Amiot 350 / Amiot 370, 1937

Samolot bombowy, pocztowy. Francja.
Samolot pocztowy Amiot 370. (Źródło: archiwum).

Niemal równocześnie z rozpoczęciem produkcji samolotów bombowych Amiot 143 zespół konstruktorski Amiota z głównym konstruktorem Culvy otrzymał zadanie opracowania nowego samolotu. Miała to być maszyna klasy Bombardement Combat Renseignement (bombowy bojowy i obserwacyjny). Początkowo konstruktorzy zaadoptowali Amiota 143 budując jego wersję Amiot 144 z nowym skrzydłem i chowanym podwoziem. Niestety, samolot o kanciastych kształtach posiadający wieżyczki z uzbrojeniem, był już wówczas przestarzały. Culvy zaproponował, aby zrezygnować z części wymagań-liczby członków załogi i wieżyczek z uzbrojeniem Obiecywano zrekompensować to znakomitymi osiągami. Samolot, oznaczony Amiot 340BR3, miał być trzymiejscowym średniopłatem, napędzanym dwoma silnikami rzędowymi Hispano Suiza 12Y lub gwiazdowymi Gnomę Rhône 14N. Zakładano także możliwość montażu projektowanych dopiero silników Hispano Suiza, które osiągać miały moc 1200 KM. W tym ostatnim przypadku prędkość maksymalna wynosiłaby 545 km/h, podczas gdy dla pozostałych silników 470 km/h.

Projekt zainteresował władze wojskowe. W lutym 1936 r. została zbudowana makieta. Wojsko jednak zażądało powiększenia załogi. W ten sposób powstał czteromiejscowy Amiot 341B4. Wzmocnieniu uległo uzbrojenie obronne. Samolot został zaaprobowany w październiku 1936 r., chociaż zalecono zastosowanie podwójnego usterzenia w celu polepszenia pola ostrzału tylnego działka. Nie wymagano tego jednak od pierwszego prototypu i Amiot otrzymał zamówienie na samolot. Co ciekawe, zdecydowano się jednak nie na Amiota 341, lecz na projekt pierwotny Amiot 340.

Zamówienie zbiegło się ze wzrostem zainteresowania dla przelotów transatlantyckich. Postanowiono w związku z tym, że zostanie zbudowana cywilna wersja Amiota 340. Makietę cywilnej wersji wystawiono, jako szybki samolot kurierski i pocztowy dalekiego zasięgu, w 1936 r. na paryskim Salonie Lotnictwa. Oznaczono go przy tym Amiot 341 (!). Wariant pocztowy miał ostatecznie otrzymać nazwę Amiot 370.

Zanim zakończyły się prace nad prototypem Amiot 340 BR3 opracowano także kolejne wersje rozwojowe, żadna jednak nie przekroczyła etapu wstępnego projektu:
- Amiot 342B4 posiadał ograniczone uzbrojenie do jednego karabinu MAC 1934 kal. 7,5 mm. Wystarczającą ochrona dla samolotu miała być jego szybkość,
- Amiot 343 miał powiększone grzbietowe stanowisko strzeleckie, uzbrojone w dwa karabiny kal. 7,5 mm, z możliwością strzelania do przodu. Zasięg powiększono do 1450 km kosztem udźwigu bomb, który ograniczono do 1000 kg,
- Amiot 344, miał być ciężko uzbrojoną maszyną szturmową. Ogólnie samolot powtarzał schemat pocztowego Amiota 370, zachowując stanowiska strzeleckie pochodzące z Amiota 340BR3. Dodatkowe uzbrojenie stanowić miała bateria działek Hispano Suiza kal. 20 mm lub karabinów MAC 1934 kal. 7,5 mm w nosie kadłuba,
- Amiot 345 był dalszym rozwojem projektu Amiot 344. Zrezygnowano z silnego uzbrojenia strzeleckiego w nosie kadłuba, pozostawiając tam jedynie pojedynczy karabin maszynowy. Dzięki temu można było w kadłubie zamontować dodatkowe zbiorniki paliwa. Teraz samolot mógł przenieść 1000 kg bomb na odległość 1600 km.
-Amiot 346 i Amiot 347 przeznaczono do przenoszenia torped. Pierwszy z nich mógł zabrać jedną, zrzucana na spadochronie torpedę o masie 700 kg i przenieść ją na odległość 1450 km, a drugi dwie torpedy o masie po 750 kg transportować mógł na dystansie 1000 km.

