Supermarine "Spitfire" Mk.XVI, 1943

Samolot myśliwski. Wielka Brytania.
Samolot myśliwski Supermarine ”Spitfire” Mk.XVIE w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. (Źródło: Copyright Łukasz Sambor- ”Militarne Podróże”).
Samolot myśliwski Supermarine ”Spitfire” LF Mk.XVIE był przeznaczony do operowania na małych wysokościach. Samolot stanowił odmianę samolotu Supermarine ”Spitfire” Mk.IXE z zainstalowanym silnikiem Packard ”Merlin 266” produkowanym z licencji w zakładach Packard Motors w USA. Samolot był identyczny z wersją LF. Mk.IXE. Samolot ”Spitfire” LFMk.XVIE, oznaczany fabrycznie identycznie jak ”Spitfire” LF Mk.IX, to jest Supermarine No.361, był produkowany od 1944 r. do końca wojny. Łącznie w zakładach Castle Bromwich Aircraft Factory wyprodukowano 1055 (wg [2]- 1054) egz. Wszystkie samoloty tej wersji miały płaty E. Spowodowało to, że zazwyczaj opuszczano literowy przyrostek przy oznaczaniu wariantu. Większość maszyn była wykonana w roli Low altitude fighter i miała obcięte płaty oraz ster kierunku o dłuższej cięciwie i szpiczastym wierzchołku.

Pierwszy egzemplarz z dostarczonym z USA silnikiem Packard ”Merlin 266” o mocy 1165 kW (1580 KM), samolot ”Spitfire” LF Mk.XVIE został oblatany w grudniu 1943 r. Wielkoseryjne instalowanie silników Packard rozpoczęto od września 1944 r. Wczesne egzemplarze ”Spitfire” Mk.XVI były wyposażone w skrzydła wersji C. jednak wkrótce wszystkie egzemplarze otrzymywały wyłącznie skrzydła wersji E. Produkowane od lutego 1945 r. maszyny miały bardziej wysmukły kadłub o obniżonej części grzbietowej oraz nową osłonę kroplową zapewniającą pełną widoczność z kabiny pilota. Wersję tą określano jako odmianę LF, spośród maszyn, napędzanych silnikiem ”Merlin”.

Samoloty ”Spitfire” Mk.XVI wzięły czynny udział w dobiciu sił faszystowskich Niemiec na wiosnę 1945 r.

W okresie II wojny światowej w ramach RAF sformowano z pilotów cudzoziemskich (z krajów wchodzących w skład Imperium Brytyjskiego, państw okupowanych, a także z lotników amerykańskich przed przystąpieniem USA do wojny) wiele dywizjonów. Pozostawały one w strukturze i podległości operacyjnej lotnictwa brytyjskiego. Samoloty Supermarine ”Spitfire” Mk.XVI znalazły się na wyposażeniu dywizjonów:
- Australia- 451 Squadron RAAF (1945, Wyspy Brytyjskie),
- Belgia- 349 (Belgian) Squadron RAF (1945-1946, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 350 (Belgian) Squadron RAF (1946, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec),
- Francja- 329 (French) Squadron RAF (1945, Wyspy Brytyjskie, Europa Zachodnia), 340 (French) Squadron RAF (1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 341 (French) Squadron RAF (1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 345 (French) Squadron RAF (1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec). Na mocy brytyjsko-francuskiego porozumienia w listopadzie 1945 r. wszystkie francuskie dywizjony RAF weszły w skład Armée de l'Air,
- Holandia- 322 (Dutch) Squadron RAF (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec),
- Kanada- 401 Squadron RCAF City of Westmont; Ram (1945, okupacja Niemiec), 402 Squadron RCAF City of Winnipeg; Winnipeg Bear (1945, okupacja Niemiec), 403 Squadron RCAF Wolf (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 412 Squadron RCAF Falcon (1945, okupacja Niemiec, Wyspy Brytyjskie), 416 Squadron RCAF City of Oshawa (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 421 Squadron RCAF Red Indian (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 443 Squadron RCAF Hornet (1945-1946, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec).

