SZD-48-3M "Brawo", 1985

Wysokowyczynowy szybowiec zawodniczy klasy standard. Polska.
Szybowiec SZD-48-3M ”Brawo” SP-3333 w locie. (Źródło: ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).
W 1984 r. rozpoczęto w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym prace nad modyfikacją szybowca SZD-48 ”Jantar Standard 3” z myślą o starcie polskich zawodników w XIX szybowcowych Mistrzostwach Świata we włoskim Rieti. Przeprowadzony przez ekipę Aeroklubu PRL rekonesans pozwalał wysnuć wniosek, że w czasie mistrzostw można spodziewać się raczej słabych warunków termicznych i w tym kierunku poszły przygotowania tak zawodników jak i sprzętu. Konstruktorem prowadzącym został Stanisław Zientek, startujący później w tych właśnie mistrzostwach. Modyfikacja miała na celu przede wszystkim zmniejszenie masy własnej, poprawę właściwości pilotażowych w krążeniu, poprawienie komfortu kabiny. Wprowadzono zmiany konstrukcyjne w skrzydłach i w kadłubie. Uszczelniono również wszystkie szczeliny i przepusty (lotki, usterzenie, komora podwozia, napędy, kabina). Zmieniono także obrys steru kierunku na taki jak w SZD-48 ”Jantar Standard 2”.

Zbudowano 3 egz. szybowca SZD-48-3M ”Brawo”, pierwszy z nich został oblatany 13.04.1985 r. Modyfikacje pozwoliły na uzyskanie masy o ok. 35 kg mniejszej niż w seryjnym szybowcu ”Jantar Standard 3”, w opinii pilotów szybowiec jest bardzo przyjemny i poprawny pilotażowo, przy czym w porównaniu do ”Jantara Standard 3” prędkość krążenia zmniejszyła się o ok. 10 km/h. Zmniejszenie obciążenia powierzchni pogorszyło własności szybowca na prędkościach powyżej 150 km/h. Po nieudanym starcie w XIX Mistrzostwach Świata w Rieti polscy zawodnicy latający na SZD-48-3M ”Brawo”. stwierdzili że szybowiec jest od ”Jantara Standard 3” o ok. 10% lepszy na małych prędkościach i o 20% gorszy na dużych. Jednak w latach 1980-tych był to bezsprzecznie najlepszy polski szybowiec klasy standard.

Na szybowcach SZD-48-3M ”Brawo” odniesiono również kilka sukcesów:
- Urszula Bocheńska-Wojda zdobyła tytuł szybowcowej mistrzyni Europy kobiet (Szumen, Bułgaria, 1987 r.),
- w czerwcu 2004 r. startujący na nich w Szybowcowych Mistrzostwach Świata klasy club w norweskim Elverum Sebastian Kawa i Arkadiusz Downar przywieźli z nich tytuły mistrzowski i II-wicemistrza oraz medale złoty i brązowy,
- w lipcu 2006 r. Sebastian Kawa zajął pierwsze miejsce na Mistrzostwach Świata w klasie club rozegranych w Vinon sur Verdon we Francji.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy grzbietopłat o konstrukcji z laminatu szklano-epoksydowego.
Skrzydło dwudzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) z integralnymi zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu. Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i laminatowymi ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki. Lotka konstrukcji przekładkowej. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe tylko na górnej powierzchni skrzydła.
Kadłub całkowicie laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami z prowadzeniem popychaczy układu sterowego i piankowymi żeberkami. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Kabina zakryta. Zaczep holowniczy zabudowany na przedniej goleni podwozia.
Usterzenie: w układzie T, konstrukcji przekładkowej. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej zawieszony w dwóch punktach, wyważony masowo. Ster wysokości dwuczęściowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, kółko ogonowe stałe.

Wyposażenie- możliwość zabudowy aparatury tlenowej i wielu typów radiostacji szybowcowej.

Dane techniczne SZD-48-3M (wg [3]):
Rozpiętość- 15 m, długość- 6,71 m, wysokość- 1,51 m, powierzchnia nośna- 10,9 m2.
Dopuszczalna masa własna- 240 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa balastu wodnego max- 118-137 kg, max masa w locie z balastem- 490 kg, max masa w locie bez balastu- 377 kg.
Osiągi bez balastu: prędkość dopuszczalna- 285 km/h, max. doskonałość- 40 przy prędkości 97 km/h, opadanie minimalne- 0,6 m/s przy prędkości 75 km/h.
Osiągi z balastem: prędkość dopuszczalna- 285 km/h, max. doskonałość- 40 przy prędkości 120 km/h, opadanie minimalne- 0,69 m/s przy prędkości 86 km/h.

Galeria

  • SZD-48-3M ”Brawo”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna  nr 4-5/1986).

Źródło:

[1] Kawa T. ”Złotodajne góry Sebastiana”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 12/2006.
[2] ”Polskie szybowce”.
[3] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”
[4] ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”
blog comments powered by Disqus