SZD-28 "Bocian-2k" (Latające laboratorium), 1960
W 1960 r. powzięto w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym zamiar zrealizowania budowy szybowca doświadczalnego do dokonywania pomiarów aerodynamicznych bezpośrednio na profilu, w warunkach lotu. W założeniach projektu wstępnego "Latającego laboratorium", opracowanych przez mgr inż. Zbigniewa Badurę i mgr inż. Tadeusza Łabucia, wykorzystano rozwiązanie oznaczone jako SZD-28 "Bocian-2k" ("Bocian" dwukadłubowy).
Trzon tej konstrukcji miały stanowić zespoły seryjnego SZD-9 "Bocian-1D", tj. dwa kadłuby i skrzydła (na które złożono nawet zamówienie w ZSLS Nr 2 w Jeżowie). Kadłuby łączyła centralna partia płata, pomiarowa, przeznaczona do badania profili o grubości powyżej 12 % i cięciwie większej niż 1 m. Dźwigarem tej partii miała być rura 100 x 4 mm ze stali 30 HGSA, umożliwiająca płynną zmianę kąta natarcia badanego fragmentu.
Odległość między kadłubami wynikała z wymiarów usterzenia poziomego, które razem z centropłatem spinało całą konstrukcję w swego rodzaju ramę. Gdyby okazało się, że rama ta jest zbyt mało sztywna, przewidywano dosztywnienie jej cięgnami linkowymi.
Przewidywano, że płat pomiarowy można będzie montować także przed płatem centralnym. Przedni płat pomiarowy miał służyć do badania profili cienkich o małych cięciwach (miał on być montowany także na dźwigarze rurowym, połączonym przegubowo z kadłubami).
Załoga miała być w zasadzie jednoosobowa, w lewym kadłubie na przednim fotelu. Przewidywano jednak możliwość zabierania obserwatora, zamiast aparatury pomiarowej. Aparatura ta, o masie ok. 50 kg, miała być rozmieszczona w prawym kadłubie.
Analiza stateczności wykazała wystarczający jej zapas w całym zakresie prędkości użytkowych, zarówno tylko z centralnym, jak i dodatkowym przednim płatem pomiarowym. Z analiz wytrzymałościowych wynikało natomiast, że konstrukcja ta będzie niepotrzebnie przewymiarowana przy zakładanych współczynnikach przeciążeń +4 i -2. Ogólnie stwierdzono, że zaproponowany układ zapewnia realizację założonego programu, stateczność i sterowność będą wystarczające do poprawnego i bezpiecznego pilotażu. Jedynie z uwagi na dużą masę całość mogła sprawiać trudności przy lądowaniu. Krytycznie odniesiono się też do konieczności rozłączania kadłubów przy wymianie centralnej partii pomiarowej. Ostatecznie zgodzono się, że nie jest to układ najkorzystniejszy, ale do przyjęcia.
W następstwie krytycznych uwag, mgr inż. T. Łabuć zaproponował budowę latającego laboratorium w układzie specjalnym- SZD-28 "Kondor".
Istniało kilka różnych projektów, które nosiły oznaczenie SZD-28: w 1959 r. powstał projekt szybowca treningowego SZD-28 "Sowa". Projekt ten nie został zrealizowany, jednak w wyniku dalszych prac konstrukcyjnych powstał bardzo udany szybowiec treningowy SZD-30 ”Pirat”.
Dane techniczne SZD-28 "Bocian-2k", obliczeniowe (wg [1]):
Rozpiętość- 21,14 m, długość- 8,2 m, powierzchnia nośna- 25,1 m2.
Masy (wg [5]): masa własna- 525 kg, masa w locie- 665 kg (w tym masa załogi 90 kg i aparatury pomiarowej 50 kg).
Prędkość dopuszczalna- 200 km/h, prędkość minimalna- 59 km/h, prędkość minimalna z centralnym płatem pomiarowym o cięciwie ok. 1 m- (wg [5]- 62) km/h, doskonałość- 23 przy prędkości 83 km/h, opadanie minimalne- 0,90 m/s przy prędkości 68 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Polskie szybowce.[2] Szybowcowy zakątek Pepego (Piotra Puchalskiego).
[3] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[4] Niespał J., Zatwarnicki R., Stafiej W. "Konstrukcje SZD". Skrzydlata Polska nr 49/1976.
[5] Kubalańca J. "Nie zrealizowane konstrukcje SZD (4)". Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 9/1999.