Suchoj Su-25, 1975

Samolot szturmowy. ZSRR/Rosja/Gruzja.
Samolot szturmowy Suchoj Su-25 w barwach lotnictwa wojskowego Bułgarii. (Źródło: ”Airliners.net” via ”Wikimedia Commons”).
Samolot Suchoj Su-25 (w kodzie NATO Frogfoot), zbudowany został jako lekki i prosty samolot szturmowy dla bezpośredniego wsparcia wojsk lądowych.

W listopadzie 1975 r. podjęto decyzję o opracowaniu wyspecjalizowanej przeciwpancernej wersji samolotu Su-25. Konstruktorem odpowiedzialnym za modyfikację samolotu Su-25 w biurze Suchoja był przez krótki czas W. Bogdanow, a od marca 1981 r. Władimir Babak. W 1981 r. powstał projekt samolotu T-8M, inaczej Su-25T (protiwotankowyj). Pierwszy lot na prototypie T8M-1 wykonano 17.08.1984 r. (wg [1]- 17.09.1984 r.). Pod względem konstrukcji płatowca samolot Su-25T został konstrukcyjnie zunifikowany z dwumiejscowym samolotem szkolno-bojowym Su-25UB, jedynie w miejsce drugiej kabiny wstawiono elektronikę i dodano paliwo. W latach 1990-1991 w Tbilisi została wykonana seria dwudziestu samolotów Su-25T (pierwszy został oblatany 26.07.1990 r.) przekazana do Rosji (w tej dwunastce jest liczony egzemplarz do prób statycznych oraz 3 egzemplarze do prób w locie). Jeden z tej partii samolotów przebudowano w prototyp Su-25TM (T8M-4), cztery trafiły do 4. CBP i PLS w Lipiecku, a dwa sprzedano w marcu 2000 r. do Etiopii. Cztery samoloty Su-25T z Lipiecka uczestniczyły w 1999 r. w działaniach bojowych w Czeczenii. Dalsze 12 Su-25T wykonanych w Gruzji pozostało w Tbilisi. Trzy z nich zostały przebudowane w wersje szkolne Su-25U na zamówienie gruzińskich sił powietrznych.

Po raz pierwszy zaprezentowano Su-25T w listopadzie 1991 r. w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, pod eksportową nazwą Su-25TK. Nieco zamieszania powodowały kolejne zmiany oznaczeń eksportowych samolotu Su-25T. W 1991 r. samolot został nazwany Su-34. Później numer 34 użyto dla samolotu Su-27IB, a Su-25T przemianowano na Su-39. W maju 1995 r. numer 39 przydzielono nowemu samolotowi szkolnemu, dotychczas nazywanemu Su-32. Ale i ta zmiana była tymczasowa: samolot szkolny przemianowano na Su-49, a nazwa Su-39 wróciła do Su-25TM. Oznaczenie Su-39 jest stosowane do eksportowej wersji samolotu Su-25TM. Samolot Suchoj Su-25 po kolejnym rozbudowaniu wyposażenia, stał się lekkim samolotem wielozadaniowym Suchoj Su-39 (Su-25TM).

W projekcie pozostał samolot Su-25TP, specjalna modyfikacja Su-25T dostosowana do operowania z pokładu lotniskowca ze wzmocnionym podwoziem i hakiem do lądowania, a także z sondą do uzupełniania paliwa w powietrzu.

Jednomiejscowe wersje bojowe wytwarzane były w Tbilisi, dwumiejscowe wersje szkolne w Ułan-Ude. Produkcja seryjna Su-25 trwała w latach 1979-1992, jej wielkość jest szacowana na około 800 egz.

Oprócz sił powietrznych byłego ZSRR, Su-25 w eksportowych wersjach Su-25K i Su-25UBK były użytkowane przez Angolę, Bułgarię, Czechy, Irak, Koreę Północną oraz Słowację. W 1998 r. Rosja posiadała ok. 250 samolotów tego typu, prawie 100 było na Białorusi i 30 na Ukrainie.

W 1998 r. była prowadzona modernizacja Su-25, w dwóch kierunkach: ulepszenia systemu nawigacyjnego oraz rozszerzenia zestawu uzbrojenia. Uzbrojenie będzie uzupełnione o kierowane telewizyjnie rakiety Ch-29T i bomby KAB-500Kr. Prace te były zamówione przez ministerstwo obrony Rosji, ale brak było informacji o stanie ich zaawansowania. Modernizacji miały być także poddane samoloty szkolne Su-25UTG przeznaczone dla lotniskowca (rosyjska marynarka wojenna miała w 1998 r. 4 takie samoloty, dalsze zostały zamówione).

W Polsce.

Licencyjna produkcja samolotów szturmowych Su-25 miała być podjęta w WSK PZL Mielec.

Konstrukcja:

Uzbrojenie:
- Su-25T- 1 stałe dwulufowe działko GSz-2-30 kal. 30 mm, 16 przeciwpancernych rakiet kierowanych laserowo 9A4172 ”Wichr”, podwieszanych w dwóch blokach APU-8 pod skrzydłami

Wyposażenie:
- Su-25T- dzienny laserowo-telewizyjny system celowniczy I-251 ”Szkwał”, podwieszany kontener ze stacją telewizyjną niskiego poziomu oświetlenia ”Merkurij”, system obrony przeciwrakietowej: stacja aktywnych zakłóceń w podczerwieni ”Suchogruz” oraz wyrzutnie pułapek cieplnych.

Dane techniczne:

Galeria

  • Suchoj Su-25, rysunek w trzech rzutach. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 2/1990).

Źródło:

[1] Butowski P. ”Su-39 dla Polski?”. Nowa Technika Wojskowa nr 1/1998.
[2] Butowski P. ”Suchoj Su-39”. Lotnictwo nr 12/2006.
blog comments powered by Disqus