SAAB 340, 1983
(SAAB-Fairchild SF 340)
W początku 1980 r. szwedzka firma Saab Scania Aktiebolag i amerykańska Fairchild Aircraft oficjalnie rozpoczęły wspólne prace projektowe nad samolotem turbośmigłowym komunikacji regionalnej SAAB- Fairchild SF 340A. Wraz z postępami prac nad płatowcem samolotu trwały próby w locie silnika do nowego samolotu. Do jego napędu wybrano turbośmigłowy silnik General Electric CT7-5A o mocy startowej 1215 kW, napędzający 4-łopatowe śmigło kompozytowe o średnicy 3,2 m. Próby w locie całego zespołu napędowego rozpoczęto we wrześniu 1982 r. na samolocie Gulfstream I.
Swój pierwszy lot SF 340 wykonał 25.01.1983 r. Prototyp nr 2 wystartował po raz pierwszy 11.05.1983 r., trzeci prototyp oblatano 25.08.1983 r. Próby statyczne i zmęczeniowe egzemplarzy prototypowych wykonano w Szwecji i Stanach Zjednoczonych. Czwarty i ostatni zarazem prototyp, będący jednocześnie pierwszym samolotem seryjnym, oblatano 5.03.1984 r. Certyfikat szwedzki uzyskał SF 340A w dniu 30.05.1984 r., a wkrótce potem dołączyły do niego certyfikaty 9 państw europejskich oraz amerykańskiego Federalnego Zarządu Lotnictwa Cywilnego (FAA). Pierwsze samoloty seryjne (5 egz.) kupiły regionalne szwajcarskie linie lotnicze Crossair, które używały je od 15.06.1984 r.
35-miejseowy SF 340A został przystosowany do obsługi regionalnych linii lotniczych i tworzenia nowych połączeń rejsowych w tych miejscach, w których nieekonomiczne staje się stosowanie samolotów odrzutowych. Samolot został zaprojektowany zgodnie z koncepcją QC (szybkiej zmiany przeznaczenia), dzięki której samolot ten w ciągu dnia może przewozić pasażerów, w nocy natomiast staje się samolotem transportowym. Czas adaptacji wersji pasażerskiej na towarową wynosiła 1 h. W wariancie towarowym SF 340QC mógł zabrać 24 kontenery lotnicze. SAAB 340 był jednym z pierwszych samolotów na świecie wyposażonych w aktywny system tłumienia hałasu w kabinie ANC (Active Noise Control). Konstruktorzy z firmy SAAB, także jako pierwsi na świecie, zastosowali w procesie produkcji samolotu SAAB 340 zgrzewanie (w ten sposób łączono około 80 % struktury maszyny), co umożliwiło automatyzację procesu montażu w bardzo wysokim stopniu i przyczyniło się do obniżenia masy i kosztu samolotu. Samolot był produkowany w tempie ok. 32 egz. rocznie.
Samoloty SF 340A, budowane od połowy 1985 r., w porównaniu z pierwszymi maszynami seryjnymi posiadały mocniejszą jednostkę napędową i śmigła większej średnicy. Do września 1989 r. zbudowano 159 egz. W 1985 r. Amerykanie wycofali się z programu i od tej pory całość produkcji przejęła strona szwedzka. Wówczas też zmieniono oznaczenie samolotu na SAAB 340.
W kwietniu 1989 r. oblatano pierwszy egzemplarz wersji SAAB 340B. Samolot jest zewnętrznie podobny do SAAB 340A. Różni się od niej większą mocą napędu (silniki General Electric CT7-9B o mocy startowej 1394 kW każdy), którego maksymalna moc trwała jest większa od mocy startowej w wersji 340A oraz powiększonym usterzeniem wysokości, co umożliwiło przesunięcie do tyłu środka ciężkości samolotu o 4%, zezwalając na zwiększenie ładunku płatnego. W wyniku przekonstruowania kadłuba powiększono o 30% przestrzeń ładunkową oraz toaletę i wyciszono kabinę. Osiągi tej wersji umożliwiają maszynie operowanie w warunkach hot-and-high (w klimacie gorącym, z lotnisk położonych wysoko nad poziomem morza). Samoloty posiadały również zwiększony zasięg. Od 160-tego samolotu seryjnego, wersja SAAB 340B stała się podstawową wersją produkcyjną. Pierwsza maszyna tego typu trafiła również do linii lotniczych Crossair we wrześniu 1989 r. Samolot produkowany był w tempie ok. 40 egz. Samoloty zakupiły m.in. Eagle z USA, a także odbiorcy z Argentyny, Australii i Tajwanu.
Ostatnią wersją był nieco ulepszony SAAB 340B Plus. Jego prototyp był 359 egz. seryjnym. Pierwszy samolot tej wersji trafił do linii lotniczych AMR Eagl/Wings West Airline 10.04.1994 r.
Spadek sprzedaży samolotów SAAB 340 skłonił firmę do ogłoszenia 15.12.1997 r. decyzji o zamknięciu linii produkcyjnej po wypełnieniu wszystkich zobowiązań wobec zamawiających. Łącznie, do połowy 1999 r., wyprodukowano 461 samolotów SAAB 340 wszystkich wersji.
Firma Saab Scania zachęcona sukcesem handlowym SF 340A i SAAB 340B postanowiła opracować, opierając się na doświadczeniach i niektórych elementach 340B, nowy samolot, oznaczony SAAB 2000.
W Polsce.
