RP-1 / RP-2 (RP-20), 1961

Rakieta doświadczalna, pocztowa, szkolna. Polska.
Rakieta pocztowa RP-2. (Źródło: rys. Krzysztof Luto).
Zainteresowanie się Aeroklubu PRL problematyką rakietową i powstanie z początkiem 1961 r. Doświadczalnego Ośrodka Rakietowego Aeroklubu otwarło zapotrzebowanie na rakietę uniwersalną, dającą się adaptować do różnych zadań: do szkolenia, pokazów publicznych, przewożenia ładunków pocztowych na niewielkie odległości i do przeprowadzania prób w locie różnych elementów konstrukcji rakiet lub unoszenia obiektów eksperymentalnych. Do tych celów zmodernizowano rakietę RM-2, a właściwie wersji RM-2C i RM-2D. Należało tylko dopracować szczegóły konstrukcyjne, uniezależnić podstawowe zespoły rakiety od rodzaju ładunku użytecznego i dostosować technologię do wykonania seryjnego. Opracowanie rakiety przeprowadzono w zespole kierowanym przez mgr inż. Jacka Walczewskiego.

15.05.1961 r. (wg [2]- 14.05.1961 r.) odbyła się próba w locie egzemplarza prototypowego, oznaczonego RP-1 (litery RP oznaczały ”rakieta przesyłowa”). Próba ta połączona była z przerzuceniem ładunku pocztowego na Pustyni Błędowskiej, a jednocześnie stanowiła pokaz eksperymentu rakietowego dla uczestników III Krajowej Konferencji Techniki Rakietowej i Astronautyki, która to konferencja odbywała się właśnie w Krakowie. Próba miała przebieg całkowicie zgodny z założeniami, wobec czego przystąpiono do budowy małej serii rakiet dla potrzeb Doświadczalnego Ośrodka Rakietowego. Wykonano 5 kompletnych rakiet. Rakiety te, oznaczone RP-2 (niekiedy oznaczano je RP-2S (seryjna) w celu odróżnienia egzemplarzy bardziej wyspecjalizowanych, z których zrealizowana była tylko wersja RP-2OW, której ładunek użyteczny mógł być odzyskiwany na powierzchni wody), odbyły w sumie 9 lotów:
- 8.10.1961 r. dwa starty pokazowe w Krakowie na Lotnisku Rakowickim;
- 25.02.1962 r. transport poczty z okazji FIS (dwa starty) na lotnisku w Nowym Targu;
- 13.05.1962 r. pokaz i próba przerzucania ładunku przez Jezioro Rożnowskie na odległość 4 km,
- 13.05.1962 r. próba odzyskiwania ładunku na powierzchni wody, również nad Jeziorem Rożnowskim. Rakieta RP-2OW odbyła lot pomyślnie, jednak podczas wodowania głowicy na spadochronach nastąpiło zerwanie zaczepu między głowicę i pływakiem. Głowica zatonęła, odzyskano jedynie pływak i spadochrony;
- 22.07.1963 r. transport poczty (dwa starty) przez Wisłę w okolicach Niepołomic pod Krakowem;
- 3.01.1965 r. transport poczty (jeden start) w Krakowie na Lotnisku Rakowickim.

W eksploatacji rakiety RP-2 wykazały wiele zalet, były ekonomiczne i uniwersalne. RP-2 była pierwszą rakietą, dopuszczoną do publicznych pokazów w warunkach niepoligonowych. Rozwinięty system rakiety RP-2 mógł zawierać w sobie, w formie analogicznej wiele elementów występujących w systemach innych rakiet, dzięki czemu stanowił wartościowe narzędzie szkolenia. Również próby podzespołów innych rakiet, jeśli nie wymagały prędkości naddźwiękowych i przyspieszeń powyżej 20 g, mogły być w ekonomiczny sposób przeprowadzone za pomocą rakiet RP-2. Stanowiła sprzęt szkoleniowy na Kursie Obsługi Rakiet Doświadczalnych w 1961 r. Istniały plany wykorzystania modułowej konstrukcji rakiety do umożliwienia realizacji eksperymentów, zaplanowanych i obsługiwanych przez studentów i młodych techników w ramach Sekcji Młodzieżowej DOR. Jedna z wersji rozwojowych była przeznaczona do wynoszenia substancji śladowych do atmosfery w celu pomiaru prędkości wiatru. Niestety plany te nie zostały zrealizowane.

