Segno Henryk

Henryk Segno urodził się 22.10.1882 r. w Petersburgu, gdzie jego ojciec Stanisław- stały mieszkaniec Warszawy- prowadził biuro celno- eksploatacyjne. Tam też ukończył Techniczną Szkołę Realną, w której otrzymał maturę. Po zdaniu egzaminu konkursowego przyjęty został na studia na Wydział Mechaniczny Instytutu Technologicznego w Petersburgu. Przez rok studiował także na Politechnice w Liège (Belgia).
Lotnictwem zainteresował się w 1909 r. W 1910 r. kupił wydaną w Kijowie broszurę Nikołaja Delone'a pt. Ustrojstwo dieszewogo lekkogo płaniera i sposoby latanija na niem. Zawarty w niej był opis budowy szybowca (dwupłatowiec o układzie Chanute'a). Wraz ze swymi przyjaciółmi, Antonim Knaapem i jego bratem Stefanem, według planów z broszury zbudował u nich na podwórzu koło domu, gdzie mieszkali na letnisku w miejscowości Dibuny (niedaleko granicy fińskiej), szybowiec tzw. balansjer (skrzydłowiec bez sterów).
Próby lotów na nim przeprowadzali wczesną jesienią 1910 r. na diunach piaskowych koło Siestroriecka, naprzeciwko twierdzy kronsztadzkiej. Przy montażu, jak i wzlotach szybowca, pomagali mu żołnierze rosyjscy. Wkrótce jednak komendant twierdzy zakazał mu lotów, a szybowiec został przez żołnierzy rozebrany.
29.10.1910 r. wstąpił do Cesarskiego Aeroklubu Wszechrosyjskiego (IWAK). Ze swoim znajomym pilotem Aleksandrem Lebiediewem, wyjechał w charakterze jego mechanika na wiosnę 1910 r. do Francji po zakup płatowca typu Farman dla Aeroklubu Rosji. Zwiedził tam fabryki silników Gnôme i Anzani, był u Farmana, Blériota i w firmie Antoinette. We Francji zaczął latać na samolotach jako pasażer. Po powrocie do Petersburga, uczył się latać w Gatczynie i następnie w maju 1910 r. zdał egzamin, uzyskując Dyplom Pilota nr 1 Wszechrosyjskiego Aeroklubu. Uczestniczył potem w kilku mityngach lotniczych. Doceniając jego kwalifikacje Aeroklub skierował go do Komisji (Effimow, Najdenow, Segno) ustalającej przyczyny katastrofy Lwa Maciewicza z 24.09.1910 r. Uczestniczył na samolocie Rossija A z silnikiem we Wszechrosyjskim Święcie Lotnictwa. 31.10.1910 r. występował na Tygodniu Lotniczym w Sosnowcu, którego był organizatorem. Na Awiatiku wykonał tam 5 lotów w łącznym czasie 50 min.
Od listopada 1910 r. do września 1911 r. był zatrudniony jako szef pilotażu i instruktor oraz oblatywacz w Warszawskim Towarzystwie Lotniczym Awiata na Polu Mokotowskim. Wyszkolił wówczas 10 uczniów, w tym paru oficerów rosyjskich. Z ramienia Awiaty był delegowany do Wiener Neustadt, po odbiór zakupionego samolotu Etrich ”Taube”, na którym podjął szkolenie pod kierunkiem Karla Illnera. Zaangażowany był w organizację Lotu Okrężnego Królestwa Polskiego. Był członkiem Komitetu Organizacyjnego, który ukonstytuował się 4.09.1911 r. na zebraniu w lokalu warszawskiego Towarzystwa Automobilistów Królestwa Polskiego. Przygotowywał trasę lotu (Warszawa- Łódź- Piotrków- Radom- Lublin- Warszawa). Termin Lotu... ustalono najpierw na 15.09., a następnie na 7.10.1911 r., ale ostatecznie Lot... się nie odbył.
Jako instruktor i pilot warszawskiej Awiaty latem 1911 r. wykonał na Polu Mokotowskim wiele spektakularnych lotów, w tym z pasażerami, także nad centrum Warszawy. Miał też wypadki. Tak np. 26.06.1911 r. trzykrotnie okrążył na Awiatiku Pole Mokotowskie. Nagle na wysokości 20 m pękło śmigło, odcięło ster, samolot pochylił się i spadł na ziemię. Segno nie odniósł poważnych obrażeń. Odwieziono go do domu, lecz po kilku godzinach jego stan się pogorszył i trafił do szpitala z diagnozą wstrząsu mózgu. 14.08.1911 r. wykonał kilkuminutowy przelot nad Warszawą z pasażerem (Marią Mrozińską). W tymże sierpniu wykonał na Farmanie swój ostatni lot w Awiacie.
Z końcem sierpnia 1911 r., po opuszczeniu Awiaty, wyjechał na pewien czas do Francji, a stamtąd powrócił do Petersburga, gdzie na samolocie Etrich ”Taube” odbywał dalsze loty pokazowe. Za jeden z nich, o elementach akrobacji, który podziwiał w Petersburgu emir Buchary, otrzymał potem (1912 r.) od niego Srebrną Gwiazdę III stopnia wraz z dyplomem. Swą karierę lotniczą zakończył w 1912 r. wypadkiem na samolocie typu Farman. W późniejszych latach do lotnictwa już nie powracał. W 1913 r. ożenił się z Olgą Dukszta-Dukszyńską.
W okresie I wojny światowej pracował w Tallinnie jako sekretarz dyrekcji Rosyjskiego Budowlanego Towarzystwa Akcyjnego. W czerwcu 1919 r. powrócił do Polski. Do 1923 r. pracował w Warszawie, a potem aż do 1939 r. w Czeladzi na różnych stanowiskach w górnictwie. Lata okupacji spędził w Czeladzi (powiat Będzin) i w Jeziornie pod Warszawą. Po wojnie powrócił do Zagłębia, gdzie do 1951 r. pracował w instytucjach państwowych, po czym przeszedł na emeryturę i został tłumaczem przysięgłym (rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego i angielskiego).
W 1961 r. został członkiem Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL. Napisał Moje wspomnienia lotnicze, opublikowane w wydaniu zbiorowym pt. Pierwsze skrzydła.
Zmarł w wieku 82 lat 21.07.1964 r. w Czeladzi, gdzie został pochowany.
Konstrukcje:
Segno szybowiec, 1910, szybowiec pionierski.
Galeria
Źródło:
[1] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 1. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2004.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Kowalski T. J., Malinowski T. ”Mała encyklopedia lotników polskich”. Tomik 1. Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polscy pionierzy lotnictwa 1647- 1918. Tom 1". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2017.