Sikorsky S-92 (H-92) "Superhawk", 1998

Śmigłowiec wielozadaniowy. USA.
Śmigłowiec wielozadaniowy Sikorsky S-92 (H-92) ”Superhawk”. Zdjęcie wykonane na lotnisku w Mielcu w sierpniu 2008 r.
(Źródło: Copyright Jarosław Chęciński- ”aerospotter.com”).
Sikorsky S-92 to śmigłowiec nowej generacji, który został zaprojektowany dla zapewnienia maksimum bezpieczeństwa i komfortu, wysoce dyspozycyjny i dostosowany do realizacji szerokiego spektrum zadań. Prace nad projektem rozpoczęto na początku 1990 r. (wg [6] i [7]- w 1991 r.), wykorzystano w niej zapożyczone rozwiązania ze śmigłowca Sikorsky S-70 ”Black Hawk”. Po raz pierwszy makietę nowego śmigłowca, nazwanego S-92C ”Helibus”, zaprezentowano w 1992 r. podczas wystawy Heli-Expo w Las Vegas. Początkowo planowano opracowanie dwóch wersji: cywilnej S-92C oraz wojskowej S-92IU, różniących się konstrukcją płatowca i zespołem napędowym. Śmigłowiec został opracowany w kooperacji międzynarodowej, udziałowcami w programie stały się firmy: Aerospace Industrial Development Corporation z Tajwanu, Embraer z Brazylii, Gamesa Aeronautica z Hiszpanii, Jingdezhen Helicopter Group z Chin oraz Mitsubishi Heavy Industries z Japonii, za finalny montaż śmigłowców odpowiada firma Sikorsky. W trakcie procesu konstrukcyjnego dokonano wielu zmian, m.in. zarzucono koncepcję budowy wersji S-92C wyposażonej w zespół napędowy o mniejszej mocy. Zmieniono także oznaczenie cywilnej wersji wiropłata na S-92A i postanowiono, że obydwie wersje będą posiadały konstrukcję i wyposażenie zunifikowane w maksymalnym stopniu.

Szczegółowe prace konstrukcyjne rozpoczęto w 1995 r. Zbudowano 5 prototypów, w tym jeden (pierwszy) do prób statycznych. Drugi prototyp został oblatany 23.12.1998 r., później stał się demonstratorem wyposażenia maszyny w wersji cywilnej. Trzeci prototyp, będący pierwszym egzemplarzem wersji wojskowej H-92, oblatano 19.10.1999 r. (wg [7]- w lipcu 1999 r.). Ostatni z prototypów został zmodyfikowany i reprezentował standard maszyn seryjnych, został oblatany 8.02.2001 r. Produkcja rozpoczęła się w 2003 r., a pierwsze dostawy miały miejsce we wrześniu 2004 r.

Podstawowa wersja cywilna S-92 może być używana do transportu morskiego, firmowego oraz w akcjach poszukiwawczych i ratowniczych w obszarze walk, jak również do transportu ważnych osobistości. Śmigłowce Sikorsky S-92 zostały zakupione przez operatorów w Finlandii, Hong-Kongu, Kanady, Norwegii, USA.

Głównymi różnicami wersji wojskowej H-92 w stosunku do wersji cywilnej S-92 są: mocniejsze silniki CT7-8C, samouszczelniające się zbiorniki paliwa, tylna rampa ładunkowa, nowy system sterowania fly-by-wire, wyciągarka, kabina transportowa łatwo adaptowalnej konfiguracji (składane fotele, nosze), system samoobrony. Wszystkie układy sterowania i kluczowe instalacje zostały zwielokrotnione, a struktura kadłuba i foteli zapewnia dużą szansę przeżycia podczas zderzenia z ziemią.

Śmigłowce wojskowe Sikorsky S-92 (H-92) ”Superhawk” weszły na uzbrojenie sił zbrojnych:
- Kanady- w listopadzie 2004 r. Kanada zamówiła 28 śmigłowców H-92, które otrzymały miejscową nazwę CH-148 ”Cyclone”. Pierwszy śmigłowiec CH-148 został oblatany 15.11.2008 r. Śmigłowiec został wyposażony w automatycznie składany wirnik główny i ogonowy, cyfrowy układ sterowania, radar, system FLIR i WRE. Dla Kanady opracowano również wersję wielozadaniową MH-92, która będzie wykonywać operacje obserwacji nawodnej i podwodnej, kontrolne oraz użytkowe, w tym poszukiwania i akcje ratunkowe,
- Kataru- został wybrany do obsługi władz,
- Korei Południowej- został wybrany do obsługi władz,
- Tajwanu- siły powietrzne wybrały śmigłowiec Sikorsky S-92 jako nową maszynę do zadań poszukiwawczo-ratowniczych. Dziesięć śmigłowców ma wejść do służby od 2007 r.,
- Turcji- został wybrany do obsługi władz,
- Turkmenistanu- został wybrany do obsługi władz.

