RD-42, 1962

Rakieta doświadczalna. Polska.
Rakieta doświadczalna RD-42. (Źródło: rys. Krzysztof Luto).
W 1961 r. prace nad rakietami meteorologicznymi zostały przeniesione do PIHM. Prace konstrukcyjne w dziedzinie rakiet meteorologicznych miał przejąć Instytut Lotnictwa, zaś Pracownia Rakietowych Sondowań Atmosfery PIHM miała zająć się opracowaniem warunków technicznych dla tych rakiet oraz opracowaniem aparatury i metod rakietowych pomiarów meteorologicznych. Doświadczalny Ośrodek Rakietowy Aeroklubu był zainteresowany rakietą o wyższym pułapie jedynie do celów propagandowych i szkoleniowo-przesyłowych.

Konstruktor, mgr. inż. Jacek Walczewski postanowił przeprowadzić eksperyment z rakietą dwustopniową, stawiając mu następujące cele: praktyczne wypróbowanie układu dwustopniowego i porównanie go z koncepcją rakiety z ”grotem”, którą to koncepcją od początków 1961 r. studiowano w PRSA PIHM jako wariant rozwiązania polskiej rakiety meteorologicznej, przeprowadzenie pierwszej próby rakietowej z czujnikiem meteorologicznym i wypróbowanie w locie elementów automatyki, opracowanej dla zamierzonej rakiety dwustopniowej z ”grotem”- RM-34.

Eksperyment zrealizowano wspólnymi siłami Doświadczalnego Ośrodka Rakietowego Aeroklubu i Pracowni Rakietowych Sondowań Atmosfery PIHM. Konstrukcję rakiety opracował zespół pod kierownictwem mgr inż. J. Walczewskiego. Próbę startu rakiety RD-42 przeprowadzono 29.05.1962 r. na Pustyni Błędowskiej. Start rakiety nastąpił o godzinie 23.30. Obserwowano z początku prawidłowy wzlot rakiety, pracę silnika stopnia pierwszego, a po rozdzieleniu stopni, pracę silnika stopnia drugiego. Po zakończeniu pracy stopnia drugiego nastąpiła awaria i przedwczesny upadek rakiety na ziemię. Przyczyny awarii nie zostały ustalone z całą pewnością. Ponieważ nie widziano perspektywicznych zastosowań dla rakiet tego typu, nie zdecydowano się na budowę i badania w locie dalszych egzemplarzy.

Pomimo negatywnego wyniku próby, sam przebieg eksperymentu, jego organizacja i planowanie z uwzględnieniem wszelkich wymogów bezpieczeństwa, znalazły uznanie w oczach przedstawicieli PIHM z Warszawy. Był to niejako egzamin zespołu u progu wielkiego czekającego go zadania- realizacji systematycznego sondażu rakietowego.

Konstrukcja:
Dwustopniową rakieta na paliwo stałe.
Stopień pierwszy składał się z silnika S-4, w tylnej części zamocowany był, za pomocą obejmy stalowej, zespół 4 stabilizatorów, wykonanych z blachy duralowej. W przedniej części silnika był umocowany stalowy stożek połączenia stopni. W gniazdo stożka była wsunięta dysza silnika stopnia drugiego. Rozłączenie stopni dokonywało się za pomocą ładunku prochowego, zapalanego opóźniaczem pirotechnicznym.
Stopień drugi wyposażono w silnik S-2 (wg [2]- w silnik M-8), którego zapłonnik był połączony z opóźniaczem pirotechnicznym, tak że zapłon silnika następował z określonym opóźnieniem po starcie rakiety. Na korpusie silnika osadzono, za pośrednictwem obejmy stalowej, zespół 4 stateczników z blachy duralowej. Przednia część silnika łączyła się z głowicą rakiety.
Głowica miała stalową konstrukcję nośną, ścianki boczne, stożek przedni i ostrze z duralu. Głowica dzieliła się na następujące przedziały: - przedział smugaczy (najniższy); 7 smugaczy świetlnych rozmieszczono wokół centralnej rury nośnej;
- przedział spadochronu; w przedziale znajdował się spadochron, wykonany z tkaniny pokrytej warstwą metaliczną (proszkiem aluminiowym), miał on po wyrzuceniu z głowicy opadać swobodnie i stanowić czujnik wiatru, śledzony z ziemi za pomocą radaru;
- zespół TAUROS (Tranzystorowy Automatyczny Układ Rozłączania Stopni); urządzenie to było próbną wersją układu sterowania rozłączaniem stopni, przeznaczonego dla rakiety RM-34 Urządzenie powinno generować na wyjściu impuls napięcia po dwukrotnym silnym przyspieszeniu, wynikającym z pracy silników 1 i 2 stopnia. Zespół składał się z miniaturowego bezwładnika, układu elektronicznego oraz źródeł zasilania. Prawidłowe działanie zespołu TAUROS miało być sygnalizowane odpaleniem ładunku magnezji, umieszczonego w iglicy. Po uruchomieniu silnika drugiego stopnia urządzenie TAUROS powinno odpalić ładunek magnezji, co byłoby obserwowane z ziemi jako silny błysk;
- wg [2] głowica wyposażona była również w lampa błyskowa elektronową.

Dane techniczne RD-42 (wg [1]):
Długość całkowita- 2220 mm, długość bez iglicy- 2020 mm.
Całkowita masa startowa- 21,68 kg.
Obliczeniowy pułap- 7600 m, obliczeniowa prędkość max.- 410 m/s, obliczeniowy czas lotu na pułap- 40,5 s.

Stopień pierwszy:
Długość- 990 mm, rozpiętość stateczników- 465 mm, średnica kadłuba- 106 mm.
Masa startowa- 13,19 kg.

Stopień drugi:
Długość- 1395 mm, rozpiętość stateczników- 300 mm, średnica kadłuba- 82 mm.
Masa startowa- 13,19 kg, masa części głowicowej z wyposażeniem- 3,15 kg.

Galeria

  • Doświadczalna rakieta dwustopniowa RD-42. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 36/1964).
  • Dwuczłonowa rakieta doświadczalna RD-42. Na zdjęciu rakieta z odjętymi osłonami bocznymi. U góry- aparatura pomiarowa; w środku- komora spadochronowa. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 22/1964).
  • Dysza silnika S-4 pierwszego członu rakiety RD-42. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 43/1963).

Źródło:

[1] Walczewski J. ”Polskie rakiety badawcze.”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1982.
[2] Elsztein P. ”Polska w Kosmosie”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1978.
blog comments powered by Disqus