American Sportscopter "Ultrasport", 1993
(Sportscopter 600, bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec)

Śmigłowiec ultralekki. USA.
Śmigłowiec ultralekki American Sportscopter ”Ultrasport 496”. (Źródło: archiwum).

Pierw­sze koncepcje ultralekkiego śmigłowca dla każdego narodziły się jeszcze przed 1990 r. Najbardziej istotną cechą cha­rakterystyczną przedsięwzięcia był fakt, iż celem było opracowanie i zbudowanie bez­piecznego, ekonomicznego i jednocześnie taniego śmigłowca ultralekkiego przy założeniu wykorzystania najnowszych materia­łów i technologii. Założenie takie było moż­liwe dzięki powiązaniom z firmą realizującą zamówienia specjalne dla amerykańskiej armii.

W 1990 r. zawiązano więc firmę Ame­rican Sportscopter International Inc. (ASI) sku­piającą wysiłki inżynierów na opracowaniu małego śmigłowca. Efektem tych prac był oblot pierwszego, jednomiejscowego prototypu "Ultrasport 254" w lipcu 1993 r. Zbudowany został według przepi­sów FAR Part 103 dla konstrukcji śmigłowców ultralekkich. Napędzany był silnikiem Hirth 2703 o mocy 40 kW (55 KM).

Następnie opracowano powiększoną wersję oznaczoną "Ultrasport 331", wyposażoną w mocniejszy silnik, elektryczny rozrusznik, większy zbiornik paliwa i bogatsze wyposażenie. Zbudowano ją według przepisów amerykańskiej kategorii Experimental (FAR Part 21.191g). ”Ultrasport 331” został oblatany w grudniu 1993 r. Wersja dwumiejscowa ”Ultrasport 496”, rozwinięta ze śmigłowca ”Ultrasport 331”, rozpoczęła próby w locie w lipcu 1995 r. Napęd stanowi silnik Hirth F.30. Dostawy rozpoczęły się w kwietniu 1997 r.

Śmigłowce oferowa­ne były jako w pełni gotowe do lotu oraz w wersji do samodzielnego montażu, z bar­dzo dużym zaawansowaniem prac przy głównych zespołach. Do połowy 1997 r. sprzeda­no 28 śmigłowców jednomiejscowych i 14 dwumiejscowych, natomiast do końca 2001 r. dostarczono 135 śmigłowców.

Warianty śmigłowca:
- ”Ultrasport 496”- wersja podstawowa,
- ”Vigilante”- zdalnie pilotowany śmigłowiec opracowany przez Science Applications International Corporation (SAIC). W pierwszym i drugim kwartale 1998 r. testowany był przez US Navy jako pojazd opcjonalnie pilotowany (optionally piloted vehicle- OPV),
- Sportscopter 600- montowane w Nowej Zelandii, pierwsze 4 egz., które zarejestrowano w lipcu 1999 r.,
- ”Ultrasport 496RT”- zamiar budowy ogłoszono w 2002 r. Napędzany silnikiem Rotax 914.

W Polsce.

W 2010 r. w oferowana była dostawa kompletnego, fabrycznie nowego śmigłowca American Sportscopter ”Ultrasport 496” gotowego do lotu. Oferowany był jako bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec.

Prawdopodobnie na bazie śmigłowca ”Ultrasport 496” został opracowany w Polsce projekt śmigłowca COLIBER 02.

Konstrukcja ”Ultrasport 496”:
Dwumiejscowy śmigłowiec w układzie klasycznym. Konstrukcja kompozytowo- aluminiowa.
Wirnik nośny dwułopatowy z wahliwym zawieszeniem głowicy. Popychacze ze­wnętrzne napędzane przez klasyczną, pły­wającą tarczę sterującą. Łopaty wirnika głównego kompozytowe. Przednia część profilu (około 50%) wykonana z grubościennego kompozytu węglowego z wklejoną ma­są wyważającą oraz wypełnieniem pianko­wym. Tylna część profilu z cienkim pokry­ciem z kompozytu węglowego i wypełnia­czem ulowym. Na długości około 10% od krawędzi spływu, górna i dolna powierzchnia profilu są sklejone i mają stałą grubość, a profil przypomina profil samostateczny. Cięciwa łopaty równa jest 170 mm. Masa ło­paty wynosi nieco mniej niż 7 kg.
Wirnik ogonowy dwułopatowy o małej średnicy (760 mm i cięciwa łopaty 51 mm) osłonięty dużym statecznikiem pionowym. Łopaty śmigła ogonowego kompozytowe, za­wieszone na jednym sworzniu każda, w dość dużej głowicy. Napęd skoku zrealizowany linkami.
Kadłub ma konstrukcję przypominającą modele zdalnie sterowane. Głównym elemen­tem nośnym jest wręga, do której od tyłu montowany jest silnik oraz wszystkie elemen­ty przeniesienia mocy i rura ogonowa, a z przodu siedzenie pilota. Kabina pilota nie bierze udziału w przenoszeniu obciążeń. Praktycznie wszystkie elementy kompozyto­we zbrojone są włóknem węglowym, a wszystkie wręgi i ścianki wykonane są jako wielowarstwowe przekładki z wypełniaczem ulowym. Belka ogonowa aluminiowa. Kabina zakryta.
Usterzenie podwójne, metalowe.
Podwozie płozowe, opcjonalnie podwozie pływakowe. Golenie podwozia (przekładko­we) o bardzo dużym rozstawie płóz wykona­ne są jako kompozytowe elementy sprężyste, o bardzo dużej możliwości pochłaniania ener­gii lądowania. Płozy z rur duralowych zapew­niają bezpieczny poślizg na trawiastej na­wierzchni.

