RWD-9, 1933
Projektowanie samolotu RWD-9, przeznaczonego do udziału w Challenge 1934, inżynierowie Stanisław Rogalski i Jerzy Drzewiecki rozpoczęli w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych na Okęciu w jesieni 1932 r. RWD-9 był rozwinięciem samolotu RWD-6. Ze względu na zmieniony regulamin Challenge'u RWD-9 był samolotem czteromiejscowym, miał większy ciężar i większą moc silnika niż RWD-6. Komitet im. Żwirki i Wigury z zebranych funduszy społecznych zamówił 6 samolotów RWD-9 przeznaczonych do udziału w zawodach Challenge 1934. Prototyp RWD-9, wyposażony w silnik rzędowy Menasco, gotowy był 8.10.1933 r., a pierwszy lot wykonał 4.12.1933 r. Próby w locie przeprowadzono w okresie styczeń- luty 1934 r. Prototyp miał skrzydła bez klap, a lotki nieszczelinowe. Drugi egzemplarz RWD-9W wyposażono w silnik gwiazdowy Walter "Bora", pierwszy lot wykonał 22.01.1934 r.
Wiosną 1934 r. zbudowano 8 seryjnych RWD-9. Cztery samoloty, oznaczone RWD-9S, otrzymały silnik gwiazdowy konstrukcji inż. Stanisława Nowkuńskiego Skoda GR-760, pozostałe RWD-9W silnik Walter "Bora" o mniejszej mocy (w wyniku czego miały one niższe osiągi), dwa z nich były przeznaczone dla ekipy czechosłowackiej na Challenge. 5.03.1934 r. został oblatany prototyp RWD-9 z silnikiem GR-760, a 4 maja pierwszy seryjny RWD-9S.
Instytut Aerodynamiczny Politechniki Warszawskiej, oprócz przeprowadzenia dmuchań modelu samolotu, dopracował kształty samolotu. W kwietniu 1934 r. przeprowadzono próby różnego ukształtowania spodu kadłuba. W Instytucie Aerodynamicznym przeprowadzono badania mające na celu sprzężenie slotu i klapy tak, aby slot otwierając się powodował wychylenie klap. W celu zwiększenia skuteczności klapolotek przy nosku płata naprzeciw lotek zastosowano interceptory. Do cech RWD-9 należała doskonała sterowność poprzeczna nawet przy przeciągnięciu oraz możliwość wykonywania lądowania bez załamania toru lotu, przy schodzeniu stromym torem do ziemi- dzięki dobrej amortyzacji podwozia. Według opinii wyrażonej w 1970 r. przez francuską prasę lotniczą RWD-9 nadal przewyższa własnościami startu i lądowania współczesne samoloty sportowe.
Egzemplarz ze znakami SP-DRB rozbił się podczas treningu na dwa tygodnie przed zawodami, uszkadzając prawe skrzydło, lecz samolot zdążono wyremontować przed Challenge’m, dzięki posiadaniu zapasowej pary skrzydeł. Natomiast czechosłowacki egzemplarz OK-AMC rozbił się na dwa dni przed zawodami, gdy na remont było już za późno.
W Challenge'u 1934 (28.08- 16.09.1934) zwyciężyli kpt. Jerzy Bajan i sierż. Gustaw Pokrzywka na RWD-9S SP-DRD. Drugie miejsce zajął Stanisław Płonczyński i Stanisław Zientek na SP-DRC. Challenge obejmował próby techniczne i rajd wokół Europy i Afryki Północnej o długości 9538 km. Czas montażu i demontażu samolotu wynosił 44 s. Najmniejsza prędkość 54,1 km/h, prędkość przelotowa 255 km/h, długość startu i lądowania na bramkę o wysokości 8 m- 76 m. Siódme miejsce zajął J. Buczyński z W. Rogalskim na SP-DRE, 15. miejsce- H. Skrzypiński i M. Lorenz na SP-DRB. Czech. J. Anderle na OK-AMD zajął 8. miejsce. T. Karpiński na SP-DRF oraz S. Florjanowicz na SP-DRA nie ukończyli zawodów. W Challenge'u 1934 wzięły udział 34 załogi z pięciu krajów.
W końcu 1934 r. zwycięski RWD-9 był wystawiony na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu. Podczas mityngu lotniczego (14-15.09.1935 r.) w Warszawie, zorganizowanego z okazji otwarcia zawodów balonowych Gordon-Bennetta, zademonstrowano pokaz startu i lądowania oraz minimalnej prędkości lotu na RWD-9 w czasie ślimaczego wyścigu z wiatrakowcem Cierva C-30.
Po zawodach 2 RWD-9 zostały sprzedane do Hiszpanii, gdzie jeden był używany jako łącznikowy w czasie wojny domowej oraz 1 egz. do Francji. Czechosłowacki OK-AMD został skasowany 1.12.1937 r, zaś OK-AMC po remoncie był użytkowany i 31.10.1939 r. został przejęty przez Niemców.
