Supermarine "Spitfire" Mk.XIV, 1943

Samolot myśliwski. Wielka Brytania.
Samolot myśliwski Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV w zbiorach Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Bruksela. (Źródło: Copyright Zbigniew Jóźwik- ”Samoloty, śmigłowce, szybowce- fotografia lotnicza”).
Wersja myśliwska Supermarine ”Spitfire” Mk.XII z silnikiem ”Griffon”, była lepsza od innych wersji na małych i średnich wysokościach, ale była gorsza na dużych od wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.IX. Dlatego poszukiwano dalszej poprawy właściwości na dużych wysokościach. Rozwiązaniem była wersja Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV (Typ 373). Na początku 1943 r. na 6 płatowcach wersji Supermarine ”Spitfire” Mk.VIII silniki ”Griffon 61”, który miał już dwustopniową sprężarkę co poprawiło osiągi na dużych wysokościach. Początkowo statecznik był standardowy, ze spiczastym zakończeniem, jak w późnych Mk.VIII. Ale potem okazało się, że z uwagi na silnika, potrzebny jest inny statecznik. Powiększono go i obniżono zarazem oraz zmieniono jego obrys.

Produkcję rozpoczęto w październiku 1943 r. Do końca 1945 r. zbudowano 957 egz., wszystkie w firmie Supermarine Aviation. Pierwsze maszyny tej wersji miały silnik ”Griffon 61”, ale potem zastąpiono go silnikiem ”Griffon 65”. Na jednym egzemplarzu Mk.VIII, przebudowanym do Mk.XIV, zamontowano silnik ”Griffon 65” z przeciwbieżnymi śmigłami. Na jesieni 1944 r. powstała odmiana myśliwsko-rozpoznawcza FR.XIV z zamontowanym dodatkowo w tyle kadłuba aparatem fotograficznym i dodatkowym zbiornikiem paliwa. Początkowo stosowano w tej wersji skrzydła typu C, ale w lecie 1944 r. zaczęto produkować ją z takimi samymi zmianami jak w wersji Mk.IX: skrzydłem typu E, obniżonym kadłubem za kabiną i kroplową osłonę kabiny, poprawiającą widoczność do tyłu oraz uzbrojeniem złożonym z 2 działek kal. 20 mm i 2 nkaemów kal. 12,7 mm. Do walk z pociskami V-1, w celu zwiększenia prędkości na małych wysokościach, użyto w tej wersji paliwa 150 oktanowego i zwiększono ciśnienie ładowani silnika. Dało to przyrost prędkości o 50 km/h- do 640 km/h na wysokości 600 m.

W styczniu-lutym 1944 r. samoloty ”Spitfire” Mk.XIV wprowadzono na uzbrojenie Dywizjonu 610. W marcu rozpoczęto przezbrojenie Dywizjonów 91 i 322 (holenderskiego). Od września 1944 r. do końca wojny ”Spitfire” Mk.XIV był podstawowym wysokościowym myśliwcem przewagi powietrznej w 2nd Tactical Air Force w Europie północnej.

W okresie II wojny światowej w ramach RAF sformowano z pilotów cudzoziemskich (z krajów wchodzących w skład Imperium Brytyjskiego, państw okupowanych, a także z lotników amerykańskich przed przystąpieniem USA do wojny) wiele dywizjonów. Pozostawały one w strukturze i podległości operacyjnej lotnictwa brytyjskiego. Samoloty Supermarine ”Spitfire” Mk.XIV znalazły się na wyposażeniu dywizjonów:
- Australia- 451 Squadron RAAF (1945-1946, okupacja Niemiec),
- Belgia- 350 (Belgian) Squadron RAF (1944-1946, Wyspy Brytyjskie, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec),
- Holandia- 322 (Dutch) Squadron RAF (1944, Wyspy Brytyjskie),
- Kanada- 401 Squadron RCAF City of Westmont; Ram (1945, okupacja Niemiec), 402 Squadron RCAF City of Winnipeg; Winnipeg Bear (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 411 Squadron RCAF Grizzly Bear (1945-1946, okupacja Niemiec), 412 Squadron RCAF Falcon (1945-1946, okupacja Niemiec), 414 Squadron RCAF Sarnia Imperials (1945-1946, okupacja Niemiec), 416 Squadron RCAF City of Oshawa (1945-1946, okupacja Niemiec), 430 Squadron RCAF City of Sudbury (1944-1945, Europa Zachodnia, okupacja Niemiec), 443 Squadron RCAF Hornet (1946, okupacja Niemiec).

