SZD-25 "Lis", 1960
Wersję seryjną SZD-25A opracował zespół pod kierunkiem mgr inż. Romana Zatwarnickiego. W stosunku do prototypu przeprowadzono zmiany, m.in.: zwichrzono skrzydło, wzmocniono dźwigary skrzydła, przeniesiono dolny zaczep na boczną ścianę kadłuba, wzmocniono zamocowanie usterzenia wysokości, zmieniono płozę ogonową i obrys usterzenia pionowego. Pierwszy ”Lis A” został oblatany 16.08.1961 r. w Krośnie. Własności tej wersji różniły się od własności prototypu. We wrześniu oblatano drugi egzemplarz seryjny, na którym wprowadzono jeszcze małe zmiany. Zakłady Sprzętu Lotnictwa Sportowego w Krośnie rozpoczęły produkcję seryjną i w 1962 r. aerokluby otrzymały 18 egz. SZD-25A a 12 wyeksportowano, m.in. do Francji (wg [3]- powstało 30 egz. SZD-25A, z czego 13 zostało wyeksportowanych).
Szybowiec nie spełnił pokładanych w nim nadziei i poza zwiększoną trochę trwałością kadłuba nie stanowi specjalnego postępu. Dotyczy to zarówno osiągów, jak i własności pilotażowych oraz eksploatacyjnych. Polskie aerokluby eksploatowały szybowce SZD-25A do lat 1980-tych. W lipcu 1981 r. jeden szybowiec ”Lis” przekazany został do zbiorów Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie. W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 szybowiec SZD-25A ”Lis”.
Istniała jeszcze jedna wersja- doświadczalna SZD-25AZ ”Lis”. Był to pierwszy prototyp przerobiony na latające laboratorium służące do pomiarów działania oraz prac rozwojowych nad spadochronikiem wielokrotnego użytku, zamocowanym na seryjnym szybowcu SZD-19-2 ”Zefir 2”. Całe urządzenie ze spadochronikiem było umocowane na zewnątrz z lewej strony rury ogonowej. Na SZD-25AZ wypróbowano w 1964 r. urządzenie hamulcowe ze spadochronikiem do szybowca SZD-29 ”Zefir 3”.
Ok. 1990 r. Reginald Pobłocki zbudował motoszybowiec Pobłocki "Moto Lis".
Konstrukcja:
Jednomiejscowy wolnonośny grzbietopłat o konstrukcji mieszanej.
Skrzydło jednodźwigarowe, ze skośnym dźwigarkiem pomocniczym i zwichrzeniem geometrycznym - 4,5°. Keson kryty sklejką. Część tylna kryta płótnem. Kroplowe zakończenie spełnia jednocześnie rolę płozy skrzydłowej. Lotka szczelinowa, typu Friese, konstrukcji drewnianej, kryta płótnem. Hamulce aerodynamiczne płytkowe.
Kadłub konstrukcji metalowej składa się z dwóch części wykonywanych oddzielnie i łączonych na stałe w montażu: części przedniej kratownicowej, spawanej z rur stalowych, mieszczącej kabinę pilota, oraz części tylnej o postaci stożkowej rury duralowej nitowanej z dwóch połówek, zakończonej usterzeniem konstrukcji drewnianej. Boki kratownicy przedniej pokryte płótnem, przód i całą część górną laminatem. Szybowiec zaopatrzono w dwa zaczepy: przedni i dolny, oraz hak do startu z lin gumowych. Kabina zakryta.
Usterzenie konstrukcji drewnianej. Stateczniki kryte sklejką, stery płótnem.
Podwozie jednotorowe, stałe. Składa się z koła, płozy przedniej i płozy tylnej.
Dane techniczne SZD-25 (wg [4]):
Rozpiętość- 15,0 m, długość- 7,0 m, wysokość- 1,5 m, powierzchnia nośna- 12,75 m2.
Masa własna- 230 kg, masa użyteczna- 85 kg, masa całkowita- 315 kg.
Prędkość dopuszczalna- 230 km/h, prędkość minimalna- 59 km/h, doskonałość max- 27 przy prędkości 75,2 km/h, opadanie minimalne- 0,76 m/s przy prędkości 69,1 km/h.
Galeria
Źródło:
[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[3] ”Polskie szybowce”
[4] Praca zbiorowa ”Konstrukcje lotnicze Polski Ludowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
[5] Pod redakcją A. Glassa i T. Murawskiego "Polskie Szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju". Wydawnictwo SCG. Bielsko-Biała 2012.