W prestiżowym konkursie VXX na śmigłowiec do przewozu prezydenta USA firma Sikorsky opracowała wersję VH-92, różniący się od standardowego m.in. przedłużoną kabiną i dodatkowym wyposażeniem elektronicznym. Ukończona została w lutym 2004 r. Niestety rok później VH-92 przegrał z brytyjsko-włoskim śmigłowcem AgustaWestland US-101, będącym powiększoną i zmodyfikowaną odmianą znanego AgustaWestland AW 101 ”Merlin”. Jednak w opinii wielu obserwatorów S-92 był śmigłowcem pod wieloma względami lepszym, a o wyborze US-101 zadecydowały względy polityczne (rewanż za udział wojsk brytyjskich i włoskich w misji stabilizacyjnej w Iraku).

Wersja HH-92 była oferowana lotnictwu wojskowemu USA do prowadzenia akcji poszukiwawczych w czasie walk oraz do akcji ratowniczych (program CSAR-X). Zapotrzebowanie obejmowało 141 śmigłowców. Do 2006 r. firma uzyskał ponad 90 zamówień i opcji na S-92, dostarczono ponad 25 egz.

W Polsce.

W styczniu 2006 r. miał zostać rozstrzygnięty przetarg na śmigłowce dla najważniejszych osób w Polsce: prezydenta, premiera oraz marszałków Sejmu i Senatu. O zamówienie rywalizowały śmigłowce: AgustaWestland EH-101, AgustaWestland AB139, Eurocopter EC-225, Eurocopter NH-90, Sikorsky S-92A, Mil Mi-171, Boeing CH-47F ”Chinook”. Komisja konkursowa wskazała na śmigłowiec AgustaWestland EH-101, to jednak zaproponowana przez producenta cena okazała się zbyt wysoka dla budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej.

Śmigłowiec H-92 ”Superhawk” był demonstrowany w Polsce podczas pokazów lotniczych z okazji 70-lecia powstania zakładów lotniczych PZL w Mielcu.

Konstrukcja:
Śmigłowiec w układzie klasycznym o konstrukcji metalowo-kompozytowej. Załoga- 2 osoby, pasażerów- 19-24 lub do 22 (wg [7]- do 24) żołnierzy z wyposażeniem osobistym i uzbrojeniem lub 16 rannych. W wersji towarowej- 4 standardowe palety transportowe, do 3 standardowych kontenerów lotniczych LD-3. Na haku pod kadłubem można przewozić ładunki o masie max- 4535 kg.
Wirnik nośny czteropłatowy. Łopaty wirnika nośnego wykonane w całości z kompozytu. W celu polepszenia ich skuteczności aerodynamicznej i obniżenia poziomu emitowanego hałasu łopaty posiadają skośne i wygięte do dołu końcówki. W wersji pokładowej łopaty będą automatycznie składane. Nad głowicą wirnika nośnego zamontowano tłumik drgań. Głowica wirnika nośnego tytanowa, posiada łożyska elastomerowe.
Śmigło ogonowe czteropłatowe, łopaty o konstrukcji kompozytowej.
Kadłub o konstrukcji mieszanej, metalowo-kompozytowej. Ok. 40% jego masy stanowią elementy wykonane z kompozytów z żywic epoksydowych zbrojonych włóknem szklanym lub węglowym: owiewki, sponsony, struktura nosowej części kadłuba i usterzenia. Pozostała część struktury płatowca jest zbudowana jako struktura półskorupowa z elementów ze stopów aluminium lub jako konstrukcja kompozytowo-duralowa. Belka ogonowa jest kanciasta i może być składana do hangarowania.
Na końcu belki ogonowej zamontowany jest statecznik pionowy, zaś po jego lewej stronie znajduje się płytowe usterzenie wysokości.
Podwozie trójpodporowe z kołami bliźniaczymi, chowane w locie. Śmigłowiec jest wyposażony w nadmuchiwane pływaki umożliwiające awaryjne wodowanie, które znajdują się po obydwu stronach przedniej części kadłuba oraz pod rampą tylną.