Samoloty ”Spitfire” Mk.XIV używane były również przez lotnictwo wojskowe:
- Belgii- po wojnie kupiła w Wielkiej Brytanii 134 ”Spitfire” F Mk.XIV i FR. Mk.XIV. 132 z nich przeznaczono do użycia w dywizjonach myśliwskich. Dwa pozostałe posłużyły do naziemnych celów dydaktycznych. Pozostawały w służbie lotnictwa belgijskiego do 1954 r.,
- Holandii- w latach 1946-1947 zakupiono bądź wydzierżawiono kilkanaście niesprawnych ”Spitfire'ów” różnych wersji (Mk.V, Mk.IX, Mk.XI, Mk.XIV, Mk.XVI, Mk.XIX i Mk.22) do szkolenia personelu technicznego,
- Indii- od kwietnia 1946 r. do połowy 1947 r. 4 Dywizjon indyjski, wyposażony w ”Spitfire'y” Mk.XIV, stacjonował w Miho w Japonii w ramach alianckich wojsk okupacyjnych. Po wybuchu, w październiku 1947 r., pierwszej wojny indyjsko-pakistańskiej nastąpiły dostawy samolotów ”Spitfire”: 14 Mk.VIII, 20 Mk.XIV, 58 Mk.18 i 1 PR.XI (wszystkie w grudniu 1947 r.),
- Tajlandii- w 1950 r. zakupiła od firmy Vickers Armstrong 30 egz. ”Spitfire” Mk.XIV. Dostawy zakończono w połowie 1951 r. Używane były do 1955 r.

W Polsce.

W czasie II wojny światowej na samolotach Spitfire” Mk.XIV latali również polscy piloci służący w jednostkach brytyjskich, m.in.:
- 2 Dywizjon Rozpoznawczy RAF- w 1945 r. służył Antoni Krąkowski,
- 268 Dywizjon Rozpoznawczy RAF- w 1945 r. służył Tadeusz Galler,
- South East Asian Air Force RAF- Michał Najbicz i Jan Zbigniew Mikulski, w 1946 r. brali udział w "sprzątaniu" samolotów w Azji.

Po wojnie kilku polskich pilotów, którzy wstąpili do RAF, latało na samolotach ”Spitfire” Mk.XIV. Na początku 1948 r. samolotem Spitfire” Mk.XIV nr SM914 latali polscy piloci służący w 9 Maintenance Unit w RAF Cosford.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dolnopłat o konstrukcji metalowej.
Skrzydła trójdzielne, jednodźwigarowe o obrysie eliptycznym. Pod skrzydłem znajdowały się chłodnice cieczy silnika. Pokryte blachą, lotek- płótnem.
Kadłub półskorupowy, pokryty blachą, składał się z trzech sekcji: centralnej, przedniej i ogonowej. Kabina zakryta.
Usterzenie wolnonośne. Pokrycie stateczników blachą duralową, pokrycie sterów płótnem lub blachą.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Silnik- rzędowy Rolls-Royce ”Griffon 61” później ”Griffon 65” o mocy 1496 kW (2035 KM).

Dane techniczne:

Inne wersje:
Supermarine ”Spitfire” Mk.I/Mk.II/Mk.III
Supermarine ”Spitfire” PR Mk.IV/Mk.IV
Supermarine ”Spitfire” Mk.V
Supermarine ”Spitfire” Mk.VI/Mk.VII/Mk.VIII/Mk.23
Supermarine ”Spitfire” Mk.IX
Supermarine ”Spitfire” Mk.X
Supermarine ”Spitfire” Mk.XI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XII (Mk.IV, Mk.XX)
Supermarine ”Spitfire” Mk.XIII
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVI
Supermarine ”Spitfire” Mk.XVIII
Supermarine ”Spitfire” PR.XIX
Supermarine ”Spitfire” Mk.21
Supermarine ”Spitfire” Mk.22
Supermarine ”Spitfire” Mk.24

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Price A. ”Supermarine Spitfire cz. 1”. Seria Monografie Lotnicze nr 38. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1997.
[3] Matusiak W. ”Supermarine Spitfire cz. 3”. Seria Monografie Lotnicze nr 40. Wyd. AJ-Press. Gdańsk 1999.
[4] Cynk J. B. "Polskie Siły Powietrzne w wojnie 1943-1945". Tom II. Wydawnictwo AJ-Press. Gdańsk 2002.
[5]Matusiak W. "Dziubek i inni". Aeroplan nr 1/1997.
[6] Maliński J. "W SEAAF". Skrzydlata Polska nr 2/2001.
blog comments powered by Disqus