Scheidt (Szeidt) Franciszek
Franciszek Scheidt (Szeidt) urodził się w 1759 r. w Krakowie. Fizyk, chemik i botanik.
Należał do najlepiej wykształconych ludzi polskiego Oświecenia. Kształcił się w domu, w Szkołach Nowodworskich i na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Krakowskiego. Znakomicie znał łacinę, francuski i niemiecki. Studia ukończył w 1779 r. jako doktor filozofii. Z zamiłowania był jednak fizykiem i znakomitym dydaktykiem.
Do 1785 r. pracował jako nauczyciel fizyki i historii naturalnej w Lublinie i Krakowie. Na prowadzone przezeń w Lublinie pokazy eksperymentów fizycznych zjeżdżała również zaciekawiona okoliczna szlachta. Towarzyszył królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu w podróży po ziemi krakowskiej i sandomierskiej, a w 1787 r. odczytał w jego obecności rozprawę O chemicznym powinowactwie ciał. Był zwolennikiem poglądów naukowych Lavoisiera. Franciszek Scheidt jest autorem dzieła O elektryczności uważanej w ciałach ziemskich i atmosferze (1786 r.).
Razem z profesorami: Janem Jaśkiewiczem, Janem Śniadeckim i Janem Szasterem zbudowali w 1784 r. (rok po braciach Montgolfier) kilka balonów na ogrzane powietrze.
W latach 1787- 1803 (wg innych źródeł- od 1785 r.) był profesorem Szkoły Głównej Koronnej, następnie Liceum w Krzemieńcu. Pracując w krakowskiej Szkole Głównej Koronnej, wraz z Janem Jaśkiewiczem urządzał tam gabinet chemiczny, kompletował zbiory gabinetu historii naturalnej, zakładał i rozwijał ogród botaniczny.
Oddanie Polsce manifestował czynnym udziałem w Powstaniu Kościuszkowski. Po rozbiorach Polski, nie akceptując procesów germanizacji uczelni krakowskiej odszedł z niej w 1803 r. i przeniósł się na Wołyń gdzie korzystając z mecenatu Tadeusza Czackiego podjął pracę nauczyciela w nowopowstałym Liceum w Krzemieńcu. Włączył się w organizację jego prac, pracowni i gabinetów, podjął też nowe studia na polu chemii i historii naturalnej.
Zmarł w 1807 r. w Krzemieńcu.
Konstrukcje:
Balony Szkoły Głównej Koronnej, 1784, balony na ogrzane powietrze.
Galeria
Źródło:
[1] Banaszczyk E. ”Karuzela pod gwiazdami”. Wydawnictwo Iskry. Warszawa 1960.[2] Elsztein P. ”Modelarstwo lotnicze w Polsce”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1986.
[3] Januszewski S. "Pierwsze eksperymenty balonowe w Polsce XVIII wieku". Skrzydlata Polska nr 35/1978.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.