Sopwith 5F1 "Dolphin", 1917

Samolot myśliwski. Wielka Brytania.
Samolot myśliwski Sopwith 5F1 ”Dolphin” w służbie Royal Air Force. (Źródło: via ”Wikimedia Commons”).
W 1917 r. w wytwórni Sopwith Aviation Company zbudowany został nowy samolot myśliwski Sopwith 5F1 ”Dolphin” różniący się od dotychczas budowanych lekkich konstrukcji Sopwitha z silnikiem rotacyjnym. Projekt zakładał zastosowanie silnika rzędowego, poprawę osiągów i uzyskanie przez pilota możliwie najlepszej widoczności w górnej półsferze. Dlatego kabina znajdowała się między dźwigarami górnego płata, jej krawędź- tuż poniżej poziomu płata. Baldachimu nie było, tylko belki łączące płaty przechodziły ponad kadłubem. Prototyp został oblatany w czerwcu 1917 r. Produkcję uruchomiono w lipcu. Oprócz wytwórni macierzystej ”Dolphiny” produkowano na prawach licencyjnych w wytwórniach Darracq i Hooper. Dostawy rozpoczęto jesienią 1917 r. Razem wyprodukowano 1352 egz. (wg [2]- ponad 1500 egz.), z tego skierowano prosto na skład 625. Planowano licencyjną budowę we Francji.

Służyły one w czterech dywizjonach angielskich i jednym kanadyjskim na froncie zachodnim, posiadał je też 141 Dywizjon Home Defence. Zastosowano je na Froncie Zachodnim i w obronie obszaru nad wyspami brytyjskimi. W jednostkach myśliwskich odniesiono się do nich z rezerwą. Szczególnie krytykowano niską dyspozycyjność, spowodowaną długim czasem potrzebnym na uruchomienie silnika i osiągnięcie temperatury cylindrów. W służbie RAF pozostawały do połowy 1919 r. Później większość oddano do kasacji.

W Polsce.

Samoloty Sopwith 5F1 ”Dolphin” znajdowały się również w lotnictwie polskim. Pochodziły z daru Rządu JKM Jerzego V dla Rządu RP. W styczniu 1920 r. poinformowano stronę polską o zaofiarowaniu Polsce 30 samolotów, w tym 10 De Havilland DH-9 i 10 Bristol F.2B ”Fighter” z silnikiem ”Puma” i 10 Sopwith 5F1 ”Dolphin”. Pierwsza partia 6 egz przybyła 24.04.1920 r. do Gdańska. Wkrótce dotarły pozostałe cztery egzemplarze. Transport został skierowany do III RPL we Lwowie, gdzie dotarł 19.05.1920 r. Razem we Lwowie znalazło się 7 egz. 5F1, a w Warszawie zatrzymano trzy samoloty.

Niezmontowane samoloty były we Lwowie do czerwca 1920 r., a następnie zostały przewiezione na Mokotów, dokąd przybyły 10.07.1920 r. Zostały zmontowane w CWL. Na początku sierpnia 1920 r. wyposażono w 6 ”Dolphinów” 19 EM, przeznaczoną do obrony obszaru powietrznego Warszawy. Cztery pozostawiono w zapasie. Z tego dwa przydzielono później I Zaporoskiej Eskadrze Ukraińskiej, a jeden był samolotem dyspozycyjnym Szefa Lotnictwa NDWP. W 19 EM, wobec braku działania bolszewickiego lotnictwa w powietrzu, wykorzystywano Dolphiny do lotów rozpoznawczych i szturmowych. Szczególne natężenie operacji bojowych przypadło w połowie sierpnia 1920 r. w bitwie pod Radzyminem. Pod koniec września 19 EM zaczęła otrzymywać nowe samoloty myśliwskie SPAD S-XIIIC1. Większość z nich wycofano do stycznia 1921 r. Na stanie pozostawiono tylko jeden, na którym latano jeszcze w czerwcu 1921 r.