Po Salonie Paryskim, gdzie duże zainteresowanie wzbudziła makieta Amiota 341 (czyli Amiot 370) zdecydowano zbudować ten samolot. Prototyp Amiot 370 został oblatany 25.07.1937 r. Kabina załogi mieściła się w przekroju kadłuba, dzięki czemu płatowiec miał idealną sylwetkę aerodynamiczną. Najwyższą prędkością, jaka uzyskano podczas prób było 475 km/h, samolot mógł przelecieć 7000 km. Planowano przelot na trasie Paryż-Nowy Jork, ale Ministerstwo Lotnictwa uznało, że lot nad oceanem na nie do końca poznanej maszynie jest zbyt ryzykowny. 8.02.1938 r. samolot wystartował do lotu długodystansowego na trasie Meknes-Oran. Samolot uzyskał wówczas światowy rekord, pokonując odległość 2000 km z ładunkiem 2000 kg i prędkością 437 km/h. 8.06.1938 r. Amiot 370 zdobył kolejny rekord: wykonał pięć przelotów po okręgu o długości 1000 km z ładunkiem 1000 kg i przy średniej prędkości 401 km/h. Kolejne trzy rekordy uzyskano podczas przelotu po kręgu zamkniętym o długości 5000 km. 15 na 16.08.1939 r. Amiot 370 pokonał 10000 km ze średnią prędkością 311 km/h. W 1939 r. wymieniono silniki na Hispano Suiza 12Xgrs/hrs. Ze względu na zbliżającą się wojnę został przejęty przez lotnictwo wojskowe. W ramach lotnictwa państwa Vichy Amiot 370 pełnił role długodystansowego samolotu kurierskiego. Kiedy Niemcy zajmowali terytorium Vichy, w listopadzie 1942 r., został ukryty przez ruch oporu w Tuluzie i przetrwał do 1947 r.

6.12.1937 r. został oblatany prototyp Amiot 340.01 z silnikami Gnôme Rhône 14P. W lutym 1938 r. samolot zmodernizowano i wymienione silniki na Gnôme-Rhône 14N 0/1. W sierpniu 1938 r. został zmodyfikowany do standardu przewidywanego dla seryjnych Amiot 341BR4. Otrzymał podwójne usterzenie pionowe, czwartego członka załogi oraz dodatkowy karabin maszynowy MAC 1934 strzelający przez spód kadłuba. Oznaczenie samolotu zmieniono na Amiot 351.01. Pierwszy lot wykonał 21.01.1939 r. Został rozbity podczas testów 4.07.1939 r. Jeszcze przed zakończeniem prób skierowano samolot do produkcji. W marcu 1938 r. zamówiono 20 szt. wersji Amiot 350B4, jednak rozszerzono kontrakt na dalszych 100 maszyn Amiot 350B4 i Amiot 351B4. Równocześnie opracowano szereg wersji rozwojowych:
- Amiot 350 miał mieć silniki Hispano Suiza 12Y 28/29,
- Amiot 351 silniki Gnôme-Rhône 14N 38/39,
- Amiot 352 silniki Hispano Suiza 12Y 50/51,
- Amiot 353 silniki Rolls Royce "Merlin III",
- Amiot 354 silniki Gnôme-Rhône 14N 48/49,
- Amiot 355 silniki Gnôme-Rhône 14R 02/03 z dwustopniowymi sprężarkami,
- Amiot 356 silniki Rolls Royce "Merlin X",
- Amiot 357 silniki Hispano Suiza 12Y 89ter.

Wystąpiły jednak problemy z wybranymi dla Amiota 350 i Amiota 351 silnikami. Dlatego zrezygnowano z budowy wersji Amiot 350. Kontrakt zmieniono na 60 szt. Amiot 351 i 60 szt. Amiot 353. W styczniu rozszerzono kontrakt na dalsze 165 szt., w tym 30 szt. Amiot 351,100 szt. Amiot 353 i 35 szt. Amiot 356. Potem kilkakrotnie zmieniano i powiększano zamówienie, w tym także podczas wojny. Ostatecznie zamówiono ponad 900 samolotów. Później decyzje ulegały częstym zmianom, głównie redukując ilość samolotów. Zrezygnowano na przykład zupełnie z rozpoznawczych Amiot 351A4 i Amiot 353A4.

Produkcję seryjną rozdzielono pomiędzy kilka zakładów. Kadłuby budowano w Colombes, skrzydła w Cherbourgu zaś części ogonowe w zakładach SNCASO w Billancourt. Montaż odbywał się w Paryżu w Le Bourget. Pierwszy seryjny Amiot 351 został ukończony latem 1939 r. Próby wykazały, że samolot był cięższy o 1000 kg od początkowych założeń. W wyniku tego samolot nie odpowiadał stawianym wymaganiom. Produkcja seryjna nastręczała wiele problemów. Planowano nawet przeniesienie jej częściowo do USA z nadzieją zainteresowania samolotem USAAC, jednak nic z tego nie wyszło. Zainteresowanie licencyjną produkcją wyraziła Jugosławia, jednak nie było czasu zająć się tą sprawą. Wystąpiły też kłopoty w zaopatrzeniu w silniki. Dla planowanej wersji myśliwca Dewoitine D-520 sprowadzono z Wielkiej Brytanii silniki Rolls Royce "Merlin". W listopadzie 1939 r. z D-520 z "Merlinami" zrezygnowano, a silniki przekazano dla samolotów Amiot 353 (w praktyce nie zbudowano wówczas ani jednego Amiota 353) i Amiot 356. Zmniejszono również zamówienia na Amiot 351 na rzecz poprawionej wersji Amiot 354.

