SOCATA TB-20 "Trinidad" / TB-21 "Trinidad Turbo", 1980
W firmie SOCATA (Société de Construction des Avions de Tourisme et d’Affaires) w Tarbes od połowy lat 1970- tych rozpoczęto konstruowanie samolotu, który miał uzupełniać, a następnie zastąpić produkowane tam w wielu wersjach znane i wysoko cenione samoloty Socata "Rallye". Głównym konstruktorem był inż. René Stuckelberger. Nową generację samolotów oznaczono literami TB- pierwszym samolotem był TB-10 "Tobago", oblatany w lutym 1977 r. Otrzymał on silnik Lycoming 0-360A1AD o mocy 134 kW. Równocześnie z nim opracowano prawie identyczny Socata TB-9 ”Tampico” z silnikiem Lycoming 0-320-D2A o mocy 119 kW, o mniejszym udźwigu.
Od początku liczono się z możliwością dalszego rozwoju konstrukcji przez zastosowanie chowanego podwozia. Od początku liczono się z możliwością dalszego rozwoju konstrukcji przez zastosowanie chowanego podwozia. Kolejny samolot oznaczono początkowo TB-12. Był on opracowywany równocześnie ze znanym już samolotem szkolno- treningowym TB-30 "Epsilon". Początkowe oznaczenie TB-12 zmieniono na TB-20 "Trinidad". Prototyp samolotu TB-20 oblatano 14.11.1980 r. Samolot otrzymał bogatą awionikę i najczęściej luksusowe wyposażenie wnętrza.
Wersja rozwojowa z silnikiem doładowanym oznaczona została TB-21 "Trinidad Turbo".
W Polsce.
W 1990 r. podpisano umowę między PZL-Mielec a francuską firmą Socata (współpracującą wcześniej z PZL-Warszawa-Okęcie), o produkcji w Mielcu samolotów lekkich SOCATA TB-9 ”Tampico”, SOCATA TB-10 ”Tobago” i SOCATA TB-20 ”Trinidad”.
W dniu 1.01.2006 r. w polskim rejestrze statków powietrznych znajdowały się 3 samoloty TB-20 oraz 1 samolot TB-21. TB-21 używany był w przedsiębiorstwie lotniczym Odra Air.
Konstrukcja.
Cztero- lub pięciomiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji całkowicie metalowej.
Płat o obrysie prostokątnym, profil RA 16 3CW3 o grubości względnej 16% wznios 6,5°. Konstrukcja dwudzielna, całkowicie metalowa, półskorupowa. Dźwigar wykonany z gotowego profilu (dwuteownika), frezowany. W kesonie noskowym mieszczą się integralne zbiorniki paliwowe. Klapy szczelinowe, konstrukcja klap metalowa, pokrycia z blachy żłobkowanej, pokrycia górne przy kadłubie wzmocnione. Lotki mają konstrukcję analogiczną do konstrukcji klap. W przykadłubowych partiach skrzydła za dźwigarem znajdują się wnęki goleni podwozia głównego oraz węzły zawieszenia goleni i siłowniki. Końcówki skrzydeł wykonane są z tworzywa sztucznego. Górne pokrycie skrzydła przy kadłubie jest lokalnie wzmocnione- możliwe jest stąpanie po skrzydle i klapie podczas wsiadania do kabiny.
Kadłub o przekroju zbliżonym do kwadratu (owalne boki i naroża), konstrukcja półskorupowa metalowa. Geometria bryły kadłuba jest tak opracowana, że jego maksymalny przekrój usytuowano za krawędzią spływu skrzydła- jest to rozwiązanie bardzo korzystne aerodynamicznie, dzięki jego zastosowaniu można było zrezygnować z owiewek skrzydło- kadłub. Struktura przedniej części kadłuba ma postać łyżki niosącej kabinę, ograniczonej z przodu skrzynką podwozia przedniego i ścianą ogniową, z tyłu zaś- tylną ścianą bagażnika. Tylną część kadłuba rozwiązano jako półskorupowy stożek zakończony kompozytową owiewką, niosący usterzenie. Osłony kabiny są wykonane w postaci skorupy z kompozytu epoksydowo- szklanego i jako całość mocowane do profili burt przedniej części kadłuba. Oszklenie składa się z wiatrochronu i czterech szyb bocznych. Drzwi usytuowane są z obu stron kadłuba i podnoszone do góry, z lewej strony kadłuba, w jego przedniej części tuż za skrzydłem, znajduje się luk bagażnika o kształcie trójkątnym. Wnętrze kabiny zaprojektowane komfortowo i bardzo starannie dopracowane pod względem ergonomicznym. U dołu kadłuba za skrzydłem umieszczone są dwie długie brzechwy- separatory opływu w strefie zaskrzydłowej. Wchodzenie na skrzydło ułatwiają dwa stopnie umieszczone po obu stronach kadłuba.
Usterzenie w układzie klasycznym, usterzenie pionowe o obrysie trapezowym, skośne, konstrukcji całkowicie metalowej. Usterzenie poziome płytowe z klapką dociążającą ma obrys prostokątny. Konstrukcja płyty usterzenia metalowa dwudźwigarowa. Statecznik pionowy jednodźwigarowy z przednim dźwigarkiem pomocniczym.
Podwozie trójkołowe z kołem przednim, chowane w locie.
Wyposażenie: prędkościomierz, wysokościomierz, wariometr, busola, obrotomierz, dwuwskazówkowy manometr ciśnienia ładowania i ciśnienia paliwa, manometr oleju, termometr oleju, paliwomierze, woltomierz, wskaźnik położenia podwozia i zespół lampek ostrzegawczych, radiostacja VHF, zestaw VHF/VOR (na życzenie).
Instalacje: olejowa, elektryczna, hydrauliczna.
Silnik- wtryskowy Lycoming I0-540-C4D5D o mocy 185 kW (252 KM).
Dane techniczne TB-20 (wg [4]):
Rozpiętość- 9,77 m, długość- 7,71 m, wysokość- 2,85 m, powierzchnia nośna- 11,90 m2.
Masa własna- 772 kg, masa użyteczna- 569 kg, masa do kołowania max- 1341 kg, masa startowa max- 1335 kg.
Prędkość max- 310 km/h, prędkość przelotowa- 303 km/h, prędkość ekonomiczna- 286 km/h, prędkość minimalna- 99- 118 km/h, wznoszenie max- 6,4 m/s, pułap- 6200 m, zasięg- 1640- 1785 km, zasięg max- 2145 km.
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.[2] Makowski T. ”Współczesne konstrukcje lotnicze Polski”. Agencja Lotnicza Altair. Warszawa 1996.
[3] Liwiński J. ”Polscy przewoźnicy”. Lotnictwo nr 8/2004.
[4] H. M. "(Aérospatiale) TB-20 SOCATA Trinidad". Technika Lotnicza i Astronautyczna nr 2/1985.