SZD-59 "Acro", 1991
("Akro")

Szybowiec akrobacyjny lub klasy standard. Polska.
Szybowiec SZD-59 ”Acro”, SP-3765, start do konkurencji na II Mistrzostwach Polski w Wyścigach Szybowcowych. (Źródło: ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).

Akrobacyjny SZD-59 ”Acro” (czasmi nazywany jako  ”Akro”) został opracowany w latach 1990-1991 przez biuro konstrukcyjne PDPSz Bielsko pod kierunkiem Jana Knapika jako rozwinięcie szybowca SZD-48 "Jantar Standard 3". W no­wym szybowcu przerobiono nieznacz­nie kadłub SZD-48-3 wykorzystując usterzenie krzyżowe z SZD-42-2 "Jantar 2", jak też zmieniono ster kierunku, dodając rogowe wyważenie aerodynamiczne. Na końcu kadłuba na górze dodano płetwę przy stateczniku kierunku. Skrzydła zostały skrócone, przedłużo­no lotki i wzmocniono napędy.

Prace nad projektem podjęto na przełomie 1990/1991, budowę prototypu rozpoczęto w czerwcu 1991 r., a prototyp oblatano 9.08.1991 r. (wg [3]- 09.09.1991 r,- błędna informacja). W kwietniu 1992 r. rozpoczęto budowę drugiego prototypu "Acro", który postanowiono wykonać już jako uniwersalny, czyli z odejmowany­mi końcówkami, które zwiększały roz­piętość skrzydeł do 15 m, oraz posiadał balast wodny 150 kg w skrzydłach jak seryjne "Jantar Standard 3". Szybowiec ten otrzymał nowe dłuższe lotki dwu­dzielne. zwężony u dołu i podwyższo­ny u góry ster kierunku z wyważeniem masowym i aerodynamicznym. Oblot drugiego prototypu o znakach wyko­nano 29.08.1992 r.

W 1993 r. rozpoczęło produkcję se­ryjny szybowca pod oznaczeniem SZD-59-1 "Acro". Do końca 1999 r. do czasu upadku SZD, w Zakładach Szybowcowych we Wrocławiu zbudowa­no 24 egz. (wg innych źródeł- 25 egz.).

Szybowiec ten jest unikatowym połączeniem wyczynowego szybowca akrobacyjnego i szybowca klasy standard. Końcówki skrzydeł z opcjonalnymi wingletami, poprawiającymi doskonałość, są zdejmowane do akrobacji, przez zmniejsza się rozpiętość. Wymiana końcówek trwa do 5 minut! SZD-59 jest jednym z najlepiej wyważonych i najszybszych szybowców. W porównaniu z wyspecjalizowanymi szybowcami akrobacyjnymi Swift S-1 i MDM-1 ”Fox” ma nieco niższy zakres dopuszczalnych przeciążeń ujemnych, ale w czasie wykonywania akrobacji znacznie wolniej traci wysokość. Trening akrobacji jest przez to znacznie tańszy, ponieważ w jednym wylocie jest stanie kręcić akrobację znacznie dłużej.

Po bankructwie w 1999 r. zakładu SZD, firmę kupiła niemiecka firma Allstar PZL Glider z Bielska-Białej, która w 2004 r. uruchomiła ponownie produkcję szybowca "Acro", korzystając z istniejącego oprzyrządowania, oraz pozostałych podzespołów i części. W 2016 r. powstała nowa wersja szy­bowca SZD-59, z długimi końcówka­mi zwiększającymi rozpiętość skrzydeł do 16,5 metra, służąca do przelotów. Szybowce produkowane były w Wytwórnia Konstrukcji Kompozytowych w Jasienicy k. Bielska-Białej, a od 2020 r. w zakładach Allstar PZL Glider (znajdujących się w dawnych budynkach SZD) w Bielsku.

W sumie w latach 2004- 2020 zbudo­wano 24 egz. "Acro". Szybowiec nadal jest w produkcji. Większość zo­stało sprzedanych do USA.

Konstrukcja:
Górnopłat o konstrukcji kompozytowej.
Płat kompozytowy, szklano-epoksydowy, jednodźwigarowy, skorupowy z pokryciem przekładkowym. Wyposażony w hamulce aerodynamiczne typu Schempp-Hirth. Możliwość przedłużania płata elementami końcowymi do rozpiętości odpowiadającej klasie standard lub końcówkami skrzydełkowymi winglets.
Kadłub skorupowy, kompozytowy, szklano-epoksydowy. Kabina zakryta.
Usterzenie krzyżowe, konstrukcja kompozytowa.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, stałe kółko ogonowe.

Wyposażenie- podstawowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF.

Dane techniczne SZD-59-1 (wg [1]):
Rozpiętość- 13,22 (wg [9]- 13,2) m, długość- 6,85 (wg [9]- 6,84) m, wysokość- 1,58 m, powierzchnia nośna- 9,8 m2.
Masa własna- 264 (wg [9]- 270) kg, masa balastu wodnego- 150 kg, masa startowa max bez balastu wodnego- 380 kg.
Prędkość dopuszczalna- 285 km/h, prędkość holowania- 150 km/h, prędkość minimalna- 74 km/h, doskonałość- (wg [9]- 36 przy prędkości 115 km/h), opadanie minimalne- 0,75 m/s (wg [9]- 0,76 m/s przy prędkości 85 km/h).

Dane techniczne SZD-59-1, wersja standard (wg [1]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,85 (wg [9]- 6,84) m, wysokość- 1,58 m, powierzchnia nośna- 10,7 (wg [9]- 10,66) m2.
Masa własna- 274 (wg [9]- 280) kg, masa startowa max bez balastu wodnego- 380 (wg [9]- 390) kg, masa startowa max z balastem wodnym- (wg [9]- 540) kg.
Prędkość dopuszczalna- 265 km/h, prędkość holowania- 150 km/h, prędkość minimalna- 73 (wg [9]- 85) km/h, doskonałość- (wg [9]- 40 przy prędkości 130 km/h), opadanie minimalne- 0,75 m/s (wg [9]- 0,77 m/s przy prędkości 95 km/h).

Dane techniczne SZD-59-1, rozpiętość skrzydeł 16,5 m (wg [9]):
Rozpiętość- 16,5 m, długość- 6,84 m, wysokość- 1,58 m, powierzchnia nośna- 11,13 m2.
Masa własna- 280 kg, masa startowa max bez balastu wodnego- 390 kg, masa startowa max z balastem wodnym- 540 kg.
Prędkość dopuszczalna- 265 km/h, prędkość minimalna- 82 km/h, doskonałość- 43 przy prędkości 122 km/h, opadanie minimalne- 0,67 przy prędkości 92 km/h.

Galeria

  • Prototyp SZD-59 ”Acro” ze skrzydłami o rozpiętości 13,2 m. (Źródło: ”Wikimedia Commons”).
  • Szybowiec SZD-59 ”Acro” w locie. (Źródło: ”Wikimedia Commons”).

Źródło:

[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] Dobrzyński J. ”Szybowce SZD”. Lotnictwo nr 11/2005.
[3] Polskie szybowce.
[4] Sobczak E. ”Wrocławski Zakład Szybowcowy”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[5] Fotograficzny Rejestr Szybowców.
[6] "Allstar PZL Glider rozwija skrzydła - rozmowa z dyrektorem zakładu". Portal · dlapilota.pl.
[7] Murawski T. "Sylwetki szybowców SZD". Warszawa 2020.
[8] Murawski T. "Polskie szybowce SZD". Warszawa 2016.
[9] SZD | Allstar PZL Glider | Szybowiec.

blog comments powered by Disqus