W 1952 r. podjęta została przez Ligę Przyjaciół Żołnierza decyzja o odstąpieniu od szkolenia metodą jednosterową. W związku z tym, w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym zamówiono nowy szybowiec szkolny, przeznaczony do szkolenia metodą dwusterową. Ustalenia wymagań sprecyzowały niektóre potrzeby zamawiającego: przystosowanie do wszystkich rodzajów startu (za wyciągarką, na holu za samolotem i z lin gumowych), cechy pilotażowe umożliwiające naukę od pierwszych lotów do szkolenia w akrobacji i lotach termicznych. Projekt szybowca SZD-10 ”Czapla” powstał w zespole inżynierów Romana Zatwarnickiego, Ireny Kaniewskiej i Mariana Gracza w 1953 r. Budowę prototypu zrealizowano w warsztatach SZD, został on oblatany w dniu 23.11.1953 r. w Bielsku. Wyniki prób z szybowcem były niezadowalające, w związku z czym podjęto decyzję zbudowania drugiego mocno zmienionego prototypu.

Drugi prototyp wykonał pierwszy lot w dniu 26.03.1954 r. Wprowadzone zmiany zwiekszyły masę szybowca do 262,5 kg (wzrost ciężaru o 9 kg w stosunku do pierwszego prototypu) Prowadzone w międzyczasie na pierwszym prototypie próby fabryczne wykazały kolejne słabe punkty konstrukcji. Zmieniono obrys i położenie płyt hamulców aerodynamicznych. Po wprowadzeniu wszystkich zmian, uznano że w takiej postaci szybowiec może trafić do produkcji seryjnej, choć zastrzeżenia budziły jeszcze duże siły w napędzie lotek powyżej 90 km/h, oraz niestateczność spiralna. Po zakończeniu prób fabrycznych i dopracowaniu dokumentacji konstrukcyjnej budowę seryjnych egzemplarzy podjęły Zakłady Sprzętu Lotnictwa Sportowego nr 5 w Krośnie w 1955 r. Pierwszy egzemplarz seryjny został oblatany w dniu 30.11.1955 r. Seryjne ”Czaple” były cięższe od prototypu o 22 kg (ważyły 283 kg), oznaczono je SZD-10 bis. Do standardu seryjnego został przebudowany także pierwszy prototyp, w sumie w tej wersji zbudowano 20 szybowców.

Przejście aeroklubów wyłącznie na dwusterowa metodę szkolenia spowodowało wzrost zapotrzebowania na ”Czaple”, w związku z czym budowę dużej serii podjęły Zakłady Sprzętu Lotnictwa Sportowego nr 4 we Wrocławiu. W szybowcach wprowadzono kilka zmian wynikających z doświadczeń eksploatacyjnych. Tak poprawione egzemplarze otrzymały oznaczenie SZD-10 bis A ”Czapla”. Pierwszy egzemplarz ”Czapli A” został oblatany w czerwcu 1958 r., a budowę tej wersji podjęły także zakłady remontowe w Łodzi.

Kilkanaście egzemplarzy ”Czapli” wyeksportowano do Finlandii i Turcji.

Szybowce ”Czapla” były użytkowane w aeroklubach do szkolenia pilotów. Ostatnie egzemplarze latały jeszcze na początku lat 1980-tych, gdy zostały zastąpione przez szybowce SZD-9 ”Bocian” i SZD-50 ”Puchacz”. Dwie ”Czaple” znajdują się w zbiorach Muzeum Lotnictwa polskiego w Krakowie.

W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdował się 1 szybowiec SZD-10 bis ”Czapla”.

W I połowie lat 1980-tych powstał samolot amatorski konstrukcji Józefa Stachurskiego, do którego budowy wykorzystano ogona szybowca ”Czapla”. Kilka szybowców tego typu zostało przebudowanych przez konstruktorów-amatorów na motoszybowce: Moto-Czapla z 1994 r., Dana (Moto-Czapla) również z 1994 r.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji drewnianej.
Skrzydło dwudzielne o obrysie prostokątno-trapezowym, jednodźwigarowe, posiada pracujący keson sklejkowy, szczątkowy dźwigarek przeciwlotkowy oraz skośny dźwigarek pomocniczy. Poza kesonem całe skrzydło kryte płótnem. Każde skrzydło podparte metalowym zastrzałem o przekroju kroplowym. Za dźwigarkiem umieszczone są hamulce aerodynamiczne, samoczynnie blokowane w położeniu zamkniętym. Lotki różnicowe o konstrukcji drewnianej, kryte płótnem. Na końcach skrzydeł oklejonych grubą sklejką umieszczono duże kabłąki ochronne.
Kadłub o przekroju sześciokątnym, podłużnicowy, kryty sklejką. Szybowiec wyposażony w zaczep przedni, dolny oraz hak do startu z lin gumowych. Kabina zakryta.
Usterzenie- statecznik pionowy tworzy nierozdzielną część z kadłubem, pokryty całkowicie sklejką. Ster kierunku konstrukcji drewnianej kryty płótnem oraz sklejką. Usterzenie poziome dwudzielne podparte zastrzałami rurkowymi ma duży wznios. Statecznik kryty sklejką, ster płótnem.
Podwozie główne z kołem stałym. Płoza przednia jesionowa, tylna metalowa.

Dane techniczne SZD-10 (wg [1]):
Rozpiętość- 16,0 m, długość- 8,73 m, wysokość- 1,98 m, powierzchnia nośna- 24,0 m².
Masa własna- 280 kg, masa użyteczna- 155 kg, masa całkowita- 435 kg.
Prędkość dopuszczalna- 160 km/h, prędkość minimalna- 48 km/h, doskonałość max- 17,1 przy prędkości 64 km/h, opadanie minimalne- 0,96 m/s przy prędkości 52 km/h.