SAAB Bofors Dynamics RBS-15, lata 1980-te

Przeciwokrętowy pocisk rakietowy. Szwecja.
W Szwecji, w połowie lat 1970-tych zapadła decyzja o zastąpieniu pocisków Rb-08 rakietami nowej generacji. Latem 1979 r. zamówiono w SAAB Bofors Missile Corporation wersję odpalaną z pokładów okrętów nawodnych (RBS-15M) i samochodowych wyrzutni nadbrzeżnych (RBS-15K). W 1982 r. zamówienie rozszerzono o wariant przenoszony przez samoloty (RBS-15F). Pierwsze próby z rakietami na poligonie morskim przeprowadzono na pokładzie kutra rakietowego. Gotowość operacyjną RBS-y 15 osiągnęły w 1985 r. Ostatecznie wobec braku zainteresowania ze strony Dowództwa szwedzkiej MW nie opracowano wersji wystrzeliwanej przez okręty podwodne (zadecydowały tu poglądy operacyjne wyznawane zresztą przez wszystkie kraje leżące w basenie Morza Bałtyckiego o nie przydatności tego rodzaju broni na obszarze niewielkiego zamkniętego akwenu.

Na bazie rakiet RBS-15K stworzono baterie nadbrzeżne typu RBS-15KA (inna nazwa CMB 90- Costal Misille Bartery). Pierwsze prace nad nimi rozpoczęto w 1984 r. W skład baterii wchodzą dwie samodzielne sekcje (grupy) bojowe, tak zorganizowane, by w czasie odpalania rakiet przez jedną z nich, druga była w drodze na nowe stanowiska ogniowe. Czas osiągnięcia gotowości bojowej z marszu jest nie większy niż 5 minut. Taki sam czas mają wyrzutnie na opuszczenie stanowisk ogniowych. Pozwala to wycofać się jeszcze przed tym jak na pozycje ogniowe dolecą rakiety wystrzelone przez zaatakowane okręty lub lotnictwo. Każda sekcja składa się z bojowego centrum dowodzenia i łączności oraz plutonu rakietowego z trzema mobilnymi wyrzutniami (po cztery rakiety RBS-15K). Dodatkowo bateria posiada pluton kierowania ogniem (z dwoma mobilnymi radarami- dla każdej sekcji po jednym), sekcje ochrony i logistyki oraz sztab. Bojowe centrum dowodzenia i łączności znajduje się w jednym kontenerze, którego przedział tylny zajmują urządzenia prądotwórcze, następnie jednostka centralna, a przedział przedni stanowisko dowodzenia z przedziałem łączności i kierowania strzelaniem. W przypadku utraty łączności z centrum do naprowadza się na cel wykorzystując aktywną głowicę radiolokacyjną.

Rakieta RBS-15K może lecieć po zaplanowanej wcześnie trasie, na której w czasie lotu inercyjnego mogą być uwzględnione dwa punkty zwrotne. Jest to szczególnie ważne przy linii brzegowej tak ukształtowanej jak w Finlandii i Szwecji gdyż pozwala na całkowite ukrycie stanowisk startowych rakiet. Kontenery z pociskami są hermetycznie zamknięte i klimatyzowane. Rakieta może przebywać na wyrzutni 18 miesięcy. Wymianę silników dokonuje się co 10 lat. Rakiety RBS-15K są odporne na zakłócenia, mając możliwość rozróżniania celów pozornych od okrętów. Istnieje również możliwość atakowania źródeł zakłóceń, o ile zostanie to zadane przez operatora. Sam system operacyjny pozwala na planowanie ataków wielokierunkowych i z różnych pułapów (w tym z góry). Baterie CMB 90 z rakietami RBS-15KA zostały wprowadzone na uzbrojenie:
- Szwecji- baterię nabrzeżną zamówiono w 1984 r. Rok później rozpoczęły się dostawy sprzętu, a w 1986 lub 1987 r. bateria osiągnęła gotowość operacyjną (wg innych źródeł od stycznia 1993 r.?). Od 2000 r. nie była już w gotowości bojowej, - Finlandii,
- Chorwacji- w 2008 r. posiadała prawdopodobnie trzy sprawne baterie, każda z jedną wyrzutnią (lub jedna bateria trzywyrzutniowa). Jedyne (do 2008 r.) bojowe odpalenie pocisku RBS-15 miało miejsce na Bałkanach, z wykorzystaniem prowizorycznych instalacji brzegowych.

