Airspeed AS.10 "Oxford", 1937
("Consul")

Samolot szkolno-treningowy, sanitarny, dyspozycyjny. Wielka Brytania.
Samolot szkolno-treningowy i dyspozycyjny Airspeed AS.10 ”Oxford”. (Źródło: Canadian Forces).

W związku ze wzrostem zapotrzebowania na wojskowe samoloty szkolne dowództwo RAF w 1937 r. zwróciło się do wytwórni lotniczej Airspeed Aviation Company Ltd o zbudowanie nowego samolotu treningowego przystosowanego do szkolenia załóg samolotów bombowych. W późniejszym okresie także strzelców pokładowych. Samolotu, który otrzymał oznaczenie Airspeed AS.10 ”Oxford” stanowił rozwój małego samolotu komunikacyjnego Airspeed ”Enwoy” Mk.III, który znany był z wysokich walorów lotno-pilotażowych i eksploatacyjnych. Pierwszy prototyp samolotu został oblatany 19.06.1937 r. i od razu potwierdził swoją przydatność w szkoleniu załóg samolotów bombowych. Od 1938 r. rozpoczęto jego produkcję seryjną, która trwała aż do 1945 r.

Samolot budowany był w następujących wersjach:
- Mk.I- wersja podstawowa samolotu szkolnego, posiadała silniki Cheetach X o mocy 375 KM. Pierwsze egzemplarze z serii próbnej dostarczono do RAF na przełomie LAT 1937/1938. Był przeznaczony dla szkolenia członków załóg wszystkich specjalności, ale w praktyce wykorzystywano go do nauki nawigacji, bombardowania i strzelania w locie. Samolot był wyposażony w wieżę obrotową Armstrong Whitworth z jednym karabinem maszynowym dla szkolenia strzelców pokładowych. W czasie lotów szkolnych zabierano na pokład oprócz załogi grupę składającą się z instruktora i pięciu uczniów.,
- Mk.II- z takimi samymi silnikami, był dostarczany bez wieży strzeleckiej i służył do szkolenia pilotów, nawigatorów i radiooperatorów (wg innych źródeł to była właśnie wersja z wieżyczką na grzbiecie z karabinem maszynowym do szkolenia strzelców pokładowych),
- Mk.III- wersja z silnikiem Armstrong-Siddeley Cheetah XV, przystosowana do szkolenia nawigatorów i radiotelegrafistów,
- Mk.IV- wersja do prób silników De Havilland Gipsy Queen IV - Mk.V- wersja z amerykańskimi silnikami Pratt Whitney R-985 ”Wasp Junior” o mocy 450 KM, była produkowana na zamówienie Kanady w Anglii oraz z licencji w Kanadzie. Samoloty w tej wersji stosowano w RCAF i w lotnictwie rodezyjskim,
- T Mk.II- wersja transportowa samolotu Oxford Mk I - ”Consul”- wersja cywilnego samolotu pasażerskiego (6 miejscowy).

Wg [1] łącznie w latach 1938-1945 zbudowano 8582 (wg innych źródeł- 8751) egz., z tego 6189 Mk.I; 2136 Mk.II i 257 Mk.V. Poza szkoleniem ”Oxfordy” były wykorzystywane jako samoloty sanitarne, dyspozycyjne i do celów specjalnych, jak np. pomiary sygnałów i cechowanie stacji radarowych. Po wybuchu II wojny światowej samoloty tego typu otrzymały szkoły lotnicze państw należących do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów (Wielka Brytania, Australia, Kanada, Nowa Zelandia, Republika Południowej Afryki), a także lotnictwo Stanów Zjednoczonych oraz lotnictwo Wolnej Francji. Po zakończeniu II wojny światowej samoloty tego typu otrzymała także Grecja i Holandia.

W Polsce.

Samoloty ”Oxford” w wersjach Mk.I i Mk.II stanowiły standardowe wyposażenie w polskich szkołach pilotażu: początkowo dwóch eskadr w N°1 (P) FTS Hucknall od stycznia do czerwca 1941, a po reorganizacji szkoły i wydzieleniu z niej N°16 (P) SFTS Newton- w ilości dwóch dywizjonów każdy po cztery eskadry. Samoloty tego typu były przydzielane również do polskich dywizjonów bojowych, np. 301, 304, 307 w charakterze maszyn treningowych, wykorzystywanych również do lotów służbowych.