W 1989 r. Polskie Linie Lotnicze „Lot” rozpoczęły poszukiwania następcy nieekonomicznego i przestarzałego samolotu pasażerskiego Antonow An-24. Polski przewoźnik otrzymał wówczas propozycję dostawy samolotów: włosko -francuskich ATR-42 i ATR-72, hiszpańsko- indonezyjskiego Airtech CASA / IPTN CN-235, kanadyjskich Boeing Canada DHC-7 „Dash 7” i Boeing Canada DHC-8 „Dash 8", szwedzkiego SAAB 340, holenderskie Fokker F-27 "Friendship" i Fokker-100, brytyjskich BAe 146 i Shorts 330 oraz radziecki Iljuszyn Ił-114. Samolot SAAB 340 był jednym z głównych kandydatów, jednak ostatecznie zostały wówczas zakupione samoloty ATR-72.
W 1989 r. została utworzona firma firmę JOY Company Ltd., która za pomocą śmigłowca Mi-8 prowadziła przeciwpożarowe loty patrolowe lasów w Hiszpanii. W perspektywie JOY planowała użytkować docelowo 10 śmigłowców o różnym przeznaczeniu (w 1991 r. miało to być do 6 egz.)- początkowo Mi-8, a następnie śmigłowce Bell 412 (3 egz.). W 1991 r. firma planowała utworzenie linii lotniczej z Polski do Zjednoczonych Emiratów Arabskich, którą miały obsługiwać dwa samoloty Iljuszyn Ił-76. Na loty z kraju do Afryki i na Bliski Wschód firma zamierzała wprowadzić samoloty Antonow An-12. Zamierzała również zakupić używane samoloty Boeing 707 oraz samoloty produkcji szwedzkiej SAAB 340.
W 2005 r. do polskiego rejestru zostały wpisane trzy samoloty typu SAAB 340A (SP-KPF, SP-KPE, SP-MRB).
W 2006 r. firma Sky Express, operator linii lotniczych Direct Fly otrzymała trzy samoloty SAAB 340A, łącznie posiadała ich 5 egz. (SP-KPE, SP-KPG, SP-KPH, SP-KPY). W dniu 1.01.2009 r. w Polsce zarejestrowanych było 11 samolotów SAAB 340A.
Samoloty SAAB 340A były używane również w przedsiębiorstwiach Sky Taxi, Sky Carrier, Sprint Air.
Konstrukcja.
Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji metalowej z użyciem pokryć przekładkowych z kevlaru. Załoga- 2- 3 osoby, pasażerów- 35- 37.
Konstrukcja skrzydła typu fail safe. Skrzydło o obrysie trapezowym ze skosem + 3°36' i wzniosem + 7°, z profilami laminarnymi o grubości względnej 16% przy kadłubie i 12% na końcach, konstrukcji dwudźwigarowej z jednoszczelinowymi klapami i lotkami z klapkami. Gondole silnikowe usytuowano w płaszczyźnie skrzydła, wysuwając do przodu części przednie oraz umieszczając wyloty nad krawędzią spływu.
Konstrukcja kadłuba typu fail safe/safe life. Konstrukcja półskorupowa o przekroju kołowym. Kabiny zakryte, ciśnieniowa i klimatyzowana.
Usterzenie w układzie klasycznym. Obrysy usterzeń trapezowe. Usterzenie kierunku ze znacznym skosem zaś wysokości - z dużym dodatnim wzniosem. Na wierzchu kadłuba usytuowano długi lemiesz przechodzący w statecznik.
Podwozie trójpodporowe z przednim podparciem, chowane w locie.
Napęd- 2 silniki turbośmigłowe:
- SF 340A- General Electric CT7-5A o mocy startowej 1215 kW (1652 KM),
- SAAB 340B- General Electric CT7-9B o mocy startowej 1394 kW (1896 KM) każdy.
Dane techniczne SF 340A (wg [9]):
Rozpiętość- 21,44 m, długość- 19,72 m, wysokość- 6,87 m, powierzchnia nośna- 41,8 m2.
Masa własna- 7800 kg, masa użyteczna max (płatna)- 3440 kg, masa startowa max- 12 780 kg.
Prędkość przelotowa- 500 km/h, zasięg max- 1320 km.
Dane techniczne SAAB 340B (wg [5]):
Rozpiętość- 21,44 m, długość- 19,73 m, wysokość- 6,79 (wg [9]- 6,87) m, powierzchnia nośna- 41,81 m2.
Masa własna- 8225 (wg [9]- 8710) kg, masa użyteczna max (płatna)- (wg [9]- 3440) 3795 kg, masa startowa max- (wg [9]- 12 930) 13 155 kg.
Prędkość przelotowa- 522 km/h, prędkość minimalna- 160 km/h, wznoszenie- 10,2 m/s, pułap- 7620 m, zasięg max- (wg [9]- 1520) 1685 km.
Galeria
Źródło:
[1] Liwiński J. ”Rejestr polskich statków powietrznych 2006.”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2006.[2] Liwiński J. ”Co lata na polskim niebie, rejestr 2007”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2007.
[3] Liwiński J. ”Polskie przewozy lotnicze 2006”. Lotnictwo nr 5/2007.
[4] ”Inauguracja lotów Direct Fly”. Lotnictwo nr 5/2006.
[5] Głowacki B., Sobczak G. ”Współczesne samoloty pasażerskie”. Wydawnictwo Lampart. Warszawa 2002.
[6] Liwiński J. ”Wielkie wykreślanie w 2008”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 2/2009.
[7] „Transportowy SAAB 340B”. Skrzydlata Polska nr 5/1990.
[8] „Bombardier DHC 8 Dsah 8-400 Q”. Polot.net.
[9] Sobecki E. "Samolot komunikacji lokalnej SAAB 340". Lotnictwo Aviation International nr 2/1991.
[10] (m) "Joy". Lotnictwo Aviation International nr 3/1991.