RWD-10, 1933
W 1933 r., w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych, inż. Jerzy Drzewiecki zaprojektował samolot treningowo- akrobacyjny o własnościach pilotażowych zbliżonych do samolotu PZL P-7 po to, aby służyć do szkolenia i treningu pilotów myśliwskich. W lipcu 1933 r. Jerzy Drzewiecki wykonał na prototypie, z silnikiem Cirrus "Hermes IIB", pierwszy lot. Samolot wymagał poprawek. Przedłużono kadłub przez przecięcie tylnej części kratownicy i wstawienie dodatkowego jej przęsła oraz powiększono ster kierunku. Usunięto sklejkową obudowę piramidki na kadłubie, do której były mocowane skrzydła. W trakcie prób wzmocniono piramidkę oraz zastrzały i dano między nimi wykrzyżowanie linkami.
Próby fabryczne samolotu wykazały, że RWD-10 był bardzo udanym samolotem akrobacyjnym. Poprawiony prototyp przeszedł w 1935 r. próby w locie w IBTL. Pierwszy publiczny pokaz akrobacji na prototypie dał Andrzej Włodarkiewicz w czasie mityngu lotniczego z okazji otwarcia zawodów balonowych Gordon- Bennetta 14-15.09.1935 r. w Warszawie. Samolot został przydzielony do ośrodka PWLot. na lotnisku Łódź-Lublinek.
Niechęć Dowództwa Lotnictwa do wytwórni DWL oraz przeciągające się próby prototypu spowodowały, że lotnictwo wojskowe nie zainteresowało się samolotem RWD-10. W lotnictwie sportowym zapotrzebowanie na samolot akrobacyjny powstało dopiero w latach 1936- 1937 w związku z dużym rozwojem szkolenia samolotowego. Wówczas DWL otrzymały zamówienia na 20 RWD-10, które zbudowano w 1937 r. Samoloty seryjne otrzymały przedłużoną owiewkę za głową pilota, silnik PZInż. "Junior", podwozie z amortyzacją olejowo- powietrzną, a nie z krążków gumowych, mniejsze koła, mniejszy ster kierunku i skrócone lotki nie dochodzące do końców płata. Wzięły one udział w uroczystym przekazaniu aeroklubom 127 samolotów w dniu 16.09. 1937 r. Dwa (wg [4]- 3) RWD-10 zbudowano ponadto w 1938 r. Wg [4]- łącznie z prototypem zbudowano 20 egz.
Samoloty te były użytkowane w aeroklubach oraz cywilnych szkołach pilotów. Jeden RWD-10 wziął udział w Akademickim Rajdzie Bałkańskim (27.05- 13.06.1937 r.), dając pokazy akrobacji w Bukareszcie, Sofii, Atenach, Belgradzie i Budapeszcie. W 1937 r. na trzech RWD-10 nastąpiło uszkodzenie skrzydeł podczas akrobacji, piloci uratowali się, lecz samoloty zostały rozbite.
RWD-10 był trudny w pilotażu, wymagał specjalnego przygotowania pilota. Był bardzo sterowny i wymagał bardzo małych ruchów sterami, inaczej rzucało samolotem. Przy gwałtownym przejściu na duże kąty natarcia był niestateczny poprzecznie. Wykonywał akrobacje bardzo dobrze, a wznoszeniem przewyższał większość samolotów akrobacyjnych.
Oprócz prototypu, w wojsku był jeszcze drugi RWD-10 w Eskadrze Sztabowej na lotnisku Mokotowskim. We wrześniu 1939 r. samolot RWD-10 (SP-BLZ) był używany do lotów łącznikowych w obszarze działań Armii Kraków, a drugi z Aeroklubu Wileńskiego ewakuowano na Łotwę. Wg [4]- prawdopodobnie wszystkie RWD-10 uległy zniszczeniu we wrześniu 1939 r.
W 2013 r. Krzysztof Laskowski z Nowego Sącza rozpoczął budowę makiety samolotu RWD-10 w skali 1:1 (patrz Laskowski RWD-10 (makieta)).
Konstrukcja:
Jednomiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Płat o obrysie podwójno- trapezowym, zwężony i ścieniony w części środkowej, dwudzielny, dwudźwigarowy, kryty sklejką do przedniego dźwigara, dalej płótnem, podparty dwiema parami zastrzałów wykrzyżowanych linkami.
Kadłub kratownicowy spawany z rur stalowych, oprofilowany listwami drewnianymi, kryty płótnem. Osłona silnika z blachy aluminiowej. Kabina odkryta, z wiatrochronem z przodu oraz owiewkami za głową pilota.
Stateczniki wolnonośne, kryte sklejką. Stery i lotki kryte płótnem. Napęd lotek i sterów linkami.
Podwozie w układzie klasycznym, stałe. Podwozie trójgoleniowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi i kołami niskociśnieniowymi Dunlop z hamulcami. Płoza ogonowa metalowa, amortyzowana sznurem gumowym.
Wyposażenie w wersji wojskowej- fotokarabin K-28 i inhalator GL.
Silnik:
- w prototypie- chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy, rzędowy Cirrus "Hermes IIB" o mocy nominalnej 77 kW (105 KM) i startowej 85 kW (115 KM),
- w samolotach seryjnych- chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy, rzędowy PZInż. "Junior" o mocy nominalnej 81 kW (110 KM) i startowej 88 kW (120 KM).
Śmigło dwułopatowe, drewniane, stale, Szomański. Zbiornik o pojemności 54 l paliwa przed kabiną.
Dane techniczne RWD-10 (wg [1]):
Rozpiętość- 7,5 m, długość- 6,2 (wg [3]- 6,13) m, wysokość- 1,9 (wg [3]- 2,0) m, powierzchnia nośna- 9,0 m2.
Masa własna- 350 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa całkowita- 475 kg.
Prędkość max- 218 (wg [3]- 230) km/h, prędkość przelotowa- 180 km/h, prędkość min.- 95 km/h, wznoszenie- 6,2 m/s, czas wznoszenia na 1000 m- 2' 55'', pułap- 6000 m, zasięg- 360 (wg [3]- 460) km.
Dane techniczne RWD-10, prototyp (wg [2]):
Rozpiętość- 7,48 m, długość- 6,0 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 9,0 m2.
Masa własna- 341 kg, masa użyteczna- 130 kg, masa całkowita- 471 kg.
Prędkość max- 218 km/h, prędkość przelotowa- 185 km/h, prędkość min.- 95 km/h, wznoszenie- 6,2 m/s, pułap- 6000 m, zasięg- 360 km.
Dane techniczne RWD-10, samoloty seryjne (wg [4]):
Rozpiętość- 7,48 (wg [2]- 7,5) m, długość- 6,2 m, wysokość- 1,9 m, powierzchnia nośna- 9,0 m2.
Masa własna- 350 kg, masa użyteczna- 125 kg, masa całkowita- 475 kg.
Prędkość max- 218 km/h, prędkość przelotowa- 180 km/h, prędkość min.- 95 km/h, wznoszenie- 6,2 m/s, pułap- 6000 m, zasięg- 360 km.
Galeria
Źródło:
[1] Dulęba L., Glass A. ”Samoloty RWD”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.
[5] Informacje uzyskane od Krzysztofa Laskowskiego.