Albatros C-X, 1917

Samolot rozpoznawczy, sanitarny. Niemcy.
Samolot sanitarny Albatros C-X S w polskich barwach. (Źródło: archiwum).

W 1917 r. firma Albatros Flugzeug-Werke G.m.b.H zbudowała samolot rozpoznawczy Albatros C-X. Był to dalszy rozwój samolotu Albatros C-V/17 (wg [2]- samolotu Albatros C-VII). Zastosowano w nim wiele ulepszeń, min. silnik o dużej mocy Mercedes D-IVa i poprawiono aerodynamikę płatowca, wygładzona sylwetka bardziej zbliżona była do myśliwskich Albatrosów klasy D. Produkowany był w wytwórni macierzystej i na prawach licencyjnych w firmach BFW, Linke-Hoffmann i Roland.

Od 1917 r. używany był na wielu frontach. Najwyższy zanotowany stan liczbowy wynosił 350 egz. w dniu 30.10.1917 r. Oprócz klasycznych zadań dla samolotów tej klasy wykorzystywano go do wykonywania zdjęć z dużego pułapu. Aby umożliwić przebywanie załogom na wysokościach powyżej 3000 m, kabiny wyposażono w instalację tlenową. W pierwszej linii samoloty te były wykorzystywane do I połowy 1918 r., później zaczęto je wycofywać do jednostek tyłowych.

W Polsce.

W lotnictwie polskim znajdowały się 32 samoloty Albatros C-X (wg [1], natomiast wg [2]- w rękach polskich znalazło się 15 egz., a w wyniku zakupów mogło ich być razem do 31 egz.). Wszystkie pochodziły ze zdobyczy wojennej, ok. 25 szt. zdobyto na lotnisku Mokotowskim, 2 w Małopolsce i 5 na Ławicy. Przynajmniej jeden został złożony z części zapasowych i elementów uzyskanych z rozbitych samolotów. Albatrosy C-X znajdowały się w wyposażeniu eskadr wywiadowczych: 1, 2,3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12 (1 Wielkopolska) i 17 oraz 13 EM (2 Wielkopolska). Używane były jako rozpoznawcze i bombowe na Froncie Litewsko-Białoruskim w 1919 r., na Froncie Galicyjskim w Małopolsce Wschodniej w 1919 i 1920 r. Prowadziły rozpoznanie na pograniczu Prus Wschodnich w lutym- marcu 1920 r., brały udział w ofensywie wiosennej 1920 r. i w walkach z konnicą Budionnego w sierpniu 1920 r. Po rozejmie wprowadzono je do 13 EM i 17 EW.

Samoloty Albatros C-X stosowane były również w szkołach lotniczych: Wojskowej Szkole Lotniczej na Mokotowie, Wyższej Szkole Pilotów na Ławicy i WSP w Grudziądzu. Poprawne w locie i łatwe w pilotażu były lubiane przez pilotów. W użyciu znajdowały się do końca 1922 r. (wg [2]- do 1923 r.).

Jeden samolot Albatros C-X został przebudowany w kwietniu 1919 w warsztatach Stacji Lotniczej Ławica na jednomiejscową wersję dalekiego zasięgu. Znajdował się w dyspozycji rtm. pil. Tadeusza Grochowalskiego, wówczas komendanta Stacji Lotniczej Ławica, a następnie dowódcy 3 Eskadry Wielkopolskiej. Przez pewien czas był wykorzystywany jako łącznikowy w Inspektoracie Wojsk Lotniczych w Poznaniu, w 1920 r. oddano go do składnicy w Winiarach. W 1924 r. w warsztatach Parku 3 PL został przebudowany na samolot sanitarny Albatros C-X S. Był demonstrowany po raz pierwszy w sierpniu 1924 r. na manewrach w Biedrusku k. Poznania. W 1925 był pokazany na Wystawie LOPP w Poznaniu. W lutym 1927 r., dowództwo 3 PL przekazało do Związku Lotników Polskich w Poznaniu, w charakterze pomocy naukowych, kadłub skasowanego już Albatrosa C-X S i silnik Mercedes D-IVa.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej. W wersji sanitarnej C-X S załoga- 1 osoba i 2 chorych na noszach.
Skrzydła dwudźwigarowe o dużym wydłużeniu, pokryte płótnem. Komora płatów dwuprzęsłowa. Lotki na górnym i dolnym płacie. Na górnym miały kompensację osiową.
Kadłub podłużnicowo-wręgowy, pokryty sklejką, z przodu blachą aluminiową. Spód i boki płaskie, grzbiet zaokrąglony. Kabiny odkryte.
Usterzenie o konstrukcji mieszanej. Stateczniki drewniane, pionowy pokryty sklejką, poziomy płótnem. Stery spawane z metalowych rur miały kompensację rogową, pokrycie było z płótna.
Podwozie stałe, główne dwugoleniowe z osią niedzieloną, amortyzacja ze sprężyn spiralnych osłoniętych plecionką z bawełny (Spiralfederschnur).

Uzbrojenie- 1 stały karabin maszynowy pilota Spandau wz. 08/15 kal. 7,92 mm i 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora Parabellum wz. 14 kal. 7,92 mm. Udźwig bomb- 60 kg (5 bomb po 12 kg).

Wyposażenie- aparatura tlenowa dla załogi.

Silnik- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony wodą Mercedes o mocy 180 kW (240 KM), później rzędowy, 8-cylindrowy, chłodzony wodą Mercedes D-IVa o mocy 191 kW (260 KM). Zbiornik paliwa mieścił się w ka­dłubie. Chłodnica wody była wtopio­na w profil górnego płata, a mniejsza dodatkowa umocowana do przednie­go lewego stojaka kozła podpierają­cego środek górnego płata.

Dane techniczne C-X (wg [1]):
Rozpiętość- 14,36 m, długość- 9,15 m, wysokość- 3,40 m, powierzchnia nośna- 42,7 m2.
Masa własna- 1050 kg, masa użyteczna- 618 kg, masa całkowita- 1668 kg.
Prędkość max- 175 km/h, prędkość przelotowa- 146 km/h, czas wznoszenia na 1000 m- 5', pułap- 5000 m, zasięg- ok. 500 km, czas lotu- 3 h 25'.

Galeria

  • Samolot rozpoznawczy Albatros C-X polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Pomieszczenie na nosze w samolocie sanitarnym Albatrosie C-XS. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004).
  • Samolot rozpoznawczy Albatros C-X nr 4.9 w barwach polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Samolot rozpoznawczy Albatros C-X nr 4.19. (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Inne ujęcie samolotu Albatros C-X nr 4.9. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Albatros C-X, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Chołoniewski K., Bączkowski W. "Samoloty wojskowe obcych konstrukcji 1918-1939. Tomik 1". Seria "Barwa w lotnictwie polskim" nr 6. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1987.
blog comments powered by Disqus