Polacy byli szkoleni również m.in. w następujących ośrodkach Training Command RAF:
- Central Flying School Upavon, 1941-1942 r.,
- 2 Flying Training School Lyneham, 1942 r.,
- 3 Service Flying Training School South Cerney, 1941-1942 r.,
- 14 SFTS Lyneham,
- 17 SFTS Sutton Bridge,
- 3 Flying Instructors School Lulsgate Bottom, 1944 r., odbywało się szkolenie instruktorów,
- 1 Beam Approach School Watchfield, 1942 r., szkolenie radiooperatorów pokładowych,
150 BAT Flight Standart Beam Approach Course Lindholme, 1943 r., szkolenie radiooperatorów pokładowych,
- 1521 Beam Approach Flight, 1943-1944 r., szkolenie radiooperatorów pokładowych,
-1528 Beam Approach Training Flight, 1942-1944 r., szkolenie radiooperatorów pokładowych,

Polacy latali również na ”Oxfordach” w charakterze pilotów, instruktorów, oblatywaczy i pilotów transportowych jednostkach RAF:
- 3 SFTS, South Cerney,
- 6 Anti Aircraft Co-Operation Unit, Ringway- jednostka współpracy z artylerią przeciwlotniczą,
- 7 Anti Aircraft Co-Operation Unit, Farnborough- jednostka współpracy z artylerią przeciwlotniczą,
- 577 Anti Aircraft Co-Operation Sqdn, Casstle Bromwich- jednostka współpracy z artylerią przeciwlotniczą,
- 691 Anti Aircraft Co-Operation Sqdn Roborough- jednostka współpracy z artylerią przeciwlotniczą,
- 42 Operation Training Unit,
- 38 Maintenance Unit- loty kontrolne i oblatywanie maszyn po remoncie,
- 271 Transport Sqdn, Polish Flight- grupa polskich pilotów przydzielona od października 1940 r.,
- N°4, N°6, N°9, N°11 Ferry Pilots Pool- transport maszyn do jednostek RAF, na terenie wysp brytyjskich,
- N°1 Air Delivery Unit (Jednostka Transportu Pomocniczego) w Akrze, Ghana,
- N°9 Ferry Unit 229 RAF Group India (Far East)- transport samolotów w krajach Wspólnoty Brytyjskiej na Dalekim Wschodzie (Indie, Birma, Cejlon).

Po zakończeniu II wojny światowej samolotach Airspeed ”Oxford” latali również polscy piloci, którzy wstąpili do Royal Air Force, m.in.: Flight Lieutenant Tadeusz Wierzbowski (w 1948 r.).

Konstrukcja:
Dolnopłat o konstrukcji drewnianej. Załoga: 1 osoba plus 1 instruktor i 5 uczniów.
Kabiny zakryte.
Podwozie klasyczne chowane w locie.

Uzbrojenie (wg [1])- wersji Mk.I wieża obrotowa Armstrong Whitworth z 1 ruchomym karabinem maszynowym Vickers K kal. 7,69 mm. Wersja Mk.II nie miała wieży obrotowej. Ładunek bombowy- 12 bomb ćwiczebnych zawieszanych pod środkową częścią płata i pod kadłubem.

Napęd- 2 silniki:
- Mk.I i Mk.II- gwiazdowe Armstrong-Siddeley ”Cheetach X” o mocy 276 kW (375 KM) każdy,
- Mk.III- gwiazdowe Armstrong-Siddeley ”Cheetach XV”,
- Mk.IV- De Havilland ”Gipsy Queen IV”,
- Mk.V- Pratt Whitney R-985 ”Wasp Junior” o mocy 331 kW (450 KM).

Dane techniczne Mk.II (wg [1]):
Rozpiętość- 16,26 m, długość- 10,52 m, wysokość- 3,38 m, powierzchnia nośna- 32,34 m2.
Masa własna- 2440 kg, masa całkowita- 3447 kg.
Prędkość max- 303 km/h, pułap- 5945 m, czas lotu- 5 h 30'.

Źródło:

[1] Morgała A. ”Polskie samoloty wojskowe 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1976.
[2] Cumft O., Kujawa H. K. ”Księga lotników polskich. Poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1945”. Wydawnictwo MON. Warszawa 1989.
blog comments powered by Disqus