Obok wersji seryjnych na bazie Amiota 350 powstał cały szereg wersji, które nie weszły do produkcji. We wrześniu 1939 r. prototyp Amiot 351.01 przebudowano na rozpoznawczy Amiot 351.01A4. Testowany był operacyjnie do stycznia 1940 r. Zdobyli go Niemcy i później przekazali Air France jako szybki samolot kurierski. 18.03.1940 r. oblatano pierwszy prototyp Amiot 356.01. W czerwcu 1940 r. znaleźli go Niemcy. W październiku 1940 r. wrócił on do służby z kodem cywilnym F-BAGP. W czerwcu 1940 r. odleciał z Le Bourget uciekając przed zbliżającymi się wojskami niemieckimi Amiot 355.01. natomiast Amiot 357.01 w stanie niedokończonym wpadł w niemieckie ręce. W czasie wojny Air France otrzymała trzy Amioty 351. W lipcu 1942 r. zakłady SNCASE przebudowały dwa Amioty 354 na Amiot 356 z silnikami Rolls Royce "Merlin". W listopadzie 1942 r. samoloty przejęli Niemcy. Wojnę przetrwał jeden Amiot 354, po jej zakończeniu latał jako samolot dyspozycyjny. Samolot wyposażony był w silniki Pratt & Whitney R-1830 i oznaczony jako Amiot 358. Był to ostatni latający samolot rodziny Amiot 340 - Amiot 358.

W grudniu 1939 r. jako pierwsza samoloty Amiot 354 otrzymała Escadrille d'Experimentation Amiot w Le Bourget. W kwietniu 1940 pierwsze samoloty dotarły do GB I/21 i GB II/21 oraz do GB I/34. Początkowo samoloty Amiot 354 wykonywały głównie loty zwiadowcze. 19 maja połączono siły GB I/21 i GB II/21, GB I/34 i GB II/34 tworząc Groupement 9. 25 maja dotarły Amioty 351 dla GB II/34. Jednostki wykonywały niewiele akcji bojowych, ponosząc jednak spore straty. Większa część z nich powstała jednak wskutek wypadków bombardowania lotnisk przez Niemców. Do 17 czerwca dwie Groupes straciły 13 maszyn, z czego zaledwie trzy w akcji. Od 15 czerwca Amioty 351/354 praktycznie nie wykonywały już lotów bojowych. 20 czerwca jeden samolot Amiot 354 ewakuowano do Wielkiej Brytanii, gdzie był potem testowany.

Cztery Groupes z Groupement 9 atakowały cele w Północnych Włoszech i na Sycylii, jednak ataki te ustały wraz z podpisaniem zawieszenia broni 25 czerwca 1940 r. GB I/21, GB II/21, GB I/34 i GB II/34 rozwiązano, a 29 ich maszyn zmagazynowano. Część trafiła potem do służby cywilnej w Air France. Po zajęciu państewka Vichy przez Niemców stali się oni posiadaczami 27 samolotów Amiot 351/354 (wśród nich znajdowały się też Amiot 370 i Amiot 356). Jednak Luftwaffe przejęła na pewno jedynie cztery maszyny. Jeden Amiot 351 latał w Luftflotte 3, oryginalny Amiot 356 i dwa Amioty 354 przebudowane pod silniki Rolls Royce "Merlin" i przemianowane na Amioty 356 były składzie 1/KG 200.

W Polsce.

W I połowie 1940 r. na samolotach Amiot 370 latali również Polacy, piloci Polskich Sił Powietrznych we Francji. Używane były do lotów szkolnych w:
- ośrodku szkoleniowym w Cazaux.

