RWD-11, 1936

Samolot pasażerski, treningowy. Polska.
Prototyp samolotu pasażerskiego RWD-11 w pierwszej wersji. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

W 1934 r. w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych, inż. Stanisław Rogalski i inż. Jerzy Drzewiecki zapro­jektowali dwusilnikowy samolot pasażerski- RWD-11, z chowanym podwoziem- według warunków usta­lonych przez Ministerstwo Komunikacji dla Państwowych Zakładów Lotniczych. RWD-11 miał być bowiem konkurentem samolotu PZL-27. Ministerstwo Komunikacji czyniło nadzieje, że zakupi samolot RWD, jeśli będzie on lepszy od PZL-27.

Prototyp RWD-11 zbudowano w drugiej połowie 1935 r., pierwszy lot wykonał w styczniu (wg [2]- w styczniu lub lutym) 1936 r. W trakcie prób fabrycznych przepro­wadzono wiele zmian na samolocie. W ramach modyfikacji zastosowano metalowe śmigła przestawialne zamiast stałych śmigieł drewnianych, dodano pokrywy otworów podwozia w gondolach, a ster wysokości zaopatrzono w klapki wyważa­jące. Tak powstała druga wersja prototypu.

Samolot w okresie 19.09.- 12.12.1936 r. przeszedł w ITL próby, które wykazały konieczność wprowadzenia zmian, mających na celu poprawienie własności użytkowych i pilotażowych, a zwłaszcza, stateczności kierunkowej i sterowności. Na wiosnę 1937 r. w wyniku badań Instytutu Aerodynamicznego w Warszawie wydłużono nos kadłuba. Równocześnie zlikwidowano oszklenie dachu kabiny załogi i zmie­niono tablicę przyrządów. W tym samolocie po raz pierwszy w Polsce wystąpił flatter. Aby go zlikwidować, dodano przeciwciężary na lotkach. Tak powstała trzecia wersja prototypu.

W sierpniu 1937 r. usterzenie pionowe zamieniono na podwójne zamiast pojedynczego- uzyskując należytą stateczność i sterow­ność kierunkową. Wówczas powstała czwarta, ostateczna wersja samolotu.

Samolot w listopadzie 1937 r. przeszedł ponownie próby w ITL i został dopuszczony do użytkowania. Porównania z PZL-27 wykazały, że własności RWD-11 są lepsze. Samolot był udany, ekonomiczny i nowoczesny. Dużą prędkość lotu uzyskano dzięki starannemu opracowaniu aero­dynamicznemu. Jednak samolot nie został zakupiony dla PLL LOT i nie przeszedł tam prób eksploatacyjnych. Był to swoisty rewanż Dowództwa Lotnictwa, od którego zależny był Departament Lotni­ctwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji, za to, że konstruktorzy RWD nie chcieli swej wytwórni włączyć do przemysłu państwowego ani objąć kierownictwa upaństwowionych w tym czasie Zakładów Mechanicznych Plage & Laśkiewicz w Lublinie.

Niezakupienie samolotu było dużym ciosem ekonomicznym dla wytwórni, która znalazła się na skraju bankructwa. Wytwórnię uratowała bardzo opłacalna sprzedaż serii samolotów RWD-13 do Brazylii. Po zakończeniu prób w ITL, Ministerstwo Komunikacji w listopadzie 1937 r. zapła­ciło za prototyp. Samolot był prezentowany na lotnisku mokotow­skim w Warszawie 26.09.1937 r. podczas przekazania LOPP 127 samolotów sportowych oraz 19.04.1938 r. podczas zlotu w Toruniu.

Prototyp RWD-11 pozostał w wyt­wórni. Służył on do zbierania doświadczeń w dziedzinie samolotów dwusilni­kowych, w związku z projektowaniem przez wytwórnię samolotów RWD-18 i RWD-22. Był on wykorzystany m.in. podczas kręcenia filmu Dziewczyna szuka miłości. Podczas lotu na czele klucza myśliwskich PZL P-11 pilot fabryczny A. Onoszko wykazał prze­wagę prędkości RWD-11, co przyczyniło się do niechętnego stosunku Dowództwa Lotnictwa do tego samolotu.

Został opracowany wariant wojskowy przeznaczony do szkolenia załóg przed przejściem na dwusilnikowe bombowce PZL-37 ”Łoś” czy też projektowane ciężkie myśliwce PZL-38 ”Wilk”. Oferowano również dostawę wersji sanitarnej dla 4 chorych na noszach. Zakupem samolotów RWD-11 zainteresowane było lotnictwo wojskowe Rumunii, jednak do transakcji nie doszło.

We wrześniu 1939 r. samolot pozostał w wytwórni. Został przejęty przez lotnictwo niemieckie i był używany w czasie wojny jako samolot dyspozycyjny.

