Shapiro Jacob Samuel
Szapiro Jakub Samuel

Jacob Samuel Shapiro (Jakub Samuel Szapiro) był polskim Żydem, urodzonym w Białymstoku w 1911 r. Rodzina Jacoba Shapiro Polskę opuściła podczas Wielkiej Wojny 1914-1918, wyjeżdżając najpierw do Rosji, a po objęciu w niej władzy przez bolszewików, do Niemiec. Młody Jacob studia techniczne zaczął w 1929 r. na berlińskiej politechnice Technische Hochschule Charlottenburg, ale dyplom inżyniera uzyskał w 1935 r. w Szwajcarii, w Zurychu. Znalazł się tam po opuszczeniu Niemiec, gdzie po przejęciu władzy przez nazistów studentom-Żydom zabroniono kontynuowania studiów.

Od 1936 do 1939 r. pracował w Palestynie w nowowznoszonych zakładach metalurgicznych w Haifie i elektrowniach w Tel-Awiwie. Po krótkiej pracy we Francji, po jej kapitulacji w 1940 r., Shapiro przeniósł się do Wielkiej Brytanii, gdzie od lata 1940 r. stał się jednym z współpracowników Sir Franka Whittle'a, twórcy pierwszego brytyjskiego turbinowego silnika odrzutowego.

Działalność wiropłatową rozpoczął Shapiro jesienią 1943 r w firmie The Cierva Autogiro Company Limited projektując doświadczalny śmigłowiec Cierva W.9, w którym równoważenie momentu reakcyjnego odbywało się przez boczny wydmuch sprężonego powietrza z dyszy na końcu belki ogonowej, a następnie pierwszy śmigłowiec obudowany w układzie trójwirnikowym Cierva W.11 ”Air Horse” (wg [1]- oznaczony jako Cierva W.10 ”Air Horse”). Pierwszym śmigłowcem Shapiro, który wszedł do produkcji seryjnej, był lekki, dwumiejscowy śmigłowiec obserwacyjny Cierva (Saunders Roe) ”Skeeter”. Był on stosowany w armii brytyjskiej i zachodnioniemieckiej.

Po wchłonięciu w 1951 r. firmy Cierva Company przez Saunders Roe Ltd., Jacob Shapiro stał się niezależnym ekspertem. Napisał wtedy bardzo wysoko ocenioną książkę Principles of Helicopter Engineering (Podstawy techniki śmigłowcowej). W 1952 r. założył własną firmę Servotec Ltd., świadczącą usługi w projektowaniu urządzeń techniki śmigłowcowej i wprowadzaniu technicznych innowacji. Między innymi przyczynił się do wprowadzenia śmigłowców na pokłady statków i miał wkład w rozwój elektrowni wiatrowych. W 1960 r. w firmie Servotec został przez Shapiro opracowany mały, dwumiejscowy śmigłowiec ”Grasshopper” z dwoma współosiowymi wirnikami przeciwbieżnymi. Dwie wersje tej maszyny wykonały pierwsze loty w latach 1962 i 1963, ale próby zawieszono po śmierci finansującego je F.G. Mitchella z firmy Rotorcraft Ltd. Innymi wirnikowymi projektami Shapiro był bezpilotowy śmigłowiec na uwięzi ”Tip Jet”, dwułopatowy wirnik dla wiatrakowców i przeciwbieżne, pracujące w płaszczyźnie poziomej śmigło ogonowe dla kanadyjskiego przemiennopłata Canadair CL-84 ”Dynavert”. Na zamówienie kanadyjskiego koncernu energetycznego Canadian Westinghouse Shapiro zaprojektował też elektryczny śmigłowiec na uwięzi przewidziany dla unoszenia kamery telewizyjnej.

Kiedy w 1965 r. doszło do połączenia firm Rotorcraft Ltd. i Servotec Ltd. z Cierva Autogiro Ltd. i utworzenia nowej organizacji o nazwie Cierva Rotorcraft Company- Shapiro został jednym z głównych jej akcjonariuszy. Otworzyło to możliwości wznowienia prac nad ”Grasshopperem” (na udział w sponsoringu zdecydował się znany przemysłowiec James Weir) i Shapiro szybko przekonstruował śmigłowiec na dwusilnikową maszynę 4-6-miejscową Cierva CR.LTH-1 ”Grasshopper” Mk.III, która była eksponatem na pokazach w Farnborough w 1970 r. Niestety, nieoczekiwana śmierć głównego sponsora Weira spowodowała w końcu 1971 r. wstrzymanie finansowania prac i odłożenie projektu na półkę. W następnych latach firma wykonywała prace projektowe zlecone jej przez takich gigantów przemysłu śmigłowcowego jak Boeing-Vertol Co, Sikorsky Helicopters i Bell Textron Helicopters.

W 1978 r. Shapiro za swój wkład w światową technikę śmigłowcową otrzymał prestiżową nagrodę Louis Breguet Memorial Trophy. Jacob Samuel Shapiro, który nigdy nie skrywał swych polsko-żydowskich korzeni, zmarł w Londynie 13.04.1983 r. w wieku 71 lat.

Konstrukcje:
Cierva W.9, 1944, śmigłowiec doświadczalny.
Cierva W.11 ”Air Horse”, 1948, śmigłowiec doświadczalny, wielozadaniowy.
Saunders-Roe ”Skeeter” (Cierva W.14 ”Skeeter”), 1948, śmigłowiec wielozadaniowy.
Rotorcraft ”Grasshopper”, 1962, śmigłowiec wielozadaniowy.
Servotec ”Tip Jet”, bezpilotowy śmigłowiec na uwięzi.
Servotec- śmigłowiec elektryczny na uwięzi, śmigłowiec elektryczny na uwięzi.
Cierva CR.LTH-1 ”Grasshopper” Mk.III (Cierva CR Twin), 1969, śmigłowiec wielozadaniowy.

Źródło:

[1] Witkowski J. ”Polski wkład w technikę śmigłowcową”. ”Lotnictwo stulecie przemiany”. Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2003.
blog comments powered by Disqus