Konstrukcja:
Rakiety podzielona była na 2 zasadnicze zespoły: część silnikową i głowicę-zasobnik, wyposażoną w zespół spadochronów.
Część silnikowa napędzana była silnikiem rakietowym S-2 na paliwo stałe. Wyposażona w spadochron, w razie potrzeby mogła być zaopatrzona w hamulec aerodynamiczny, otwierany natychmiast po rozdzieleniu rakiety. Część silnikowa składała się z 3 części: silnika, zespołu stateczników i tulei łączącej, służącej do połączenia części silnikowej z głowicą. Cztery stateczniki 'drewniane, okute od strony silnika blachą aluminiową, były umocowane w obejmie z blachy stalowej.
Głowica-zasobnik składała się z komory spadochronowej i komory ładunkowej (zasobnika). Komorę spadochronową stanowiła rura aluminiowa, zakończona od tyłu tuleją stalową, do której przymocowano stateczniki głowicy. Jednocześnie konstrukcja tulei umożliwiała osadzenie jej w tulei łączącej, przez co następowało połączenie części silnikowej z głowicą. W przedniej części komory spadochronowej znajdowało się stalowe dno z zaczepem dla linki spadochronowej. W tym miejscu następowała też zmiana średnicy zewnętrznej, gdyż komora ładunkowa była nadkalibrowa w stosunku do silnika.
Komora ładunkowa z blachy duralowej, miała stalowe zakończenie przednie. Komory ładunkowa i spadochronowa stanowiły zasadniczo całość, zaś ładunek wprowadzany był od przodu, przez szeroki otwór przedni zasobnika. W otwór ten był wkręcany następnie stożek przedni, zawierający komorę balastową, przykrytą jedynie lekkim kapturkiem. Stosowanie balastu, w postaci pierścieni ołowianych było najczęściej niezbędne, gdyż rakietę wykorzystywano do przenoszenia różnorodnych ładunków, charakteryzujących się różnym ciężarem i różnym rozkładem mas. Utrzymanie środka ciężkości we właściwym miejscu wymagało każdorazowo wyważenia kompletnej rakiety.
Układ spadochronów składał się z 2 spadochronów, każdy o średnicy 1,2 m. Pierwszy spadochron wyrzucany był z komory ładunkiem prochowym i po rozwinięciu wyciągał z komory spadochron drugi. Po wypełnieniu się drugiej czaszy obydwa spadochrony stanowiły układ niosący.
Układ odzyskiwania w wersji RP-2OW zawierał ponadto pływak, umożliwiający utrzymanie się głowicy na powierzchni, wody. Zastosowano tutaj jeden spadochron o większej średnicy. Gumowy pływak, umocowany do linki spadochronowej poniżej spadochronu był napełniany dwutlenkiem węgla jeszcze w czasie lotu, przed opadnięciem głowicy na wodę. Gaz był wytwarzany w miniaturowym generatorze chemicznym gdzie następowało zmieszanie kwasu solnego HCl i węglanu sodu NaHCO3, dające dwutlenek węgla CO2. Jego działanie rozpoczynało się w chwili otwarcia spadochronu.
Układy pirotechniczne rakiety składały się z 3 zespołów: zapłonnika silnika, ładunku rozłączania z opóźniaczem i końcówką inicjującą, oraz ładunku wyrzucającego spadochron. W razie potrzeby rakieta mogła być zaopatrzona w 2 lub 3 smugacze świetlne.

Dane techniczne (wg [1]):
Długość- 1490 (wg [2]- 1400) mm, średnica głowicy- 92 mm, średnica silnika- 82 mm, rozpiętość stateczników silnika- 380 mm, rozpiętość stateczników głowicy- 320 mm, objętość komory ładunkowej- 3,8 dm3.
Masa ładunku użytecznego- 4,0 (wg [2]- w wersji RP-2OW- 3,7) kg, maksymalna masa startowa- 13,2 (wg [2]- 12,5) kg.
Pułap- ok. 2 km, Zasięg poziomy- ok. 2,5 km, maksymalny zasięg w sprzyjających warunkach- ok. 4,0 km.

Galeria

  • Rakieta pocztowa RP-2, część silnikowa odsunięta. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 43/1963).
  • Rakieta RP-2 kompletnie złożona i po rozłączeniu. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1963).
  • Podział rakiety RP-2 na zespoły montażowe. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1963).
  • Sposób rozmieszczenia różnych ładunków w zasobniku rakiety RP-2. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1963).
  • Rakieta RP-2: schemat zespołu spadochronów i schemat układu pływakowego wersji OW. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 49/1963).

Źródło:

[1] Walczewski J. ”Polskie rakiety badawcze.”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1982.
[2] Elsztein P. ”Polska w Kosmosie”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1978.
[3] Walczewski J. "Rakieta RP-2". Skrzydlata Polska nr 49/1963.
blog comments powered by Disqus