Wright szybowce, 1900

Szybowce pionierskie. USA.
Szybowiec Wright No. 1 Glider podczas prób na uwięzi w 1900 r. w Kitty Hawk. (Źródło: Library of Congress).

Ludzie, którzy mieli skonstruować pierwszy w świecie samolot, zdolny do wykonywania z człowiekiem na pokładzie kontrolowanych lotów, bracia Orville i Wilbur Wrightowie, swoje lotnicze prace rozpoczęli od zapoznania się ze stanem praktycznych osiągnięć innych, współczesnych im pionierów. W tym celu w 1899 r. zwrócili się do Instytutu Smithsoniańskiego (Smithsonian Institution) w Waszyngtonie DC z prośbą o wskazanie pozycji literatury poświęconych zagadnieniom awiacyjnym. Rok później nawiązali korespondencyjną znajomość ze wskazanym przez Instytut Octavem Chanutem. Znajomość ta rychło przekształciła się w bliską współpracę i serdeczną przyjaźń.

W 1899 r. zbudowali szybowiec- latawiec Wright "Warping Kite" o rozpiętości skrzydeł tylko 1,5 m. Chociaż był zbyt mały, by unieść pilota, to przeprowadzone z nim próby pomogły rozwiązać problem lotu kontrolowanego. Teoretyczne studia, poprzedzające praktyczne prace konstrukcyjne, Wrightowie zakończyli latem 1900 r. Potem przystąpili do projektowania szybowca wzorowanego na aparacie Chanute'a, dwupłatowego, usztywnionego rozporkami pionowymi i cięgnami drutowymi.

Pierwszy szybowiec Wright No. 1 Glider bracia Wright zbudowali latem 1900 r. Posiadał rozpiętość 5,2 m i masę 22 kg. Próby szybowca rozpoczęły się 5.10.1900 r. w miasteczku Kitty Hawk w Karolinie Północnej na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Szybowiec z pilotem miał być wypuszczany w powietrze na uwięzi, podobnie jak latawiec. Dzięki takiej metodzie prób bracia Wright mieli nadzieję zdobyć umiejętności w sterowaniu, nie narażając się przy tym na niebezpieczeństwo. Okazało się jednak, że udźwig szybowca jest zbyt mały aby unieść człowieka w powietrze. Dlatego szybowiec wypróbowano jako bezpilotowy, sterowany z ziemi. Krótkotrwałe loty z człowiekiem udawały się tylko przy startach ze wzniesień po rozpędzeniu się pod wiatr. Dlatego w 1900 r. bracia Wright przebywali w powietrzu tylko ok. 2 minuty.

W 1901 r. zbudowali nowy, większy szybowiec Wright No. 2 Glider. Posiadał rozpiętość 6,7 m i masę 45 kg. Zbudowany został jako dwupłat ze sterem wysokości z przodu i bez usterzenia w tyle. Po serii prób szybowca No. 2 na uwięzi, zdecydowali o podjęciu swobodnych lotów z pilotem w pozycji leżącej. Loty realizowane w 1901 r. dały Wrightom wiele doświadczeń i wyjaśniły sporo wątpliwości co do sterowności zbudowanego, przez nich szybowca. Postawiły jednak również wiele pytań, na które bracia nie mieli odpowiedzi, np. jaki kształt profilu i jaki obrys skrzydła jest optymalny. Próby zastosowania kształtów Otto Lilienthala w dużym stopniu zawodziły. Jesienią 1901 r. Wrightowie zbudowali tunel aerodynamiczny, w którym możliwe było wybranie z najmniejszym błędem optymalnego profilu i najkorzystniejszego obrysu skrzydeł. W 1901 r. bracia Wright, po kolei pilotując szybowiec, wykonali kilkaset lotów! Maksymalna odległość lotu wynosiła 118 m. Plany tego szybowca udostępnili francuskiemu kapitanowi Ferdinandowi Ferberowi.