Konstrukcja:
Średniopłat o konstrukcji metalowej. Załoga- 3 osoby (Amiot 340), 4 osoby (pozostałe wersje).
Płat o obrysie trapezowym, wolnonośny, dwudźwigarowy z dwoma dźwigarami pomocniczymi.
Kadłub metalowy. Kabiny zakryte.
Usterzenie- dwa pierwsze Amioty 351 miały klasyczne usterzenie ze statecznikiem pionowym ze sterem kierunku i poziomymi ze sterem wysokości, później zastosowano podwójne stateczniki pionowe.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie:
- Amiot 340 BR3- 2 ruchome karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm tylnego i przedniego strzelca. Udźwig bomb- 1500 kg.
- Amiot 341B4- 1 ruchomy karabin maszynowy MAC 1934 kal. 7,5 mm przedniego strzelca i 2 ruchome działka Hispano Suiza HS9 kal. 20 mm w dolnym i górnym, tylnym stanowisku. Udźwig bomb- 1500 kg.
- Amiot 351- 2 ruchome karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm w przednim i tylnym, dolnym stanowisku, oraz 1 ruchome działko Hispano Suiza 404 kal. 20 mm lub karabin maszynowy MAC 1934 kal. 7,5 mm w tylnym, górnym stanowisku. Udźwig bomb- kg.
- Amiot 354- 2 ruchome karabiny maszynowe MAC 1934 kal. 7,5 mm w przednim i tylnym, dolnym stanowisku, oraz 1 ruchome działko Hispano Suiza 404 kal. 20 mm lub karabin maszynowy MAC 1934 kal. 7,5 mm w tylnym, górnym stanowisku.

Napęd- 2 silniki
-Amiot 340 BR3- rzędowe Hispano Suiza 12Y lub gwiazdowe Gnôme-Rhône 14N. Zakładano także możliwość montażu projektowanych dopiero silników Hispano Suiza o mocy 882 kW (1200 KM) każdy,
- Amiot 370- rzędowe Hispano Suiza 12Yjrs/krs o mocy 632 kW (860 KM) każdy wymienione na Hispano Suiza 12Xgrs/hrs o mocy 529 kW (720 KM) każdy,
- Amiot 340.01- gwiazdowe Gnôme Rhône 14P później Gnôme Rhône 14N 0/1 o mocy 676 kW (920 KM) każdy,
- Amiot 350- rzędowe Hispano Suiza 12Y 28/29 o mocy 676 kW (920 KM) każdy,
- Amiot 351- gwiazdowe Gnôme-Rhône 14N 38/39 o mocy 698 kW (950 KM) każdy,
- Amiot 352- rzędowe Hispano Suiza 12Y 50/51 o mocy 808 kW (1100 KM) każdy,
- Amiot 353- rzędowe Rolls Royce "Merlin III" o mocy 757 kW (1030 KM) każdy,
- Amiot 354- gwiazdowe Gnôme-Rhône 14N 48/49 o mocy 786 kW (1070 KM) każdy,
- Amiot 355- gwiazdowe Gnôme-Rhône 14R 02/03 z dwustopniowymi sprężarkami o mocy 757 kW (1030 KM) każdy,
- Amiot 356- rzędowe Rolls Royce "Merlin X" o mocy 830 kW (1130 KM każdy,
- Amiot 357- rzędowe Hispano Suiza 12Y 89ter o mocy 882 kW (1200 KM) każdy,
- Amiot 358- silniki Pratt & Whitney R-1830.

Dane techniczne, projektowane, Amiot 340 BR3 (wg [1]):
Prędkość max z silnikami Hispano Suiza o mocy 882 kW- 545 km/h, prędkość max z silnikami Hispano Suiza 12Y lub Gnôme-Rhône 14N- 470 km/h, prędkość przelotowa- 420 km/h, zasięg- 1000 km.

Dane techniczne Amiot 341 (wg [1]):
Rozpiętość- 23,0 m, długość- 14,0 m, powierzchnia nośna- 67,5 m2. Masa własna- 6600 kg, masa startowa- 8000 kg, masa startowa max- 10300 kg.
Prędkość max- 475 km/h, prędkość przelotowa- 425 km/h, zasięg z ładunkiem bomb- 2000 km, zasięg max- 10000 km.

Dane techniczne Amiot 370 (wg [1]):
Rozpiętość- 23,0 m, długość- 14,0 m, wysokość- 4,08 m, powierzchnia nośna- 67,5 m2. Masa własna- 7032 kg, masa startowa max- 11300 kg.
Prędkość max- 470 km/h, prędkość przelotowa- 400 km/h, czas wznoszenia na 4000 m- 8' 42", zasięg max- 3500 km.

Dane techniczne Amiot 354 (wg [1]):
Rozpiętość- 22,83 m, długość- 14,5 m, wysokość- 4,08 m, powierzchnia nośna- 67,0 m2. Masa startowa max- 12800 kg.
Prędkość max- 480 km/h, prędkość przelotowa- 400 km/h, zasięg z ładunkiem bomb- 2470 km.

Dane techniczne Amiot 356 (wg [1]):
Rozpiętość- 22,83 m, długość- 14,5 m, powierzchnia nośna- 67,0 m2. Prędkość przelotowa- 385 km/h, zasięg z ładunkiem bomb- 8000 km.

Źródło:

[1] Ryś M. "Amiot 350-370". Nowa Technika Wojskowa nr 1/1999.
[2] Belcarz B. "Polskie lotnictwo we Francji 1940". Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2002.
blog comments powered by Disqus