Wyposażenie- spadochronowy zestaw ratunkowy (opcjonalnie). Umieszczony ponad wirnikiem, nieobrotowy system ratowniczy pozwala na bezpieczne lą­dowanie śmigłowca wraz z załogą.

Silnik:
- "Ultrasport 254"- Hirth 2703 o mocy 40 kW (55 KM),
- "Ultrasport 331"- Hirth 2706 o mocy 48 kW (65 KM),
- ”Ultrasport 496”- Hirth F.30 o mocy 85,8 kW (95 KM).
Wg [2]: bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec- silnik o mocy 75 kW (102 KM).

Przeniesienie mocy- w wersji jednomiejscowej dwustopniowa przekładnia pla­netarna (obiegowa) na zębach prostych, o przełożeniach: na pierwszym stopniu 4:1, na drugim stopniu 3:1. W wersji dwumiejscowej drugi stopień przełożenia zrealizo­wany jest jako klasyczna współpraca kół o zazębieniu zewnętrznym. W obu przypad­kach napęd śmigła ogonowego odbierany jest na wejściu przekładni głównej, w efek­cie obroty wału śmigła ogonowego równe są obrotom silnika (6000 obr/min.). Prze­kładnia umożliwia krótkotrwałą pracę (do 10 min.) również w przypadku braku smarowa­nia.

Dane techniczne ”Ultrasport 254” (wg [3]):
Średnica wirnika- 6,4 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 5,08 m, wysokość- 2,29 m.
Masa własna- 115 kg, masa użytkowa- 124 kg, masa startowa- 239 kg.
Prędkość dopuszczalna- 105 km/h, prędkość przelotowa- 105 km/h, pułap- 3660 m, pułap w zawisie- 2130 m, czas lotu- 1 h 15'.

Dane techniczne ”Ultrasport 331” (wg [3]):
Średnica wirnika- 6,4 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 5,08 m, wysokość- 2,29 m.
Masa własna- 150 kg, masa użytkowa- 159 kg, masa startowa- 309 kg.
Prędkość dopuszczalna- 173 km/h, prędkość przelotowa- 105 km/h, pułap- 3660 m, pułap w zawisie- 2130 m, czas lotu- 2,5 h.

Dane techniczne ”Ultrasport 496” (wg [1]):
Średnica wirnika- 7,01 m, długość (złożone łopaty wirnika)- 6,02 (wg [3]- 5,38) m, wysokość- 2,49 (wg [3]- 2,29) m.
Masa własna- 256 (wg [3]- 225) kg, masa startowa- 512 (wg [3]- 452) kg.
Prędkość dopuszczalna- 167 (wg [3]- 163) km/h, prędkość manewrowa max- 113 km/h, prędkość przelotowa- (wg [3]- 105) km/h wznoszenie max- 305 m/min, pułap- (wg [3]- 3660] m, pułap zawisu IGE- 3290 m, pułap zawisu OGE- 2135 m, zasięg- 240 km, czas lotu- 3 h.

Dane techniczne bezlicencyjny dwumiejscowy śmigłowiec (wg [2]):
Długość (złożone łopaty wirnika)- 8,15 m, wysokość- 2,51 m.
Masa własna- 220 kg, masa użyteczna- 275 kg, masa startowa- 495 kg.
Prędkość max- 166 km/h, prędkość przelotowa- 111 km/h, czas lotu- 3 h.

Galeria

  • Śmigłowiec ultralekki w wersji jednomiejscowej American Sportscopter ”Ultrasport 254”.  (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 7/1997).

Źródło:

[1] All The World's Rotorcraft.
[2] Helicopters Sport.
[3] Hajduk J. "Małe śmigłowce na Sun & fun'97". (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 7/1997).
blog comments powered by Disqus