SZD-56-1 "Diana 1", 1990

Szybowiec wyczynowy klasy 15-metrowej. Polska.
Szybowiec SZD-56-1 ”Diana 1”, SP-3564 przed startem za samolotem. (Źródło: ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).
Projektowanie wysokowyczynowego szybowca klasy 15-metrowej ”nieograniczonej” SZD-56 ”Diana 1” podjęła w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Doświadczalnym Szybownictwa PZL Bielsko w listopadzie 1987 r. grupa konstruktorów pod kierownictwem mgr inż. Bogumiła Beresia. W lutym 1989 r. gotowa była dokumentacja prototypu. W sierpniu 1990 r. gotowy był egzemplarz do prób statycznych, którego próby zakończono we wrześniu. Oblot pierwszego prototypu odbył się 29.11.1990 (wg innych źródeł- 23.11.1990) r. Wskutek trudności wewnętrznych wytwórni w Bielsku prace posuwały się powoli. W 1991 r. prototyp zadebiutował na mistrzostwach świata w Uvalde w Teksasie, nie odnosząc sukcesu. Także następne Mistrzostwa w szwedzkim Boerlaenge (1993 r.) nie były udane dla Franciszka Kępki i Janusza Trzeciaka startujących na ”Dianach”: zbyt późne otrzymanie szybowców do dyspozycji nie dało możliwości pełnego poznania sprzętu i nawiązania równorzędnej walki z konkurentami. Mimo wszystko, szybowiec cieszył się ogromnym zainteresowaniem był często prezentowany i udostępniany w ramach promocji znanym zawodnikom.

Szybowiec ”Diana” stał się najnowocześniejszą polską konstrukcją, nie tylko nie ustępującą najnowocześniejszym konstrukcjom innych przodujących firm, ale i w wielu szczegółach je przewyższającą. Podstawowym założeniem SZD-56-1 było uzyskanie jak najniższej masy oraz eliminacja wszelkich aerodynamicznych oporów szkodliwych, poprzez duże wydłużenie skrzydeł- ponad 27,5, finezyjne kształty i usterzenie poziome o znacznym wydłużeniu. Laminatowy kadłub u wyjątkowo smukłej sylwetce ma w części ogonowej średnicę zaledwie 115 mm! Jest to pierwszy polski szybowiec budowany z materiałów nowej generacji. Powstał w całości z tkanin węglowych i aramidowych (kevlaru), dzięki czemu uzyskano bardzo małą masę własną odpowiadającą zaledwie 65% masy szybowców konkurencyjnych! W jego konstrukcji zastosowano szereg awangardowych rozwiązań w dziedzinie konstrukcji, technologii i aerodynamiki. ”Diana” to pierwszy polski szybowiec o drążku sterowym w formie joysticka umieszczonego na burcie kabiny.

Pierwsze dwa prototypy pozwoliły na zgromadzenie doświadczeń eksploatacyjnych, po analizie których w trzecim prototypie wprowadzono zmiany i modyfikacje. Zmodyfikowany szybowiec otrzymał oznaczenie SZD-56-1 ”Diana 1”. Przed upadłością zakładów wyprodukowano 4 egz.: pierwszy prototyp SZD-56 przebudowano fabrycznie do standardu SZD-56-1, i ostatecznie trafił do Aeroklubu Bielsko-Bialskiego. Na tym egzemplarzu Czeszka Hana Zejdova w 1997 roku ustanowiła w Australii szereg rekordów świata. Drugi prototyp w 2000 r. Aeroklub Polski wystawił na sprzedaż. Był to egzemplarz na którym startował J.Trzeciak w MŚ Borlaenge '93 i ME Rayskyala '96. Dwa pozostałe szybowce, prototyp wersji SZD-56-1 oraz pierwszy seryjny trafiły do USA. W 1996 opracowano wersję ze zmienionym wnętrzem kabiny. Upadek Zakładów Szybowcowych nie pozwolił na podjęcie produkcji seryjnej. Po ogłoszeniu upadłości przez SZD twórca ”Diany”, inż. Bogumił Bereś wykupił od syndyka swój projekt i na własną rękę kontynuował rozwój konstrukcji. W jego firmie powstały 2 egz. Tylko jedna ”Diana” znajduje się w Polsce, pozostałe latają w Stanach Zjednoczonych.

