TS-17 (PZL-105) "Pelikan", 1965

Projekt samolotu rolniczego lub transportowego. Polska.
Szczegóły konstrukcyjne samolotu TS-17 ”Pelikan”. (Źródło: Sołtyk T. ”Błędy i doświadczenia w konstrukcji samolotów”. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1986).

Gdy w 1963 r. w biurze konstrukcyjnym OKP-I, kiero­wanym przez doc. mgr inż. Tadeusza Sołtyka, w Ośrodku Konstrukcji Lotniczych WSK Okęcie nastąpiło przyhamo­wanie prac nad projektowaniem odrzutowego samolotu tre­ningowego TS-16 ”Grot”- poszukując zatrudnienia dla biura doc. T. Sołtyk wraz ze swym zespołem przystąpił do opra­cowywania koncepcji i projektu ofertowego samolotu rolniczego TS-17 "Pelikan". Miał to być następca samolotu PZL An-2.

Samolot nie miał być specjalistycznym samolotem rolni­czym, lecz miał mieć kadłub umożliwiający łatwą zmianę samolotu na transportowy po usunięciu zbiornika na che­mikalia i urządzeń rolniczych.

Ze względu na przyjęty w założeniach ładunek środków chemicznych rzędu 1500 kg, jako napęd samolotu wytypo­wano wersję samolotową silnika AI-26W (LIT-3) o mocy 441 kW (600 KM). Silnik taki zaczęła opracowywać wy­twórnia WSK- Rzeszów produkująca AI-26W do śmig­łowców. Dalszym rozwinięciem tego silnika stał się później LIT-3S i jego wersja seryjna PZL-3S. Nawiązując do ukła­du samolotu rolniczego PZL-101 "Gawron", przyjęto układ zastrzałowego górnopłata. W projekcie wstępnym samolot miał mieć skośne usterzenie pionowe, a usterzenie pozio­me zamocowane do kadłuba, następnie usterzenie poziome podniesiono mocując je w połowie wysokości statecznika pionowego, a w końcu zrezygnowano ze skosu usterzenia pionowego. Zbiornik na środki chemiczne umieszczono za miejscami załogi. Ponieważ istniała obawa, że w razie zderzenia samolotu z przeszkodą duża masa środków che­micznych przygniecie załogę, zbiornik miał być dodatkowo zamocowany do konstrukcji kadłuba linami stalowymi za­bezpieczającymi go przed przesunięciem się do przodu.

W początkowej fazie projektowania wykonano model aerodynamiczny samolotu ze skośnym usterzeniem. Model przebadano w tunelu aerodynamicznym Instytutu Lotnictwa w Warszawie wypróbowując dwa komplety skrzydeł z różnymi profilami. Następnie prze­szedł badania model aerodynamiczny o ostatecznych kształ­tach samolotu. W 1964 r. zbudowano drewnianą makietę samolotu w naturalnej wielkości. W ciągu 1964 r. i na początku 1965 r. wykonano niemal kompletną dokumenta­cję konstrukcyjną samolotu i przekazano ją do biura tech­nologicznego przy warsztacie prototypowym wytwórni. Podczas prac nad dokumen­tacją konstrukcyjną samolot otrzymał oznaczenie PZL-105 "Pelikan". Wtedy przyszła decyzja władz zwierzchnich wstrzymująca dalsze prace nad samolotem. W tym czasie ekipa rządząca Władysława Gomułki dążyła do likwidacji produkcji lotniczej w Polsce, OKL został rozwiązany, w WSK Okęcie zamierzano produkować narzędzia skrawające.

Duży model samolotu TS-17 ”Pelikan” do badań tunelowych znajduje się w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.

Konstrukcja.
Dwumiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji metalowej (konstrukcja samolotu półskorupowa, duralowa).
Płat prostokątny, dwudzielny, z dźwigarem głów­nym podpartym zastrzałem. Slot stały. Klapy dwuszczelinowe. Powierzchnie sterowe kryte płótnem.
Ka­dłub o przekroju prostokątnym. Kabina zakryta, miejsca dwóch osób załogi obok siebie.
Usterzenie w układzie T. Na końcach statecznika poziomego płyty brzegowe.
Podwozie klasyczne stałe.

Silnik- gwiazdowy AI-26W (LIT-3) o mocy 441 kW (600 KM).

Dane techniczne TS-17 "Pelikan" (wg [4]):
Rozpiętość- 19,2 m, długość- 11,2 m, wysokość- 3,4 m, powierzchnia nośna bez slotu- 46,0 m2, powierzchnia nośna ze slotem- 48,0 m2.
Masa własna- ok. 2400 kg, masa użyteczna- ok. 2200 kg, masa całkowita- ok. 4600 kg.
Prędkość max- ok. 200 km/h, prędkość robocza- 140 km/h.

Galeria

  • Model samolotu TS-17 ”Pelikan”. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Model samolotu TS-17 ”Pelikan”. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Kolejne wersje projektu ”Pelikan”: projekt wstępny, TS-17 i PZL-105. (Źródło: Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 11/1983).
  • Model aerodynamiczny ulepszonej odmiany PZL-105 ”Pelikan”. (Źródło: Skrzydlata Polska nr 4/1995).

Źródło:

[1] Królikiewicz T. ”Profesor Tadeusz Sołtyk- wspomnienie”. Lotnictwo nr 8/2004.
[2] Kempski B. ”Samolot szkolno-treningowy Junak”. Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 110. Wydawnictwo MON. Warszawa 1986.
[3] Morgała A. ”Kierunki rozwoju samolotów wojskowych w Polsce w drugiej połowie XX w”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
[4] Glass A. "Samolot rolniczy TS-17 Pelikan (PZL-105)". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 11/1983.
[5] Glass A. "Samoloty których nie było". Skrzydlata Polska nr 4/1995.
blog comments powered by Disqus