Konstrukcja:
Wolnonośny dolnopłat o konstrukcji mieszanej. Załoga- 2 osoby, pasażerów- 6.
Płat trapezowy, niedzielony, drewniany, dwudźwigarowy (dźwigary skrzynkowe), kryty sklejką do przedniego dźwi­gara, dalej płótnem. Przykadłubowa górna część pokrycia wzmocniona blachą falistą. Na lewej osłonie połączenia skrzydło- kadłub znajdował się chodnik. Na krawędzi natarcia czwórdzielne sloty samoczynnie chowane. Lotki szczelinowe, różnicowe wychylane. Dla zabezpieczenia kadłuba przed przenoszeniem drgań od silników- połączenie płata z kadłubem na wkładkach z twardej gumy. Łoża silników spawane z rur stalowych. Osłony i gondole silników o szkielecie z rur stalowych, kryte blachą aluminiową.
Kadłub spawany z rur chromomolibdenowych tworzących kratownicę, w tylnej części wykrzyżowaną drutami. Kratownica oprofilowana rurkami stalowymi, do których mocowane pokry­cie ze sklejki w przedniej części kadłuba, a z płótna w części tylnej i górnej. Nos kadłuba z blachy aluminiowej. Kabina zakryta. Kabina załogi dwumiejscowa (pilot i mechanik- radiotelegrafista) z miejscami obok siebie. Kabina pasażerska o wymiarach 3,5 x 1,3 x 1,45 m (6 m3), mieszcząca 6 foteli w dwóch sze­regach. W lewym boku kadłuba dwoje drzwi. Bagażnik o pojemności 0,6 m3 (90 kg) za kabiną pasażerską.
Usterzenie wolnonośne, drewniane, kryte płót­nem. Statecznik poziomy początkowo przestawialny w locie, później zastąpiony przez klapki wyważające na sterze wysoko­ści. Ster kierunku (w wersji dwusterowej- prawy) wyposażony w klapkę odciążającą.
Podwozie chowane w locie. Podwozie główne dwukołowe, chowane hydraulicznie (instalacja Dowty) do gondoli silnikowych, amortyzacja olejowo- powietrzna, koła Dunlop z hamulcami. Kółko ogonowe amortyzowane sprężyną, samonastawne, blokowane.

Uzbrojenie- w projektowanej wersji treningowej- 1 stały i 1 ruchomy karabin maszynowy oraz bomby o wagomiarze 12,5 kg.

Wyposażenie- tablica wyposażona w przyrządy do ślepego pilotażu. Przyrządy silnikowe umiesz­czone w gondolach silników- widoczne z kabiny.
Kabina wentylowana i ogrzewana powietrzem pobie­rającym ciepło od rur wydechowych.

Napęd: 2 silniki chłodzone powietrzem, 6- cylindrowe, rzę­dowe Walter ”Major 6-II” o mocy nominalnej 147 kW (200 KM) i mocy maksymalnej 162 kW (220 KM) każdy.
Śmigło początkowo drewniane, dwułopatowe, stałe, Szomański, później metalowe dwułopatowe, przestawialne elektrycznie Ratier. W skrzydłach dwa zbiorniki po 140 l paliwa. W gondolach silnikowych zbiorniki na 17 l oleju każdy.

Dane techniczne RWD-11, I wersja (wg [5]):
Rozpiętość- 15,2 m, długość- 10,12 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 25,0 m2.
Masa własna- 1550 kg, masa użyteczna- 950 kg, masa całkowita- 2500 kg.
Prędkość max- 215 km/h.

Dane techniczne RWD-11, II wersja (wg [5]):):
Rozpiętość- 15,2 (wg [1]- 16,2) m, długość- 10,65 m, wysokość- 3,3 m, powierzchnia nośna- 25,0 m2.
Masa własna- 1740 kg, masa użyteczna- 910 kg, masa całkowita- 2650 kg.
Prędkość max- 305 km/h, prędkość przelotowa- 255 km/h, prędkość min.- 95 km/h, wznoszenie- 3,8 m/s, pułap- 4100 (wg [3]- 4000) m, zasięg- 800 km.

Galeria

  • Prototyp samolotu pasażerskiego RWD-11 w drugiej wersji. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • RWD-11, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).
  • Samolot pasażerski RWD-11w trzeciej wersji. (Źródło: ze zbiorów CardPlane).
  • Samolot pasażerski RWD-11 w ostatecznej czwartej wersji. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Samolot pasażerski RWD-11 (czwarta wersja) na lotnisku. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Samolot pasażerski RWD-11 (czwarta wersja) w locie. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Dulęba L., Glass A. ”Samoloty RWD”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Mazur W. ”Eksport polskiego sprzętu lotniczego do Rumunii w latach 1926-1939”. Lotnictwo nr 2/2007.
[5] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.v
blog comments powered by Disqus