Na szybowcach tego typu uzyskano kilka międzynarodowych rekordów uznanych przez FAI:
- w latach 1998 i 1999 czeszka Hana Zeidova latająca w Australii zdobyła szereg kobiecych Rekordów Swiata. Tak więc były to: przelot powrotny- dystans 1042,55 km, lot po trójkącie- 859,29 km; wolny przelot po trójkącie- 1042,55 km; wolny przelot docelowo-powrotny- 1042,55 km, szybkość po trójkącie 300 km- 140,81 km/h, szybkość po trójkącie 500 km- 136,34 km/h, szybkość na przelocie docelowo-powrotnym 1000 km- 109,44 km/h,
- Janusz Centka ustanowił latem 2002 r. w USA rekordy świata prędkości przelotu po trasie trójkąta 1000 km- 144,95 km/h oraz prędkości przelotu po trasie trójkąta 750 km- 149,61 km/h, ustanawiając również przy okazji szereg rekordów Polski w kasach: otwartej i 15- metrowej,
- Marek Małolepszy, znany polski pilot mieszkający w USA, w lipcu 2003 r. ustanowił dwa rekordy: prędkości na trasie 100 km- 171,66 km/h i odległości po trasie wieloboku z max. 3 punktami zwrotnymi- 1088,7 km.

Dalszym rozwojem konstrukcji jest szybowiec SZD-56-2 ”Diana 2”.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 szybowiec SZD-56-1 ”Diana 1”.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy średniopłat o konstrukcji kompozytowej, wykonany z rowingu i tkanin węglowych oraz aramidowych (kevlaru).
Skrzydło dwudzielne o obrysie prostokątno-trapezowym, konstrukcji skorupowej, bezdźwigarowe, wieloobwodowe z pasami nośnymi z tkaniny węglowej laminowanej z pokryciem skrzydła. Między ściankami konstrukcyjnymi integralne zbiorniki balastowe o łącznej pojemności 160 dm3.
Kadłub skorupowy o kształcie kijankowym, klasyczny, konstrukcji bezprzekładkowej, o cienkiej (średnicy 115 mm ) belce ogonowej minimalizującej opór tarcia. Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie T, z podziałem na ster i statecznik konstrukcji laminatowej (węgiel plus kevlar).
Podwozie jednotorowe, chowane w locie, kółko tylne pod usterzeniem.

Wyposażenie- typowy zestaw przyrządów VFR, radiostacja UHF.

Dane techniczne ”Diana 1” (wg [2]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,88 m, wysokość- 1,35 m, powierzchnia nośna- 8,2 (wg [5]- 8,16) m2.
Masa własna- 175 (wg [5]- 182) kg, masa użyteczna- 115 kg, masa startowa bez balastu- 297 kg, masa startowa z balastem max- 410 kg.
Prędkość dopuszczalna- 280 (wg [5]- 285) km/h, prędkość holowania- 142 km/h, prędkość minimalna- 77 (wg [5]- 70) km/h, doskonałość max- 48, opadanie minimalne- 0,5 m/s przy prędkości 77 km/h (wg [5]- 0,45 m/s).

Dane techniczne ”Diana 1”, wersja seryjna (wg [5]):
Rozpiętość- 14,942 m, długość- 6,88 m, wysokość- 1,35 m, powierzchnia nośna- 8,675 m2.
Masa własna- ok. 180 kg, masa startowa z balastem max- ok. 500 kg.
Doskonałość max- ok. 52.

Galeria

  • Rysunek projektowy SZD-56-1 ”Diana 1”. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 27/1990).
  • Szybowiec SZD-56-1 ”Diana 1”, na którym Janusz Centka ustanowił latem 2002 r. w USA dwa rekordy świata prędkości przelotu po trasie trójkąta 1000 km i 750 km. (Źródło: Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/2003).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] Dobrzyński J. ”Diana-2 - nowa polska orchidea.” Lotnictwo nr 12/2005.
[4] ”Polskie szybowce”.
[5] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”.
[6] ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”.
[7] Wardziak A. "Szybowiec nowej generacji PZL-Bielsko". Skrzydlata Polska nr 27/1990.
[8] "Diana, Nevada i rekordy". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/2003.

blog comments powered by Disqus