Wyposażenie- awionika firmy Rockwell Collins: radar pogodowy (zamontowany w przedzie kadłuba), urządzenie do obserwacji w podczerwieni (FLIR), układ ostrzegający o przeszkodach terenowych.
Wyposażenie ratownicze- 2 (opcjonalnie 3) tratwy ratunkowe, wyciągarka (opcjonalnie).
W wersji wojskowej: opancerzenie kabiny i najważniejszych podzespołów, zaczepy uzbrojenia przy oknach, system samoobrony (stacja ostrzegawcza o opromieniowaniu radiolokacyjnym oraz wyrzutniki flar i dipoli), lekkie opancerzenie foteli pilotów, wyciągarka o udźwigu 272 kg, . Możliwe jest również zainstalowanie sondy do uzupełniania paliwa w locie.

Napęd- 2 silniki turbinowe:
- S-92- General Electric CT7-8A o mocy max 1879 kW (2556 KM) (wg [7]- o mocy max- 1790 kW/2434 KM) i mocy trwałej 1524 kW (2073 KM) każdy. W dwóch pierwszych latających prototypach zastosowano silniki General Electric CT7-6D o mocy 1306 kW (1776 KM) każdy.
- H-92- General Electric CT7-8C o mocy startowej 2300 kW (3128 KM) każdy.
Śmigłowiec wyposażono też w pomocniczą jednostkę napędową APU.

Dane techniczne S-92 (wg [3]):
Średnica wirnika- 17,17 m, długość- 20,88 m, długość kadłuba- 18,47 (wg [6]- 17,1) m, wysokość- 5,59 (wg [4] i [6]- 5,47) m.
Masa własna- 7212 kg, masa własna, model bazowy- 7076 kg, masa własna, model SAR- 7348 kg, masa własna, model VIP- 7801 kg, masa startowa z ładunkiem wewnętrznym max- 11861 kg, - z ładunkiem zewnętrznym- 12837 kg.
Prędkość max- 306 km/h, prędkość przelotowa max- 284 km/h, prędkość ekonomiczna- 258 km/h, pułap operacyjny- 4572 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi- 2172 m, pułap zawisu z wpływem ziemi- 3450 m zasięg- 823-1008 km, zasięg max- 1345 km.

Dane techniczne H-92 (wg [9]):
Długość wraz z obracającymi się wirnikami- 20,88 m, średnica wirnika głównego- 17,17 m, długość kadłuba- 17,10 m, wysokość do szczytu masztu wirnika- 4,71 m.
Masa własna- 7868 kg, masa startowa max z ładunkiem wewnętrznym- 12 995 kg, masa startowa max z ładunkiem zewnętrznym- 13 608 kg.
Prędkość nieprzekraczalna- 306 km/h, prędkość przelotowa max- 277 km/h, prędkość ekonomiczna- 244 km/h, pułap- 4563 m, pułap zawisu z wpływem ziemi- 3660 m, pułap zawisu bez wpływu ziemi- 1389 m, zasięg- 538 km.

Galeria

  • Śmigłowiec wielozadaniowy Sikorsky S-92 (H-92) ”Superhawk”. (Źródło: Copyright Tomasz Hens).
  • Śmigłowiec wielozadaniowy Sikorsky S-92 (H-92) ”Superhawk”. (Źródło: Copyright Tomasz Hens).

Źródło:

[1] ms ”Który dla VIP-ów?”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.
[2] Leszczyński W. ”Bezpieczne latanie”. Nowa Technika Wojskowa 1/2006.
[3] Kutnik S. ”Sikorsky S-92”. Lotnictwo nr 4/2006.
[4] Wieliczko L. A. ”Sikorsky S-92”. Militaria XX wieku nr 1/2006.
[5] (SBW) ”Śmigłowiec dla VIP”. Lotnictwo nr 11/2005.
[6] Głowacki B. ”Sikorsky S-92 najnowocześniejszy, najbezpieczniejszy i ... niechciany”. Lotnictwo nr 1/2004.
[7] Szulc T. ”Konkurenci Mi-17. Sikorsky S-92”. Nowa Technika Wojskowa nr 10/2000.
[8] (PA) ”Oblot CH-148”. Nowa Technika Wojskowa nr 12/2008.
[9] Abraszek P. ”Superhawk w Europie”. Nowa Technika Wojskowa nr 9/2008.
blog comments powered by Disqus