Samoloty ”Spitfire” Mk.XVI używane były również przez lotnictwo wojskowe:
- Belgii- po wojnie kupiła w Wielkiej Brytanii 134 ”Spitfire” Mk.XIV. W związku z opóźnieniem ich dostawy, na okres przejściowy, wydzierżawiono z RAF 26 ”Spitfire'ów” Mk.XVI. Po nadejściu odpowiedniej liczby samolotów w wersji Mk.XVI zostały one zwrócone Brytyjczykom,
- Holandii- w latach 1946-1947 zakupiono bądź wydzierżawiono kilkanaście niesprawnych ”Spitfire'ów” różnych wersji (Mk.V, Mk.IX, Mk.XI, Mk.XIV, Mk.XVI, Mk.XIX i Mk.22) do szkolenia personelu technicznego,
- Związku Radzieckiego- niektóre opracowania rosyjskie podają, że wiosną 1945 r. dostarczono 9 egz. wersji Mk.XVI.

W Polsce.

Od 19.01.1945 r. rozpoczęto przezbrajanie 131 skrzydła w samoloty ”Spitfire” LF Mk.XVIE. W styczniu otrzymał je dywizjon 302, w lutym 308, a w maju dywizjon 317. W styczniu 1945 r. atakowano przeważnie cele kolejowe i eskortowano bombowce nad terytorium wroga. Wiosną 1945 r. 131 skrzydło brało aktywny udział w finałowej ofensywie przy forsowaniu Renu, a następnie razem z polską dywizją pancerną przy opanowaniu ostatniego punktu oporu w płn. Niemczech- bazy Kriegsmarine w Wilhelmshaven. Ostatnią operacją wykonaną przez polskich myśliwców na ”Spitfire” podczas wojny był lot bojowy dywizjonu 302, wykonany w dniu 7.05.1945 r. na patrolowanie obszaru powietrznego nad Bremen. Po zakończeniu wojny 131 skrzydło zostało włączone w skład brytyjskich powietrznych sił okupacyjnych- BAFO (British Air Forces of Occupation). Zasadniczą bazę stanowiło lotnisko Alhorn, gdzie w dniu 18.12.1946 r. nastąpiło rozwiązanie polskich dywizjonów myśliwskich 302, 308 i 317.

Jesienią 1945 r. wysłano do Polski trzy samoloty ”Spitfire” LF Mk.XVIE z PSP na wystawę RAF do Warszawy. Samoloty te pilotowali Brytyjczycy, gdyż- wobec nie uznawania Rządu londyńskiego przez Stalina- było nie do pomyślenia aby na polskiej ziemi (kontrolowanej przez Rosjan) pojawili się polscy lotnicy w służbie PSP. Jeden z nich, którego pilot zabłądził w drodze do Warszawy, został odesłany z powrotem do brytyjskiej strefy okupacyjnej Niemiec. Pozostałe dwa dotarły do Warszawy w dniu 29.10.1945 r. Były to samoloty JH-Q nr TB581 z 317 Dywizjonu Myśliwskiego i QH-Z nr TB292 z 302 Dywizjonu Myśliwskiego. Samolot z 302 Dywizjonu Myśliwskiego pozostał przez pewien czas na lotnisku Okęcie, a drugi trafił na wystawę do Muzeum Narodowego w centrum Warszawy. Pod koniec 1945 r. oba samoloty przekazano do Muzeum Wojska Polskiego jako dar dowództwa RAF. Na początku lat 1950-tych, w ramach usuwania wszelkich śladów polskiego czynu zbrojnego na Zachodzie, samoloty został] zniszczone.

Oprócz polskich dywizjonów myśliwskich piloci nasi latali na”Spitfire” LFMk.XVIE również w jednostkach angielskich, m.in. w 66 dywizjonie walczył kpt. pil. A. M. Kołubiński.

W zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego znajduje się samolot ”Spitfire” LFMk.XVIE, nr SM411. W czerwcu 1977 r. został przekazany do zbiorów krakowskiego muzeum w drodze wymiany za samolot De Havilland DH-9A z 1917 r., przekazany przez krakowskie muzeum do zbiorów Muzeum RAF w Hendon.

Polscy piloci myśliwcy przechodzili szkolenie na różnych wersjach samolotu ”Spitfire” m.in. w następujących ośrodkach szkolno-treningowych:
- 58 O.T.U. Grangemouth,
- 61 O.T.U. Rednall,
- 74 O.T.U. Pelatykwa k/Tel Aviv,
- 1 M.E.T.S. (Course School) El Ballath, Egipt, 1942 r.,
- Fighter Leaders School Millfield- m.in. szkolenie dowódców w prowadzeniu jednostek do bombardowania celów naziemnych i morskich, strzelanie npr, loty zapoznawcze,
- Central School of Air Gunnery, szkolenie w strzelaniu w locie,
- 17 APC- GSC Course (1944 r.), szkolenie w strzelaniu z użyciem celowników żyroskopowych nowego typu,
- A.T.S. & A.F.S. (Advanced Training School) Balado Bridge.

