.-2 (WZ-IV), 1916, samolot rozpoznawczy.
WZ-V, 1917, samolot rozpoznawczy.
WZ-VI (S.Z.-3), 1917, projekt ciężkiego samolotu bombowego.
WZ-VII, projekt samolotu myśliwskiego lub rozpoznawczego.
WZ-VIII ”De-Że-Pe”, 1920, samolot liniowy.
WZ-VII "Ornitopter", 1923, projekt ornitoptera.
Zalewski samoloty myśliwskie, 1923, projekty samolotów myśliwskich.
Krakowski Brandenburg K, 1924, samolot szkolny.
WZ-IX ”Pteranodon”, 1925, projekt samolotu bombowego.
Szybowiec ”Młodego Lotnika” (KLS-I), 1926, szybowiec amatorski.
CWL WZ-X, 1926, samolot liniowy.
WZ-XI ”Kogutek”, 1927, amatorski samolot sportowy.
PZL-3, 1931, projekt samolotu bombowego.
Sido S-1, 1933, amatorski samolot sportowy, szkolny.
WZ-XII ”Kogutek II” (WZ-XIV ”Kogutek III”), 1937, amatorski samolot sportowy.