SZD-42 "Jantar 2", 1976
Opracowując kształt nowego szybowca bazowano na zespołach szybowca SZD-38 ”Jantar 1”, a zasadnicze zmiany polegały na zwiększeniu rozpiętości do 20,5 m przy zmniejszeniu zbieżności i zwiększeniu wydłużenia zewnętrznego trapezu. Wewnętrzna część trapezowa pozostała bez zmian. Zastosowano nowy profil skrzydła, przeniesiono usterzenia wysokości ze szczytu usterzenia kierunku na jego nasadę. Większe obciążenie spowodowało konieczność zwiększenia ilości pasm rowingu w dźwigarach oraz wzmocnienie kesonu przez dodanie jednej warstwy tkaniny. Uzyskano w ten sposób skrzydło mające o blisko 50% większą sztywność gięto-skrętną niż w ”Jantarze 1”. Bardzo dużą wagę przyłożono do starannego wykonania makiet skrzydła i dokładnego odtworzenia profilu w foremniku. Opracowano dwie wersje skrzydła: dwudzielną i czwórdzielną (o masie większej o 10 kg) ułatwiającą transport z terenu przygodnego. Na ”Jantarze 2” prowadzono w Bielsku próby z zastosowaniem dwupłytowych hamulców aerodynamicznych (w miejsce czteropłytowych) wysuwanych tylko na górnej powierzchni skrzydła. Obiecujące wyniki tych prób zaowocowały zastosowaniem takiego rozwiązania w późniejszych konstrukcjach, np.: SZD-48-3M ”Brawo” , SZD-51 ”Junior” i SZD-55 ”Promyk”.
Prototyp szybowca SZD-42 ”Jantar 2” został oblatany 02.02.1976 r. W Mistrzostwach Świata w 1976 r. w fińskiej miejscowości Rayskala startujący na ”Jantarach 2”, Julian Ziobro i Henryk Muszczyński zdobyli 2 i 3 miejsce w klasie otwartej.
Szybowiec SZD-42 ”Jantar 2” został skierowany do produkcji seryjnej. W 1978 r. powstała poprawiona wersja szybowca SZD-42 ”Jantar 2B”. Jego prototyp oblatano 13.03.1978 r., a zmiany objęły m.in. podniesienie skrzydła o 12 mm, zmianę kąta zaklinowania skrzydeł względem kadłuba, zwiększenie pojemności zbiorników balastowych, zastosowano zupełnie nowe podwozie oraz zmodyfikowano wyważenie steru wysokości. W latach 1976-1989 zbudowano 22 egz. ”Jantar 2” (z czego 18 egz. na eksport) i 146 egz. ”Jantar 2B” (w tym 95 na eksport).
W dniu 20.05.1990 r. rekord Polski Waldemar Jaworski z Aeroklubu Robotniczego w Świdniku ustanowił rekord Polski. Lecąc na szybowcu „Jantar 2”, po starcie ze Świdnika, pokonał trasę trójkąta 760 km z prędkością 104,7 km/h.
W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 2 szybowce SZD-42 ”Jantar” i 41 szybowców SZD-42-2 ”Jantar 2B”.
Konstrukcja:
Jednomiejscowy średniopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Skrzydło dwu- lub czterodzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym z dwuobwodowym kesonem przenoszącym siły skręcające. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) z integralnymi zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu o pojemności 2 x 65 dm3. Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i przekładkowymi ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki. Lotka konstrukcji przekładkowej , 20% głębokości, niedzielona. Lotka wychylana jako klapa o połowę wartości wychylenia klapy. Klapy wyporowe zawieszone na górnej powierzchni na elastycznym zawiasie wzdłuż całej rozpiętości. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe na górnej i dolnej powierzchni skrzydła.
Kadłub skorupowy, laminatowy o usztywniony w tylnej części półwręgami i piankowymi żeberkami. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Zaczep samopowrotny do lotów holowanych. Kabina zakryta.
Usterzenie w układzie klasycznym. Ster kierunku konstrukcji przekładkowej. Usterzenie wysokości w układzie dolnokrzyżowym, dzielone z dźwigarem rurowym na stałe związanym z prawą połową, konstrukcji przekładkowej.
Podwozie jednotorowe. główne chowane w locie, tylne w postaci stałej płozy, z możliwością zabudowy kółka.
Wyposażenie- typowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF typu RS-6101. Możliwość dodatkowej zabudowy instalacji tlenowej.
Dane techniczne ”Jantar 2” (wg [3]):
Rozpiętość- 20,5 m, długość- 7,11 m, wysokość- 1,76 m, powierzchnia nośna- 14,24 m2.
Dopuszczalna masa własna- 362 kg, max masa balastu wodnego- 170 kg, masa max w locie z balastem- 649 kg, masa max w locie bez balastu- 482 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, prędkość dopuszczalna w powietrzu burzliwym- 160 km/h, doskonałość max bez balastu- 50,3 przy prędkości 90 km/h, doskonałość max z balastem- 50,3 przy prędkości 103 km km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,46 m/s przy prędkości 75 km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,46 m/s przy prędkości 86 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] ”Polskie szybowce”
[3] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”.
[4] ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”.
[5] „Z lotu po kraju”. Skrzydlata Polska nr 23/1990.