SZD-47 "Klub", 1973-1977
Oprócz szybowców wysokowyczynowych rynek potrzebuje prostych i tanich szybowców do masowego użytku. Taką rolę miały początkowo odgrywać szybowce klasy standard, jednak wyposażone z czasem w chowane podwozie oraz instalację balastu wodnego- przestały spełniać warunek prostoty i stały się droższe. Na początku lat 1970- tych zaistniała nowa klasa nawiązująca do idei taniego szybowca. Początkowo próbowano ją nazwać klasą sport, ostatecznie przyjęła się nazwa klub.
Na początku lat 1970- tych PDPS PZL-Bielsko podjęło próbę zbudowania szybowca odpowiadającego założeniom tej klasy. Konstruktorem wiodącym szybowca, który otrzymał oznaczenie SZD-47, został mgr inż. Adam Meus, zaś technologiem- mgr inż. Wiesław Gębala, zastąpiony w połowie 1974 r. przez mgr. inż. Grzegorza Sobolewskiego.
Prace nad SZD-47 rozpoczęto w IV kwartale 1973 r.- opracowano i uzgodniono założenia konstrukcyjno- technologiczne. Wynikało z nich, że będzie to górnopłat o konstrukcji kompozytowej (szkło- epoksydowej), rozpiętości 15 m, z usterzeniem w układzie T. W 1974 r. opracowano geometrię skrzydła, kadłuba i usterzenia. Umożliwiło to skopiowanie metodą fotochemiczną, w końcu tegoż roku, wzorników potrzebnych do budowy makiet. Zaawansowano też dokumentację konstrukcyjną samego szybowca (m.in. dźwigara głównego skrzydła).
W związku z dużym obciążeniem warsztatu prototypowni, w połowie stycznia 1975 r. zapadła decyzja o przesunięciu rozpoczęcia budowy o rok, przy założeniu, że dokumentacja konstrukcyjna zostanie w tym czasie skompletowana. Pomimo tych ustaleń, na skutek nacisków ze strony konstruktorów warsztat rozpoczął wykonywanie wzorników oraz budowę rdzeniowych części makiet skrzydła. Zaczęto nawet wykonywać część okuć. W ciągu 1975 r. była też uzupełniana i kompletowana dokumentacja konstrukcyjna.
W grudniu tegoż roku zapadła decyzja, że SZD-47, łącznie z prototypami, będzie w całości wykonywany przez PDPS PZL-Wrocław. Miało to na celu odciążenie zakładu w Bielsku-Białej, beż konieczności przesuwania terminu rozpoczęcia budowy.
Dokumentację konstrukcyjną ukończono ostatecznie w marcu 1976 r. i w związku z tym zaproponowano także nową koncepcję podziału pracy między Bielskiem a Wrocławiem. Prototypownia bielska miała zbudować, z wyprzedzeniem, pierwszy egzemplarz wykorzystując elementy wykonane we Wrocławiu, zaś Wrocław miał zbudować drugi prototyp wykorzystując zwalniane stopniowo oprzyrządowanie oraz własne, wcześniej przygotowane elementy. Ale i ta koncepcja nie doszła do skutku.
Tymczasem już wcześniej, bo w połowie 1975 r., pilniejsze okazało się zbudowanie kompozytowego szybowca dwumiejscowego. Jego konstruktorem wiodącym został również mgr inż. Adam Meus. Program został zaś pozbawiony technologa wiodącego, bowiem z zakładu odszedł mgr inż. Grzegorz Sobolewski.
Jak wspomniano, prace nad SZD-47 we Wrocławiu nie zostały rozpoczęte w ustalonym terminie. W tej sytuacji 30 marca 1977 r. ponownie zapadła decyzja o czasowym zawieszeniu realizacji omawianego szybowca. Przerwa ta trwała aż do połowy 1978 r., kiedy to wiodącym konstruktorem szybowca klasy klub został mgr inż. Stanisław Zientek. Jednak nowy szybowiec SZD-51 ”Junior” przejął z SZD-47 tylko geometrię i aerodynamikę skrzydła. Wykorzystano zatem wzorniki i budowane makiety skrzydeł tego szybowca, pozostałe elementy zostały skonstruowane od nowa.
Konstrukcja.
Jednomiejscowy górnopłat o konstrukcji kompozytowej (szkło- epoksydowej).
Profil skrzydeł Wortmann Fx S02/1-158 (19,6%).
Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie T.
Dane techniczne SZD-47, projektowane (wg [1]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 6,825 m, wysokość- 1,525 m, powierzchnia nośna- 12,51 m2, wydłużenie- 18.
Masa własna- 210 kg, masa w locie- 340 kg.
Prędkość dopuszczalna- 240 km/h, prędkość minimalna- 63 km/h, doskonałość- 34, opadanie minimalne- 0,63 m/s.
Galeria
Źródło:
[1] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[2] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”.
[3] Pod redakcją Andrzeja Glassa i Tomasza Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.
[4] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (8)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 1/2000.