W Szwecji rakiety RBS-15 znalazły się na uzbrojeniu korwet typu Goteborg (4 jednostki po 8 wyrzutni), korwet typu Stockholm (2 jednostki po 8 wyrzutni), kutrów rakietowych typu Spica II (12 jednostek po 8 wyrzutni), oraz artylerii nadbrzeżnej i lotnictwa. W 1983 r. rakiety te dla swojej marynarki zamówiła Finlandia, znalazły się na uzbrojeniu kutrów rakietowych typu Helsinki (4 jednostki po 4 wyrzutnie), kutrów rakietowych typu Helsinki 2 (4 jednostki po 6 wyrzutni) oraz artylerii nadbrzeżnej. Pod koniec lat 80-tych XX w. rakiety zakupiła ówczesna Jugosławia, później znalazły się one w posiadaniu armii chorwackiej (kutry rakietowe typu Kralj Petar Kresimir IV- 2 jednostki po 8 wyrzutni i artyleria nadbrzeżna).

Od połowy lat 1990-tych firma Saab Bofors Dynamics prowadziła prace rozwojowe nad wersją RBS-15 Mk 3. W 2003 r. do współpracy przystąpiła niemiecka firma Diehl BGT Defence, która produkuje te pociski dla korwet typu K 130 należących do Deutsche Marine. Firma Diehl prowadzi również montaż finalny rakiet RBS-15 Mk 3 dla , Polski oraz Szwecji, co było wymaganiem offsetowym w ramach kontraktu na zakup RBS-15 dla Deutsche Marine. W grudniu 2008 r. firma Diehl przeprowadziła testy pocisku RBS-15 Mk 3. Była to pierwsza seryjna rakieta rodziny RBS-15 zbudowana poza Szwecją.

W Polsce.

Polska Marynarka Wojenna w połowie lat 1990-tych stanęła przed koniecznością zakupu nowych rakiet przeciwokrętowych dla okrętów rakietowych typu Orkan, samolotów, śmigłowców i ruchomych baterii brzegowych. Biorąc pod uwagę rakiety średniego zasięgu w grę wchodziły rakiety: RBS-15, francuskie Aerospatiale ”Exocet”, amerykańskie Boeing ”Harpoon” i rosyjskie Uran. Z czasem konkurencja zawęziła się do produktów firm Aerospatiale i SAAB Bofors.

Początkowo Polska wyrażała zainteresowanie zakupem nawet 96 rakiet, potem liczba ta spadła do 60. Pojawiła się opcja przejęcia do czasu rozpoczęcia produkcji najnowszego wariantu kilku lub kilkunastu pocisków w wersji RBS-15 Mk 2, które miałyby pochodzić z zapasów ich marynarki wojennej i posłużyć w pierwszej kolejności do szkolenia. W październiku 2006 r. zamówiono dostawę 36 pocisków w wersji RBS-15 Mk 3 dla okrętów typu Orkan oraz dwa symulatory pocisku. Pierwsze dotrą do Bazy Technicznej MW w połowie 2009 r., ostatnie w połowie 2012 r. Dla Marynarki Wojennej RP proponowany były również brzegowy system przeciwokrętowy CMB 90.

Szwedzi przekazali Polsce, jeszcze przed podpisaniem umowy, cztery kompletne zestawy okrętowe dla rakiet RBS-15 Mk 2. Dwa zostały zamontowane na Gromie (w grudniu 2007 r.) i Orkanie, trzeci czekał na montaż na Piorunie, zaś czwarty trafił do Akademii Marynarki Wojennej jako pomoc szkoleniowa. Samych pocisków RBS-15 Mk 2 miało być 8 egz. (początkowo mówiono o 12 egz.), być może pojawią się u nas już pod koniec 2007 r. lub w pierwszej połowie 2008 r. Po przejęciu nowych rakiet RBS-15 Mk 3 cały system okrętowy związany ze starszym modelem zostanie najprawdopodobniej przeniesiony na inne okręty, prawdopodobnie dwie fregaty typu Oliver Hazard Perry.