Szybowiec Wright No. 3, zbudowany zimą 1901/1902 r., uwzględniał wnioski z prób tunelowych. Na szybowcu zainstalowano usterzenie pionowe. Początkowo było nieruchome i składało się z dwóch równoległych płaszczyzn. Później zostało zmienione na ruchome. Szybowiec ten był dwukrotnie modyfikowany w 1902 r. i 1903 r., przy czym bracia Wright w pierwszej modyfikacji wrócili do pojedynczego steru z tyłu, a w drugiej ponownie do podwójnego. Szybowcem po pierwszej modyfikacji odbywali loty w sierpniu i wrześniu 1902 r. Druga modyfikacja była sprawdzana w locie w listopadzie i w grudniu 1903. Był to ostatni szybowiec zbudowane przez braci Wright. Do późnej jesieni 1902 r. Orville i Wilbur Wrightowie wykonali na nim ok. 1000 lotów o łącznym czasie ok. 4 h, pokonując odległości sięgające 200 m (wg innych źródeł max- 189,7 m) i osiągając czas lotu prawie pół minuty (w 1903 r. uzyskano czas lotu- 70 sekund). Ponieważ szybowiec potwierdził swoją dobrą sterowność, stał się dla braci Wright bazą dla konstrukcji historycznego samolotu Wright ”Flyer”, który 17.12.1903 r. wykonał swoje pierwsze sterowane loty.

W maju 1911 r., Orville Wright, na przywróconym do lotnego stanu, zmodyfikowanym (przez zmianę usterzenia poziomego i zmianę pozycji pilota na siedzącą) szybowcu Wright No. 3, dokonał nad diunami Kitty Hawk lotu żaglowego trwającego 9 minut i 45 sekund. Lot ten, uznany przez Międzynarodową Federację Lotniczą FAI za światowy rekord długotrwałości lotu bezsilnikowego, przetrwał w oficjalnej tabeli aż do 1921 r.

W Polsce.

W 1909 roku Jerzy Rudlicki zbudował szybowiec Rudlicki nr 2 wzorowany na drugim szybowcu braci Wright No. 2 Glider.

Konstrukcja:
- szybowiec nr 1- dwupłat, usztywniony rozporkami pionowymi i cięgnami drutowymi, konstrukcja drewniana, pokrycie płótnem.

Dane techniczne Wright "Warping Kite" (wg [4]):
Rozpiętość- 1,8 m, długość- prawdopodobnie od 0,91 do 1,22 m.
Masa własna- prawdopodobnie od 1,4 do 1,8 kg.

Dane techniczne Wright No. 1 Glider (wg [4]):
Rozpiętość- 5,2 m, długość- 3,5 m, powierzchnia nośna- 30,5 m2.
Masa własna- 23,6 (wg [3]- 22) kg.

Dane techniczne Wright No. 2 Glider (wg [4]):
Rozpiętość- 6,7 m, długość- 4,3 m, powierzchnia nośna- 26,9 m2.
Masa własna- 44,5 (wg [3]- 45) kg.

Dane techniczne Wright No. 3 (wg [4]):
Rozpiętość- 9,6  (wg [3]- 10,0) m, długość- 4,9 m, powierzchnia nośna- 28,3 (wg [3]- 30,5) m2.
Masa własna- 58,3 kg.

Dane techniczne Wright No. 3 wersja 1911 (wg [4]):
Rozpiętość- 9,6 m, długość- 8,7 m, powierzchnia nośna- 27,9 m2.
Masa własna- 77,1 kg.

Galeria

  • Szybowiec- latawiec Wright ”Warping Kite” zbudowany w 1899 r. Sterowany był z ziemi za pomocą czterech linek przymocowanych do dwóch kijków. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).
  • Szybowiec Wright No. 1 Glider z 1900 r. Widok z góry. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).
  • Start szybowca Wright No. 2 Glider. Kitty Hawk, 1901 r. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).
  • Wilbur Wright w pozycji leżącej na szybowcu Wright No. 2 Glider tuż po lądowaniu. Kitty Hawk, North Carolina 1901 r. (Źródło: Library of Congress).
  • Szybowiec Wright No. 3 w locie. Był pierwszy szybowiec braci Wright z statecznikiem pionowym (dwie powierzchnie sterowe) zamontowanym z tyłu. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).
  • Po serji lotów szybowiec Wright No. 3 został zmodernizowany i otrzymał pojedynczy statecznik pionowy. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).
  • Wilbur Wright pilotuje szybowiec Wright No. 3 w wersji z pojedynczym usterzeniem pionowym. Kitty Hawk, North Carolina 1902. (Źródło: Library of Congress).
  • Orville Wright w locie w 1911 r., na zmodyfikowanym (przez zmianę usterzenia poziomego i zmianę pozycji pilota na siedzącą) szybowcu Wright No. 3. (Źródło: Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation).

Źródło:

[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.
[2] Witkowski R. ”Lilienthal- w 110-lecie śmierci”. Lotnictwo nr 8/2006.
[3] Krzyżan M. "Bracia Wright". Aeroplan nr 4/2003.
[4] Wright Brothers Aeroplane Company.A Virtual Museum of Pioneer Aviation.
blog comments powered by Disqus