RWD-15, 1937
W latach 1935- 1936 w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych pod kierunkiem inż. inż. Stanisława Rogalskiego został opracowany 5- miejscowy samolot RWD-15, będący rozwinięciem RWD-13. Samolot był budowany z myślą o nabywcach zagranicznych, w szczególności w Palestynie i Australii. Prototyp wykonał pierwszy lot na wiosnę 1937 r. W lecie 1937 r. ukończył on próby fabryczne. W listopadzie 1937 r. został przekazany do prób w ITL w Warszawie, które ukończył w pierwszej połowie 1938 r. Próby wykazały dobre własności pilotażowe dobre własności pilotażowe oraz krótki start i lądowanie. Samolot mógł być budowany w wersji turystyczno- dyspozycyjnej lub sanitarnej dla 2 chorych, towarowej na 350 kg ładunku oraz fotogrametrycznej.
Pierwszy seryjny samolot w wersji sanitarnej RWD-15S został zbudowany w grudniu 1938 r. Był proponowany jako następca samolotu Lublin R-XVIb i był konkurentem dla LWS-2. Szef Departamentu Zdrowia MSWojsk. postanowił zamówić dla wojska 5 samolotów RWD-15S. Zamówienie to, z nieznanych przyczyn, nie zostało w całości zrealizowane.
W czerwcu 1938 r. firma eksportowa Sepewe uzyskała zgodę na eksport RWD-15, nr fabr. 253, lecz brak danych na temat tego samolotu. Jeden RWD-15 miał być pokazany na wystawie światowej w USA w lecie 1939 r., lecz brak informacji, że tam dotarł i jaki był jego dalszy los (wg innych źródeł- RWD-15 pokazany na światowej wystawie latem 1939 r. w USA pozostał w tym kraju.)
Na początku 1939 r. DWL zbudował 2 egz. (wg innych źródeł- 5 egz.) RWD-15. Pierwszy z nich, oblatany na początku 1939 r., z dodatkowymi zbiornikami, umożliwiający loty długodystansowe, SP-KAT, oznaczony RWD-15 bis, był przeznaczony do lotu kpt. Stanisława Karpińskiego do Australii, Tasmanii i Nowej Zelandii. Start wyznaczony na 15.03.1939 r. odłożono jednak z powodu zajęcia Czechosłowacji przez Niemców. Egzemplarz SP-ALA należał do kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i był obsługiwany przez Sztabową Eskadrę Treningową 1 PL na lotnisku Mokotowskim. Drugi sanitarny przydzielono do Eskadry Treningowej 1 PL.
Jeden (wg [6]- prototyp) RWD-15 wyeksportowano do Palestyny, gdzie był użytkowany przez przedsiębiorstwo lotnicze Aviron i 13.04.1948 r. spłonął w wyniku działań wojennych. Ostatni egzemplarz SP-ALA został oblatany w sierpniu 1939 r. Zakupem samolotów RWD-15, które miałby być użyte do wykonywania zdjęć fotogrametrycznych, zainteresowane było lotnictwo wojskowe Rumunii. Do transakcji jednak nie doszło. W sierpniu 1939 r. 1 samolot RWD-15S został zamówiony przez Argentynę, nie został dostarczony przed wybuchem wojny. Również do Egiptu miano dostarczyć 1 pokazowy samolot RWD-15S.
Latem 1939 r. Dowództwo Lotnictwa zamówiło serię 10 RWD-15 w wersji sztabowej dla obsługi dowództw wysokiego szczebla.
We wrześniu 1939 r. SP-KAT i SP-ALA zostały ewakuowane do Rumunii. W październiku 1939 r. władze polskie na emigracji we Francji czyniły starania o odzyskanie internowanego SP-KAT do lotów kurierskich do okupowanego kraju. Starania nie odniosły skutku i DWL sprzedał je rumuńskiemu ministerstwu propagandy. Do końca wojny znajdowały się w lotnictwie łącznikowym, będąc w dyspozycji naczelnych dowództw armii i lotnictwa.
Konstrukcja:
Pięciomiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej. W wersji sanitarnej: pilot, lekarz i 2 chorych na noszach.
Płat prostokątny, dwudzielny, drewniany, dwudźwigarowy (dźwigary skrzynkowe), kryty sklejką od góry do przedniego dźwigara, od dołu do drugiego dźwigara, dalej kryty płótnem, podparty zastrzałami o układzie V. Profil płata IAW 192. Sloty automatyczne, nieblokowane, z hydraulicznym tłumieniem ruchu, trójdzielne, mocowane na duralowych suwakach, sprzężone z sobą. Lotki szczelinowe, wychylane różnicowe, kryte płótnem. Skrzydła składane do tyłu. Na końcach skrzydeł reflektory do lądowania.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur chromo molibdenowych, kryty płótnem na szkielecie z listew drewnianych. Łoże silnika spawane z rur stalowych, integralne z kratą kadłuba. Osłony silnika z blachy duralowej i aluminiowej. Kabina zakryta. W przodzie kabiny dwa fotele, w tyle kanapa na trzy osoby. Za kabiną obszerne bagażniki: jeden dostępny z kabiny, drugi z zewnątrz, z prawej strony kadłuba. Troje drzwi, z czego jedne z lewej strony kadłuba, pozostałe z prawej. Drzwi w razie potrzeby odrzucane awaryjnie. Okna z celuloidowymi odsuwanymi szybami.
Usterzenie drewniane. Stateczniki dwudźwigarowe. kryte sklejką. Statecznik poziomy przestawialny w locie. Stery kryte płótnem. Napęd sterów linkami.
Podwozie stałe, główne trójgoleniowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi Avia. Koła niskociśnieniowe Dunlop o średnicy 600 mm, z pneumatycznymi hamulcami szczękowymi Bendix. Kółko ogonowe Dowty, samonastawne, z amortyzacją sprężynową, osłonięte owiewką.
Wyposażenie- zestaw przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silnika.
Kabina izolowana akustycznie, wentylowana, ogrzewana (powietrzem pobierającym ciepło od rur wydechowych) i z oświetleniem. Reflektory do lądowania, światła pozycyjne.
Silnik- chłodzony powietrzem, 6- cylindrowy, rzędowy De Havilland "Gipsy Six II" o mocy nominalnej 112,5 kW (153 KM) i mocy startowej 151 kW (205 KM).
Śmigło metalowe, dwułopatowe, samoprzestawialne D.H. Hamilton 1000, o średnicy 2,28 m. Dwa zbiorniki o łącznej pojemności 240 l paliwa w przykadłubowej części skrzydeł. Zbiornik na 17 l oleju u dołu kadłuba.
Dane techniczne RWD-15 (wg [1] i [6]):
Rozpiętość- 12,4 m, długość- 9,0 m, wysokość- 2,5 m, powierzchnia nośna- 20,0 m2.
Masa własna- 875 kg, masa użyteczna- 485 kg, masa całkowita- 1360 kg.
Prędkość max- 240 km/h, prędkość przelotowa- 200- 220 km/h, prędkość min.- 75 km/h, wznoszenie- 4,8 m/s, pułap- 5000 m, zasięg- 465 km, zasięg max.- 1000 km.
Galeria
Źródło:
[1] Dulęba L., Glass A. ”Samoloty RWD”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Mazur W. ”Eksport polskiego sprzętu lotniczego do Rumunii w latach 1926-1939”. Lotnictwo nr 2/2007.
[5] Mazur W. ”Niepotrzebna broń (cz. II)”. Lotnictwo nr 2/2006.
[6] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.