SZD-41 "Jantar Standard", 1973

Wyczynowy szybowiec klasy standard. Polska.
Szybowiec SZD-41A ”Jantar Standard” SP-3709. Lądowanie na lotnisku w Lesznie. (Źródło: ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”).
Po uzyskaniu doświadczeń z budowy i eksploatacji prototypowych szybowców SZD-37x ”Jantar”, które miały konstrukcję metalowo-laminatową, i obserwując tendencje światowe w rozwoju konstrukcji szybowców w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym uznano, iż przyszłość mają konstrukcje całkowicie laminatowe. Sukces szybowca SZD-43 ”Orion” w jugosłowiańskich Mistrzostwach Świata w Vrsacu w 1973 r. nie przesądził o jego seryjnej produkcji, bowiem od początku był traktowany jako studium przejściowe. Od 1972 r. trwały prace nad jego całkowicie laminatowym następcą o jeszcze lepszych osiągach- SZD-41 ”Jantar Standard”. Zakładano że szybowiec będzie gotowy na Szybowcowe Mistrzostwa Świata planowane w australijskim Waikirie w 1974 r. Ze względu na krótki okres czasu jaki pozostał do zawodów zdecydowano się na wykorzystanie w nowej konstrukcji części i podzespołów z szybowca klasy otwartej SZD-38 ”Jantar 1”.

Dwa prototypy SZD-41-1 ukończono pod koniec 1973 r. Oblot pierwszego z nich miał miejsce 3.10.1973 r. i oba wysłano do Australii na zbliżające się mistrzostwa. Zawodniczy debiut nowego szybowca zakończył się sukcesem: Franciszek Kępka zajął w mistrzostwach III miejsce w klasie standard. W międzyczasie powstał trzeci prototyp, w którym wprowadzono zmiany przewidziane w egzemplarzach seryjnych. Eksploatacja prototypów pozwoliła na zebranie doświadczeń i wprowadzenie zmian konstrukcyjnych w ostatecznej wersji szybowca oznaczonej SZD-41A ”Jantar Standard”. Polegały one na zmniejszeniu masy własnej, zwiększeniu pojemności zbiorników balastowych z 80 do 100 dm3, wzmocnieniu dźwigarów głównych skrzydeł, modyfikacji podwozia. Pod koniec produkcji ze zmianami dźwigara weszła do produkcji wersja SZD-41B.

Konfrontacja ”Jantara Standard” na zawodach w obsadzie międzynarodowej pokazała, że posiadamy szybowiec, który przewyższa konkurencyjne konstrukcje. W latach 1973- 1977 wyprodukowano 159 szybowców z czego wyeksportowano 139 egz. do 18 krajów świata, w tym do RFN, USA i ZSRR.

W 1977 r. został oblatany szybowiec wyczynowy klasy standard SZD-48 ”Jantar Standard 2” opracowany na bazie szybowca SZD-41 ”Jantar Standard”.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowało się 17 szybowców SZD-41 ”Jantar Standard”.

W 2012 r. użytkowany był Niemczech szybowiec SZD-41AT "Moto-Jantar" z rejestracją D-KAZF z chowanym w kadłub silnikiem Solo.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy średniopłat wykonany z laminatu szklano-epoksydowego.
Skrzydło dwudzielne, skorupowe, jednodźwigarowe o obrysie trapezowym z dwuobwodowym kesonem przynoszącym siły skręcające. Konstrukcja przekładkowa (skorupa dolna i górna) z integralnymi zbiornikami balastowymi w przykadłubowej części przedniego kesonu o pojemności 2 x 50 dm3. Dźwigar skrzynkowy, z pasami z rowingu szklanego i przekładkowymi ściankami zamykającymi. W obrębie wykroju lotki szczątkowy dźwigarek z wlaminowanymi okuciami zawieszenia lotki. Lotka konstrukcji przekładkowej, 20% głębokości, niedzielona. Hamulce aerodynamiczne duralowe jednopłytowe na górnej i dolnej powierzchni skrzydła.
Kadłub całkowicie laminatowy usztywniony w tylnej części półwręgami i piankowymi żeberkami. W partii statecznika kierunku konstrukcji przekładkowej laminat-pianka-laminat. W części centralnej wlaminowana jest stalowa kratownica stanowiąca węzeł mocujący podwozie główne i łączący skrzydła z kadłubem. Zaczep samopowrotny do lotów holowanych i startu za wyciągarką. Kabina zakryta. Usterzeniem w układzie T, konstrukcji przekładkowej. Ster wysokości dwuczęściowy.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie.

Wyposażenie- typowy zestaw przyrządów, radiostacja UHF typu RS-6101. Możliwość zabudowy aparatury tlenowej.

Dane techniczne SZD-41 (wg [4]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 7,11 m, wysokość- 1,51 m, powierzchnia nośna- 10,66 m2.
Dopuszczalna masa własna- 244 kg, masa użyteczna- 116 kg, max masa balastu wodnego- 100 kg, masa max w locie z balastem- 460 kg, masa max w locie bez balastu- 360 kg.
Prędkość dopuszczalna- 250 km/h, doskonałość max bez balastu- 38 (specjalne wykończenie- 40) przy prędkości 92 km/h, doskonałość max z balastem- 38 (specjalne wykończenie- 40) przy prędkości 105,4 km km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,6 m/s przy prędkości 75 km/h, opadanie minimalne bez balastu- 0,69 m/s przy prędkości 86 km/h.

Galeria

  • Szybowiec SZD-41A ”Jantar Standard” w locie. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 14/1979).
  • Szybowiec SZD-41A ”Jantar Standard” (SE-TDC) w locie. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 28/1976).
  • SZD-41A ”Jantar Standard”, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 28/1976).

Źródło:

[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] ”Polskie szybowce”
[4] ”Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego)”
[5] ”Fotograficzny Rejestr Szybowców”
[6] Pod redakcją A. Glassa i T. Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.
[7] Okarmus W. "Polski szybowiec laminatowy SZD-41 Jantar Standard". Skrzydlata Polska nr 28/1976.

blog comments powered by Disqus