WBS Motobalon (BD-434), 1938

Zmotoryzowany balon obserwacyjny. Polska.
Zmotoryzowany balon obserwacyjny WBS Motobalon. (Źródło: archiwum).

Koncepcja zmotoryzowania balonu obserwacyjnego na uwięzi powstała w Referacie Balonowym Departamentu Aeronautyki w 1930 r. Dotychczas, napełniony balon transportowano z jednego punktu obserwacyjnego do drugiego, holując go przy ziemi uwięziony do dźwigarki lub prowadząc na liniach biwakowych przez kolumnę marszową żołnierzy. W celu ułatwienia transportu, postanowiono na czas dyslokacji odczepiać kosz obserwatora, zawieszając zamiennie pod powłoką gondolę wyposażoną w silnik, stery i podwozie. Usterzenie na powłoce owijano wokół rufy. Tak przygotowany WBS-BD mógł wykonać sterowany lot. Przy budowie motobalonu wykorzystano pomysł zastosowany przez włoską firmę balonową Aerostatica Avorio Societa in Accomandita, która w 1926 r. zbudowała silnikowy balon obserwacyjny na uwięzi Motopalloni Frenati, stosując powłokę balonu obserwacyjnego AP (Avorio Palloni).

W 1935 r. w Wytwórni Balonów i Spadochronów został ukończony projekt, w którym zamierzano wykorzystać silnik gwiazdowy Anzani 6A4 o mocy 59-66 kW (80- 90 KM). Dwa egzemplarze takiego silnika były od 1925 r. w magazynie GSL-2 w Jabłonnie. Po­włoka pochodziła z balonu obser­wacyjnego typu BD produkowane­go seryjnie w Legionowie. Zgodnie z założeniami, przemiana z balonu BD na motobalon i odwrotnie mo­gła być dokonywana w przeciągu kilku minut. Powłoka nie posia­dała żadnych zmian konstrukcyj­nych. Projekt gondoli i usterzenia opracował inż. Józef Paczosa. Gondolę zbudowano latem 1937 r., lecz silnik Anzani okazał się bezużyteczny. Zamówiono we Francji dwa silniki Salmson 9 ARD stosowane tam do napędu motobalonów Zodiac.

Wiosną 1938 (wg [3]- 1939 r.) r. prototyp został oblatany. Pierwszy lot wy­konał mjr pil. Kazimierz Kraczkiewicz. Stwierdzono małą efektywność steru kierunku. Celem zwiększenia skuteczności steru znacznie powiększono jego po­wierzchnię. Prototyp w zmodyfiko­wanej wersji został następnie oblatany przez kpt. pil. bal. inż. Zbigniewa Burzyńskiego. Loty odbywały się na wysokości 50- 100 m, przy czym osiągnięto prędkość przelotową 34 km/h. Wnioski z prób sugerowały zastosowanie mocniejszego silnika i odciążenia sterów. Zbliżająca się wojna przerwała dalsze prace nad tą konstrukcją. Gon­dolę odstawiono do hangaru w Legionowie, a powłoka BD wróciła do swojej jednostki.

Motobalon WBS był w naszym lotnictwie drugim, że po słynnym  sterowcu "Lechu", aerostatem z napędem silnikowym.

Konstrukcja:
Powłoka miała kształt bryły obrotowej powstałej z elipsoid o różnych charakterystykach. Kompensację objętości gazu zapewniono przez zastosowanie pasa rozszerzalnego. Konstrukcyjnie była to kontrafałda z tkaniny powłokowej zabezpieczona dwoma szeregami amortyzatorów gumowych Sandow. Zamiast pasa osprzętu użyto mosty paraboliczne przytwierdzone do boków powłoki, do których przymocowano olinowania: uwięzi, kosza i manewrowe.
Usterzenie pneumatyczne w układzie Y napełniane było siłą parcia wiatru. Rufa balonu została zakończona stożkiem z blachy duralowej. Celem zmniejszenia oporu czołowego pneumatyczne stateczniki owijano na czas lotu motobalonu dookoła rufy.
Gondola przypominająca kształtem kadłub samolotu była wykonana jako kratownica przestrzenna o prostokątnym przekroju poprzecznym. Olinowanie powłoki było przymoco­wane do sześciu zaczepów umiesz­czonych na górnej części krato­wnicy. Gondola posiadała dwie odkryte kabiny usytuowane w tan­dem, osłonięte wiatrochronami. Wyposażenie tablicy przyrządów było nader skromne i składało się z wysokościomierza, licznika obro­tów i wskaźnika temperatury ole­ju. W kabinach zastosowano po­dwójny układ sterowania (dwuster) z drążkiem sterowym i orczykową sterownicą nożną. Balast piaskowy składał się z 6 do 8 worków, każdy o wadze około 20 kg, podwieszonych symetrycznie po obu stronach gondoli. Usterzenie w układzie klasycznym, ster wysokości bez statecznika (pływający). Podwozie składało się z płozy przedniej i płozy ogonowej.

Silnik- gwiazdowy: początkowo Anzani 6A4 o mocy 59-66 kW (80-90 KM), wymieniony na Salmson 9 ARD o mocy 44-52 kW (60-70 KM).

Dane techniczne (wg [1]):
Średnica powłoki- 7,65- 8,55 m, długość powłoki- 31,0 m, objętość nominalna- 820 m3, objętość w wersji zmotoryzowanej- 920- 970 (wg [3]- 920- 930) m3, objętość max- 1025 m3.
Długość gondoli- (wg [3]- 15,0) m.
Masa własna- 750 kg, masa użyteczna- 320 kg, masa całkowita- 1070 kg.
Prędkość przelotowa- 34 km/h, pułap praktyczny- 900 m, pułap operacyjny w czasie przelotu- 50- 100 m, zasięg- 68 km, czas lotu max- 2 h.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Kozak Z., Moszumański Z., Szczepański J. ”Wytwórnia Balonów i Spadochronów”. Seria ”Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej”. Oficyna Wydawnicza Ajaks. Pruszków 2008.
[3] Morgała A. "Motobalon WWBiS". Skrzydlata Polska nr 7/1963.
blog comments powered by Disqus