Samoloty Supermarine ”Spitfire” we wszystkich wersjach były transportowane lotem przez polskich pilotów służących m.in. w jednostkach transportowych:
- Wielka Brytania:
- 1) Air Transport Auxiliary Unit- Ferry Pilots Pool ;N°4, N°6, N°8, N°9, N°10,
- 2) Ground Service Unit- jednostki, które odbierały samoloty z wytwórni, przystosowywały do potrzeb poszczególnych jednostek i dostarczały lotem na lotniska frontowe na kontynencie 1944-1945 r.,
- Afryka: N°1 Aircraft Delivery Unit Polish Detachment (loty Ferry: Takoradi-Kair),
- Bliski i Środkowy Wschód N°2 A.D.U. Middle East,
- Daleki Wschód: N°8, N°9 i N°10 Ferry Unit India. Trasy w Indiach na Cejlon, do Sjamu, Singapuru i Hongkongu. Po wojnie dostarczano wersje przeważnie z silnikami Griffon. Loty dostawcze kontynuowano do końca 1946 r.

Polscy piloci latali na ”Spitfirach” również jako oblatywacze, m.in. w Air Fighting Development Unit w Duxford, przeprowadzając tam badania i próby w locie oraz testy porównawcze z maszynami innych typów, jak Messerschmitt Bf-109, Messerschmitt Bf-110, Focke-Wulf Fw-190, loty porównawcze z innymi samolotami stosowanymi w RAF. Polacy oblatywali również ”Spitfire” po remontach, adaptacjach i przeróbkach, m.in. w następujących jednostkach remontowych:
- N°31 M.U. Shewsbury,
- N°38 M.U. I/C Test Flight Llandow,
- N°71 M.U. Polish Repair and Salvage Unit, Slough.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła trójdzielne, jednodźwigarowe o obrysie eliptycznym. Pod skrzydłem znajdowały się chłodnice cieczy silnika. Pokryte blachą, lotek- płótnem.
Kadłub półskorupowy, pokryty blachą, składał się z trzech sekcji: centralnej, przedniej i ogonowej. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne. Pokrycie stateczników blachą duralową, pokrycie sterów płótnem lub blachą.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie- 2 działka Hispano-Suiza kal. 20 mm i 2 nkmy Browning kal. 12.7 mm. Udźwig bomb- 452 kg.

Silnik- rzędowy w układzie V, Packard ”Merlin 266” o mocy 1165 kW (1580 KM).

Dane techniczne L.F. Mk.XVIE (wg [1]):
Rozpiętość- 9,93 m, długość- 9,54 m, wysokość- 3,84 m, powierzchnia nośna- 21,5 m2.
Masa własna- 2630 kg, masa użyteczna- 772 kg, masa całkowita- 3402 kg.
Prędkość max- 651 km/h, prędkość przelotowa- (wg [2]- 527) km/h, wznoszenie- (wg [2]- 15,9) m/s, czas wznoszenia na 6000 m- 6' 24", pułap- 12900 m, zasięg- (wg [2]- 690) km, zasięg max- 1580 km.

Inne wersje:
Supermarine ”Spitfire” Mk.I/Mk.II/Mk.III
Supermarine ”Spitfire” PR Mk.IV/Mk.IV
Supermarine ”Spitfire” Mk.V
Supermarine ”Spitfire” Mk.VI/Mk.VII/Mk.VIII/Mk.23
Supermarine ”Spitfire” Mk.IX
Supermarine ”Spitfire” Mk.X
Supermarine ”Spitfire” Mk.XI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XII (Mk.IV, Mk.XX)
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIII
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVIII
Supermarine ”Spitfire” PR.XIX
Supermarine ”Spitfire” Mk.21
Supermarine ”Spitfire” Mk.22
Supermarine ”Spitfire” Mk.24

Galeria

  • Samolot myśliwski Supermarine "Spitfire" Mk.XVI, z owiewką starszego typu, z 308 Dywizjonu Myśliwskiego Krakowskiego. (Źródło: via Wojciech Zmyślony- "Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej").

Źródło:

[1] Krzyżan M. ”Samoloty w muzeach polskich”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[3] Price A. ”Supermarine Spitfire cz. 1”. Seria Monografie Lotnicze nr 38. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[4] Matusiak W. ”Supermarine Spitfire cz. 3”. Seria Monografie Lotnicze nr 40. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1999.
[5] ”Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej”
blog comments powered by Disqus