Dwa Dolphiny” przydzielone we wrześniu 1920 r. do I Zaporoskiej Eskadry Ukraińskiej. Znajdowały się w dyspozycji Armii gen. Pawlenki i wykonywały loty na rzecz tego zgrupowania aż do połowy listopada 1920 r. W grudniu 1920 r. samoloty eskadry przeleciały do Bydgoszczy, gdzie wyznaczono miejsce rozformowania jednostki. W lutym 1921 r. samoloty zostały w Niższej Szkole Lotniczej przekazane stronie polskiej.

Samoloty Sopwith ”Dolphin” zostały wycofane w 1921 r. na skład w CSL. W 1922 r. były jeszcze tam 4 egz, które zostały skasowane rok później.

Konstrukcja:
Jednomiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej z niewielką liczbą elementów metalo­wych.
Skrzydła dwudźwigarowe, lotki na górnym i dolnym płacie, po­krycie płótnem. Komora płatów dwuprzęsłowa z dwoma parami stojaków z każdej strony. Płaty o jednakowej rozpiętości, bez skosu, ze wzniosem 2° 30',  miały wydłużenie 7,0. Cechą charakterystyczną komory płatów było wydatne wysunięcie do przodu dolnego płata. Kąt odchylenia stoja­ków wynosił 12°.
Kadłub kratownicowy z wykrzyżowaniem z drutu stalowego. Grzbiet oprofilowany na owal. Przód pokryty blachą aluminiową, boki ka­biny pilota i za kabiną pokryte sklejką, reszta płótnem. Kabina odkryta.
Usterzenie klasyczne. Sta­teczniki usztywnione ścięgnami. Ster kierunku wyważony aerodynamicznie- kompensacja rogowa.
Podwozie klasyczne stałe. Główne dwugoleniowe z osią osłoniętą owiewką. Amortyza­cja sznurami gumowymi. Płoza ogo­nowa drewniana, okuta, amortyzo­wana sznurem gumowym.

Uzbrojenie- 2 stałe karabiny maszynowe pilota Vickers wz. 09 kal. 7,9 mm, czasami dodatkowo 1 lub 2 karabiny maszynowe Lewis zamocowane przechylnie na przednim dźwigarze. Pod dolnym pła­tem znajdowały się punkty mocowa­nia wyrzutników bombowych dla 4 bomb o masie 10,0- 12,5 kg.

Silnik- w układzie V, 8-cylindrowy, chłodzony cieczą Hispano-Suiza 8F o mocy 147 kW (200 KM).
Dwie chłodnice słupkowe umieszczone po bokach kadłuba. Przepływ powietrza regulowany zasłonami przez pilota, połączono z ogrzewaniem kabiny. Zbiorniki paliwa mieściły się w kad­łubie za kabiną pilota. Główny w spodzie, wyrównaw­czy nad nim i rezerwowy pod fotelem pilota. Zbiornik oleju umieszczony był w pobliżu silnika. Zapas paliwa wynosił 127 l, a oleju 16 l.

Dane techniczne ”Dolphin” Mk.III (wg [1]):
Rozpiętość- 9,9 m, długość- 6,79 (wg [2]- 6,78) m, wysokość-2,59 (wg [2]- 2,6) m, powierzchnia nośna- 24,46 (wg [2]- 24,5) m2.
Masa własna- 665 kg, masa użyteczna- 243 kg, masa całkowita- 908 (wg [2]- 911) kg.
Prędkość max- 190 (wg [2]- 180) km/h, czas wznoszenia na 2000 m- 6'20" (wg [2]- 6' 30"), pułap- 5800 (wg [2]- 5650) m, zasięg- 350 km, czas lotu- 2 h (wg [2]- 1 h 45').

Galeria

  • Sopwith 5F1 ”Dolphin” w widoku z przodu. (Źródło: archiwum).
  • Wersja Sopwith 5F1 ”Dolphin” Mk.III. (Źródło: archiwum).
  • Seryjny Sopwith 5F1 ”Dolphin” nr C4191. (Źródło: archiwum).
  • Sopwith 5F1 ”Dolphin”, rysunek w rzutach. (Źródło: Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”).
  • Samolot Sopwith 5F1 ”Dolphin” w barwach lotnictwa polskiego. (Źródło: Choroszy Modelbud).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Goworek T. ”Samoloty myśliwskie I wojny światowej”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1981.
blog comments powered by Disqus