BIT rakiety, 1972

Rakiety doświadczalne. Polska/Indie.
W listopadzie i grudniu 1972 r. w ramach umowy dwustronnej o współpracy naukowej i kulturalnej Polska-Indie przebywał w Instytucie Technologicznym Birla (Birla Institute of Technology- w skrócie BIT) dr inż. Jacek Walczewski. Instytut ten znajduje się w okolicach miasta Ranchi w stanie Bihar (Północno-Wschodnie Indie), posiada wydział techniki rakietowej, noszący nazwę wydziału inżynierii kosmicznej i rakietnictwa. Na wydziale tym postanowiono rozpocząć prace w dziedzinie konstrukcji i badań rakiet meteorologicznych. Zadaniem J. Walczewskiego było udzielenie pomocy w zorganizowaniu tych prac i wykorzystanie doświadczeń polskich dla przygotowania odpowiedniego programu badawczego w BIT.

Indie przeżywały w tym czasie najdotkliwszy od wielu lat okres suszy. W tej sytuacji rząd postanowił wykorzystać wszelkie dostępne środki nauki i techniki, aby z jednej strony lepiej gospodarować zasobami wodnymi, zaś z drugiej strony lepiej przewidywać okresy suszy, a nawet próbować wywoływać deszcz w sposób sztuczny, przez oddziaływanie na chmury. Zarówno w dziedzinie badań meteorologicznych, związanych z prognozowaniem, jak i w dziedzinie oddziaływania na chmury spodziewano się uzyskania postępu przez zastosowanie małych rakiet meteorologicznych.

W BIT utworzony został zespół konstrukcyjny, którego kierownikiem został dr inż. J. Walczewski, zaś członkami- dziesięciu pracowników naukowych i asystentów. Uwzględniając potrzeby szkoleniowe i rozwojowe instytutu, opracowywano 3 wersje rakiety doświadczalnej:
- wersja podstawowa, nazywana też wersją z odzyskiem silnika (motor recovery), stanowiła adaptację rozwiązania rakiety RASKO-2 do silnika BIT-90 mm;
- wersja z odzyskiwaną głowicą (head recovery) stanowiła adaptację rozwiązań rakiety RP-2, miała też spełniać zadania szkolenie, próba w locie aparatury elektronicznej, próby systemów odzyskiwania głowic, przeprowadzanie doświadczeń w dziedzinie optycznych i fotograficznych metod pomiaru toru lotu;
- wersja z grotem (dart-rocket) stanowiła adaptację rozwiązań rakiety RM-3W, z tym że oddzielanie grota odbywało się za pomocą ładunku prochowego i obwodu z wyłącznikiem rtęciowym, jak w rakiecie "Meteor-1". Wersja ta miała stanowić wstępne studium dla przyszłej większej rakiety meteorologicznej z grotem.
Jako jednostkę napędową do wszystkich rakiet wybrano silnik BIT-90 mm na paliwo stałe o średnicy 90 mm i ciągu 3530 N (360 kG), wcześniej już opracowany i wypróbowany w instytucie. Projekty rakiet opracowywał dr inż. J. Walczewski.

Pracy nad rakietami dano absolutny priorytet nie tylko w wydziale rakietnictwa, ale w ogóle w instytucie. Zaplanowano prowadzenie prób w locie w dniu 9.12.1972 r. a więc w 3 tygodnie po rozpoczęciu prac! Pracowano przez wszystkie dni tygodnia, nie uwzględniając świąt, pracowano do późnego wieczora, a na końcu także i w nocy. W dniu 9 grudnia dwa egzemplarze rakiet były gotowe do próby. Pierwsza rakiet była to wersja z grotem. Wyposażono ją w automatykę odłączania grota oraz w smugacze świetlne w części silnikowej i w grocie. Poza tym grot nie zawierał żadnego ładunku użytecznego, jedynie balast. W następnych eksperymentach grot miał być wyposażony w ładunek dipoli, wyrzucanych na pułapie, wynoszącym ok. 8 km. Druga z rakiet była to wersja z odłączaną głowicą. Wyposażono ją w automatykę rozłączania oraz w smugacze świetlne w części silnikowej i głowicy. W dalszych eksperymentach głowica miała być zaopatrzona w układ spadochronowy. Doświadczenia z tą rakietą miały dostarczyć danych potrzebnych do przygotowania trzeciej wersji, opracowywanej na wzór RASKO-2.

Próba w locie została zorganizowana na poligonie Wojsk Ochrony Granicy, w miejscowości Hazaribagh. Jednocześnie miały być odstrzelone dwie mniejsze rakiety konstrukcji BIT, bez wyposażenia. Rakieta z grotem rozdzieliła się prawidłowo, a grot z zapalonym smugaczem kontynuował lot bez żadnych zakłóceń. Druga z rakiet oddzieliła głowicę wcześniej, niż zaplanowano. Spowodowało to pewne zakłócenia w locie głowicy. Poza tym rakiety były sprawne i można było przygotowywać dalsze etapy programu. Wobec wyjazdu J. Walczewskiego z Indii 19 grudnia, program badań był dalej realizowany siłami naukowców i inżynierów indyjskich.

Dane techniczne rakieta z grotem (dart-rocket) (wg [1]):
Długość całkowita- 2110 mm, długość grota- 1066 mm, średnica części silnikowej- 90 mm, średnica grota- 50 mm, rozpiętość stateczników silnika- 250 mm, rozpiętość stateczników grota- 110 mm.
Masa startowa całkowita- 17,7 kg, masa startowa części silnikowej- 13,2 kg, masa paliwa- 3,5 kg, masa grota- 4,2 kg.
Pułap nominalny- 8 km.

Dane techniczne rakieta z odłączaną głowicą (wg [1]):
Długość całkowita- 2010 mm, długość głowicy-zasobnika- 1000 mm, średnica części silnikowej- 90 mm, średnica głowicy-zasobnika- 105 mm, rozpiętość stateczników części silnikowej- 270 mm, rozpiętość stateczników głowicy- 185 mm.
Masa startowa całkowita- 17,8 kg, masa części silnikowej- 11,2 kg, masa paliwa- 3,5 kg, masa głowicy-zasobnika- 6,6 kg.
Pułap nominalny- 5 km.

Dane techniczny projekt pierwszego prototypu rakiety do sztucznych oddziaływań na chmury z odzyskiwaną częścią silnikową: (wg [1]):
Długość całkowita- 2014 mm, średnica silnika- 90 mm, średnica części głowicowej- 97 mm, rozpiętość stateczników- 270 mm.
Masa startowa- ok. 20 kg, masa paliwa- 3,5 kg.

Źródło:

[1] Walczewski J. ”Polskie rakiety badawcze.”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1982.
blog comments powered by Disqus