Supermarine "Spitfire" Mk.21, 1942
("Victor")

Samolot myśliwski. Wielka Brytania.
Samolot myśliwski Supermarine ”Spitfire” Mk.21, 91 Squadron RAF. (Źródło: archiwum).
Kiedy na samolocie Supermarine ”Spitfire” zamontowano silnik ”Griffon”, stało się jasne, że aby wykorzystać w pełni jego możliwości należy zasadniczo zmienić konstrukcję samolotu. Stało się to w wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.21. W 1942 r. drugą z maszyn prototypowych Mk.IV z silnikiem ”Griffon”, potem oznaczonych jako Mk.XX, wyposażono w silnik ”Griffon 61” zamiast ”Griffon IIB” i oznaczono w grudniu 1942 r. jako Mk.21. Wobec daleko idących zmian, przez pewien czas rozważano zupełnie nową nazwę ”Victor”. Miała ona jeszcze zwykłe skrzydło, ale o zmienionej, wzmocnionej konstrukcji i grubszym poszyciem. Zmieniono wiatrochron i ster kierunku, na taki jak w Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV. Początkowo posiadał śmigło czterołopatowe, ale po pewnym czasie zastąpiono je pięciołopatowym. Samolot rozwijał prędkość max 732 km/h na wysokości 7800 m. Maszyna ta została złomowana w maju 1943 r.

W dniu 24.07.943 r. został oblatany właściwy prototyp wersji Mk.21. Powiększono w nim lotki , wydłużono skrzydła i zwiększono ich powierzchnię. Spowodowało to zdecydowaną zmianę obrysu skrzydła w stosunku do pozostałych wersji ”Spitfire”. Zwiększono pojemność zbiorników paliwa w skrzydłach. Rozsunięto podwozie i jego golenie wydłużono oraz było całkowicie osłonięte osłonami, oraz wprowadzono mechanizm jego skracania o 20 cm, tak aby mieściło się we wnękach w skrzydle. Zastosowano dzięki temu śmigło 5-łopatowe Rotol o większej średnicy, 3,35 m. Uzbrojenie stanowiły 4 działka kal. 20 mm, usunięto karabiny maszynowe. Początkowo maszyna ta miała usterzenie jak w prototypach wersji Mk.XIV, ale potem zamontowano na niej powiększone usterzenie jak w seryjnych Mk.XIV. Samolot przechodził próby jesienią 1943 r., ale z uwagi na problemy z silnikiem nie udało się ich ukończyć. Pierwszą seryjną maszynę oblatano w 15.03.1944 r. Miała ona ostro zakończone końcówki skrzydeł i usterzenie jak w wersji Mk.XIV. Wszystkie powyższe zmiany spowodowały jednak pogorszenie właściwości lotnych samolotu. Próby tego samolotu przeprowadzono pod koniec 1944 r. i wykazały jeszcze gorsze właściwości niż prototypu. Kolejne badania potwierdziły złe charakterystyki samolotu i nie dopuszczono wersji Mk.21 do lotów bojowych do czasu rozwiązania tych problemów. Wywołało to zamieszanie w wytwórni, ponieważ była już gotowa linia produkcyjna tej wersji na 3000 egz.. Aby to wyeliminować, wprowadzono zmiany w konstrukcji usterzenia oraz wzmocnienie konstrukcji usterzenia poziomego. Próby przeprowadzone w marcu 1945 r. wykazały zdecydowaną poprawę właściwości samolotu i uznano go z tymi zmianami za zdatny do służby. Zbudowano 122 (wg innych źródeł- 120 egz.) tej wersji w firmie Castle Bromwich, resztę zamówienia z uwagi na koniec wojny anulowano.

Kilka egzemplarzy miało silnik ”Griffon 85” z przeciwbieżnymi trójłopatowymi śmigłami. Loty na nich wykazały zdecydowaną poprawę stateczności maszyny. Silnik z tymi śmigłami jednak nie nadawał się jeszcze do produkcji seryjnej, dochodziło bowiem często do awarii śmigła.

W styczniu 1945 r. 91 Dywizjon jako pierwszy otrzymał ”Spitfire” Mk.21. Do końca wojny nie doszło do ich spotkania z myśliwcami Luftwaffe, więc jakości nowej wersji nie zweryfikowano w praktyce.

W Polsce.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła trójdzielne, jednodźwigarowe o obrysie eliptycznym. Pod skrzydłem znajdowały się chłodnice cieczy silnika. Pokryte blachą, lotek- płótnem.
Kadłub półskorupowy, pokryty blachą, składał się z trzech sekcji: centralnej, przedniej i ogonowej. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne. Pokrycie stateczników blachą duralową, pokrycie sterów płótnem lub blachą.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Silnik- rzędowy Rolls-Royce ”Griffon 61”. Kilka samolotów otrzymało silniki Rolls-Royce ”Griffon 85”.

Dane techniczne przedprototypu powstałego z wersji Mk.IV (Internet):
Masa startowa- 4080 kg.
Prędkość max- 732 km/h, wznoszenie- 24,5 m/s, czas wznoszenia na 9000 m- 7' 51'', pułap- 13000 m.

Inne wersje:
Supermarine ”Spitfire” Mk.I/Mk.II/Mk.III
Supermarine ”Spitfire” PR Mk.IV/Mk.IV
Supermarine ”Spitfire” Mk.V
Supermarine ”Spitfire” Mk.VI/Mk.VII/Mk.VIII/Mk.23
Supermarine ”Spitfire” Mk.IX
Supermarine ”Spitfire” Mk.X
Supermarine ”Spitfire” Mk.XI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XII (Mk.IV, Mk.XX)
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIII
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVIII
Supermarine ”Spitfire” PR.XIX
Supermarine ”Spitfire” Mk.22
Supermarine ”Spitfire” Mk.24

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Price A. ”Supermarine Spitfire cz. 1”. Seria Monografie Lotnicze nr 38. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[3] Matusiak W. ”Supermarine Spitfire cz. 3”. Seria Monografie Lotnicze nr 40. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1999.
blog comments powered by Disqus