Stinson SR "Reliant", 1933
(UC-81, XC-81, L-12)

Samolot pasażerski, transportowy, łącznikowy. USA.
Samolot pasażerski, transportowy lub łącznikowy Stinson SR-10ED ”Reliant”. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
Lekki samolot wielozadaniowy Stinson ”Reliant” stanowił rozwój poprzednich konstrukcji firmy Stinson Aircraft Company- Stinson Model R i Stinson Model S. Pierwsza wersja Stinson SR ”Reliant” ukazała się latem 1933 r. Była produkowana również jako wodnosamolot dwupływakowy. Napęd stanowił silnik Lycoming R-680 o mocy 158 kW (215 KM).

Samolot był produkowany seryjnie w wielu wersjach:
- SR-1- wersja napędzana silnikiem R-680-2,
- SR-2- wersja napędzana silnikiem R-680-7 o mocy 176 kW (240 KM),
- SR-3- wersja podobna do SR-1, ale z nieznacznymi zmianami konstrukcyjnymi,
- SR-4- wersja napędzana silnikiem gwiazdowym Wright R-760-E o mocy 184 kW (250 KM),
- SR-5- wersja z 1934 r. produkowana była w trzech wariantach: SR-5 z silnikiem Lycoming R-680-4 o mocy 165 kW (225 KM), SR-5B z silnikiem Lycoming R-680-2 o mocy 176 kW (240 KM) i SR-5C z silnikiem Lycoming R-680-5 o mocy 191 kW (260 KM),
- SR-5A- wersja z silnikiem Lycoming R-680-6 o mocy 180 kW (245 KM),
- SR-5E- wersja z silnikiem Lycoming R-680-4 o mocy 165 kW (225 KM),
- SR-5F- najdroższa wersja samolotu, napędzana silnikami Wright R-760-E o mocy 184 kW (250 KM) lub R-760-E 1 mocy 210 kW (285 KM),
- SR-6- wersja opracowana w 1935 r., pięciomiejscowa z silnikiem Lycoming R-680-6,
- SR-6B- wersja opracowana w 1935 r., czteromiejscowa z silnikiem Lycoming R-680-4,
- SR-7 - wersja z 1936 r. ze skrzydłem ze zmiennym zwężeniem, produkowana w wariancie czteromiejscowym SR-7A z silnikiem Lycoming R-680-4 oraz pięciomiejscowych SR-7B i SR-7C z silnikami, odpowiednio: R-680-6 i R-680-5,
- SR-8- wersja z 1936 r. podobna do SR-7. Produkowana w pięciu wariantach: warianty SR-8A, SR-8B i SR-8C odpowiadały ze względu na napęd wariantom SR-7A, SR-7B, SR-7C, ale były budowane jako czteromiejscowe. Warianty SR-8D i SR-8E były pięciomiejscowe z silnikami, odpowiednio: Wright R-760-E 1 mocy 210 kW (285 KM) i R-760-E 1(?) mocy 235 kW (320 KM). Oba warianty z silnikami Wright były proponowane jako samoloty wielozadaniowe pod oznaczeniami SR-8DM i SR-8EM,
- SR-9- wersja z 1937 r. produkowana była w wariantach SR-9A, SR-9B, SR-9C i SR-9E napędzane takimi samymi silnikami, jak na odpowiednich wariantach SR-8. Wnętrze samolotu mogło być wykonane w klasie luksusowej lub ogólnego przeznaczenia. W 1937 r. powstał również wariant SR-9F napędzany silnikiem Pratt & Whitney ”Wasp Junior” o mocy 294 kW (400 KM),
- SR-10- ostatnia wersja cywilna z 1938 r., zmodernizowana. Produkowana z różnymi silnikami o mocy od 180 kW (245 KM) do 331 kW (450 KM), np. Lycoming R-680- 13 o mocy 213 kW (290 KM). W największej ilości były produkowane warianty SR-10B, SR-10C, SR-10D, SR-10E i SR-10F- razem ok. 90 egz.

Łącznie w latach 1933-1941 zbudowano 1327 samolotów Stinson SR ”Reliant”.

Podczas II wojny światowej USAAF używał, przejętych od prywatnych właścicieli, 46 samolotów ”Reliant” pod oznaczeniami od UC-81A do UC-81N (różne warianty SR-8, SR-9 i SR-10) i jeden samolot SR-10F, który był oznaczony XC-81D i używany do opracowania techniki holowania szybowców. Dwa samoloty SR-5A i dwa SR-7B były używane pod oznaczeniami, odpowiednio: L-12 i L-12A.

Podczas II wojny światowej ok. 500 samolotów ”Reliant” zostało dostarczonych, pod oznaczeniem AT-19 do Wielkiej Brytanii. Były one podobne do wersji SR-10G, z silnikiem Lycoming R-680-E 1, wydłużanym kadłubem i specjalnym wyposażeniem. Używane były w RAF i lotnictwie Royal Navy jako lekkie samoloty pasażerskie i transportowe. Oprócz tego, lotnictwo wojskowe przejęło również 15 brytyjskich samolotów cywilnych ”Reliant”.

Używane były również w lotnictwie wojskowym Filipin oraz w lotnictwie cywilnym Salwadoru.

W Polsce.

Piloci Polskich Sił Powietrznych w latach 1944-1945 r. rozprowadzali w Wielkiej Brytanii Stinson ”Reliant” w ramach ATA Unit Ne6 Ferry Pool.

Konstrukcja:
Cztero- lub pięciomiejscowy.

Silnik- patrz historia rozwoju konstrukcji.

Dane techniczne AT-19 (wg [1]):
Rozpiętość- 12,77 m, długość- 8,99 m.
Masa całkowita- 1962 kg.
Prędkość max- 217 km/h.

Dane techniczne SR-10 (wg [2]):
Rozpiętość- 12,77 m, długość- 8,5 m, wysokość- 2,58 m, powierzchnia nośna- 24,0 m2.
Masa własna- 1276 kg, masa całkowita- 1816 kg.
Prędkość max- 226 km/h, prędkość przelotowa- 208 km/h, wznoszenie- 9,4 m/s, pułap- 4270 m, zasięg- 1026 km.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] "Уголок ниэбa- Виртуальная авиационная энциклопедия".
blog comments powered by Disqus