W ramach offsetu kompensującego zakup systemu rakietowego do Bazy Technicznej Marynarki Wojennej miało zostać przekazanych 8 pocisków RBS-15 Mk 2 pochodzących z zapasów szwedzkiej Marynarki Wojennej oraz wszelkimi urządzeniami niezbędnymi do ich długookresowego przechowywania, konserwacji i prowadzenia prac serwisowych. W 2006 r. rozważana była możliwość zakupu czterech modułów (można powiedzieć baterii ogniowych) złożonych z jednego samochodu z radarem, który pełni od razu rolę wozu dowodzenia oraz pojazdu z 4 wyrzutniami rakiet RBS-15 Mk 3 oraz niezbędnego zaplecza technicznego. Nie wiadomo było też czy i ile zostałoby dokupionych rakiet RBS-15 Mk 3. Było możliwe, że w ramach kompensacji za rakietowy system obrony wybrzeża Polska mogła otrzymać 8 kolejnych rakiet RBS-15 Mk 2.

Pod koniec 2007 r. rozpoczęło się postępowanie przetargowe, które miało wyłonić dostawcę na kompletnie wyposażony i uzbrojony Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy. Przewidywano wówczas, że Marynarka Wojenna otrzyma go do końca 2012 r. Natomiast do 2015 r. miano pozyskać dodatkowe 12-24 rakiety. Wpłynęły dwie oferty: polsko-szwedzkie konsorcjum zaproponowało pociski RBS-15 Mk 3, a norweski Kongsberg pociski Kongsberg NSM. Kongsberg wycenił swoją propozycję na ok. 450 mln zł, a konsorcjum SAAB oszacowało własną na ok. 900 mln zł. Z powodu nadzwyczaj wysokiej ceny oferty z pociskami RBS-15, w połowie listopada 2008 r. podjęto negocjacje z firmą Kongsberg.

Konstrukcja:
Rakieta zbudowana jest z czterech sekcji: pierwsza- głowica z urządzeniami elektronicznymi, druga- materiał wybuchowy i paliwo silnika napędu głównego, trzecia- silnik główny, czwarta- część ogonowa.

Napęd główny- silnik turboodrzutowy Microturbo TRI 60-2 Model 077. W tylnej części w wersji okrętowej i nadbrzeżnej montowane są dwa silniki startowe ARC, które po starcie rakiety z wyrzutni nadają jej prędkość marszową, a po zakończeniu pracy są odrzucane.

Dane techniczne RBS-15 (wg [4]):
Rozpiętość skrzydeł- 1,4 m, skrzydła złożone (na wyrzutni)- 0,85 m, długość- 4,35 m, średnica- 0,5 m
Masa głowicy bojowej- 140 kg, masa całkowita- 780 kg, masa całkowita wersji RBS-15F- 598 kg.
Prędkość- 0,8 Ma, zasięg- ok. 70 Mm.

Źródło:

[1] Rochowicz R. ”Na marginesie o RBS-15”. Nowa Technika Wojskowa nr 7/2006.
[2] Rochowicz R. ”RBS-y dla Orkanów”. Nowa Technika Wojskowa nr 11/2006.
[3] Dura M. ”Exocet- skuteczność czy reklama?”. Nowa Technika Wojskowa nr 2 i 3/1995.
[4] Rochowicz R. ”RBS 15”. Nowa Technika Wojskowa nr 1/1996.
[5] Rochowicz R. ”Rakieta przeciwokrętowa dla Polskiej Marynarki Wojennej”. Nowa Technika Wojskowa nr 8/1998.
[6] Rochowicz R. ”Przegląd rakietowych baterii nabrzeżnych”. Nowa Technika Wojskowa nr 9/1998.
[7] (PŁ) ”Seryjny RSB-15 Mk3”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/2009.
[8] Mil A. ”Rakiety na brzegu- pod flagą Marynarki czy Wojsk Lądowych?” Nowa Technika Wojskowa nr 12/2008.
[9] (AM) ”Drugi test RBS-ów Mk 3”. Nowa Technika Wojskowa nr 11/2008.
[10] Rochowicz R. ”Nabrzeżne RBS-15”. Nowa Technika Wojskowa nr 3/2008.
[11] (roro) ”RBS-15 w Polsce”. Nowa Technika Wojskowa nr 1/2008.
blog comments powered by Disqus