16.07.1936 r. na SP-DRC zginął Inspektor Lotnictwa gen. Gustaw Orlicz-Dreszer z powodu zbyt niskiego lotu nad morzem. Dwa egz. RWD-9 były użytkowane w aeroklubach, jeden do maja 1937 r., drugi do 1938 r. Prototyp znajdujący się w wytwórni został w 1937 r. przebudowany na RWD-20.
Konstrukcja:
Czteromiejscowy górnopłat zastrzałowy o konstrukcji mieszanej.
Płat prostokątny z zaokrąglonymi końcami, dwudzielny, dwudźwigarowy, kryty sklejką od góry do pierwszego dźwigara, od dołu do drugiego dźwigara, reszta kryta płótnem. Zastrzały o układzie V dodatkowo usztywnione dwiema podpórkami z rurki. Sloty trójdzielne Handley-Page, wysuwane automatycznie, sprzęgnięte z klapami. Klapy wychylane do 20°, powodujące jednocześnie wychylenie obu lotek do dołu o 15°. Lotki szczelinowe wyważone masowo. Sloty i klapy blokowane. W pobliżu końców skrzydeł interceptory blaszane o wymiarach 58 x 8 cm, otwierane przy wychyleniach lotek po otwarciu slotów. Składanie skrzydeł- wokół osi tylnego okucia skrzydłowego, po podniesieniu klap nad skrzydła. Szerokość samolotu po złożeniu- 3,25 m.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur chromomolibdenowych, kryty płótnem na szkielecie z listew drewnianych. Silnik osłonięty pierścieniem Townenda. Łoże spawane z rur stalowych. Przód kadłuba osłonięty blachą aluminiową. Kabina zakryta, z miejscami po dwa obok siebie. Fotele regulowane. Przednie miejsca z podwójnymi sterownicami. Z prawej strony dwoje drzwi, z lewej jedne. Drzwi w razie potrzeby łatwo odrzucane. Bagażnik w dole kadłuba, dostępny na ziemi.
Usterzenie wolnonośne, drewniane. Stateczniki kryte sklejką, stery- płótnem. Statecznik poziomy przestawialny w locie za pomocą samohamownego kółka. Napęd lotek i sterów linkami.
Podwozie stałe, dwukołowe trójgoleniowe z amortyzatorami olejowo- powietrznymi PZL o skoku 290 mm. Koła niskociśnieniowe Dunlop o średnicy 450 mm z hamulcami Bendix, osłonięte owiewkami. Płoza ogonowa ze stalowej sprężyny piórowej z amortyzatorem olejowo- powietrznym.
Wyposażenie- zestaw podstawowych przyrządów pilotażowo- nawigacyjnych i kontroli pracy silnika.
Silnik:
- prototyp- chłodzony powietrzem, 6- cylindrowy, rzędowy, sprężarkowy Menasco "Buccaneer" B-6S-3 o mocy startowej 195 kW (265 KM). Śmigło dwułopatowe drewniane, stałe, Szomański,
- RWD-9S- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy, sprężarkowy Skoda GR-760 mocy nominalnej 191 kW (260 KM) i mocy startowej 213 kW (290 KM). Śmigło dwułopatowe, elektronowe, przestawialne VDM Sieger RS, w trakcie prób też śmigło Letov,
- RWD-9W- chłodzony powietrzem, 9- cylindrowy, gwiazdowy Walter "Bora 1" o mocy nominalnej 147 kW (200 KM) i mocy startowej 162 kW (220 KM). Śmigło dwułopatowe, elektronowe przestawialne na ziemi, Letov, a w trakcie prób drewniane, stałe.
Dwa zbiorniki paliwa w skrzydłach i jeden w kadłubie za kabiną, o łącznej pojemności 160 l.
Dane techniczne RWD-9, prototyp (wg [4]):
Rozpiętość- 11,64 (wg [2]- 11,44) m, długość- 8,0 m, wysokość- 2,03 m, powierzchnia nośna- 16,0 m2.
Masa własna- 560 kg, masa użyteczna- 370 kg, masa całkowita- 930 kg.
Dane techniczne RWD-9S (wg [4]):
Rozpiętość- 11,64 m, długość- 7,6 m, wysokość- 2,03 m, powierzchnia nośna- 16,0 m2.
Masa własna- 560 kg, masa użyteczna- 370 kg, masa użyteczna z dwoma osobami załogi- 230 kg, masa całkowita- 930 kg, masa całkowita z dwoma osobami załogi- 790 kg.
Prędkość max- 281 km/h, prędkość przelotowa- 215-255 km/h, prędkość min.- 54,1 km/h, wznoszenie- 6,1 m/s, pułap- 7000 m, zasięg- 800 km.
Dane techniczne RWD-9W (wg [4]):
Rozpiętość- 11,64 m, długość- 7,6 m, wysokość- 2,03 m, powierzchnia nośna- 16,0 m2.
Masa własna- 560 kg, masa użyteczna- 370 kg, masa użyteczna z dwoma osobami załogi- 230 kg, masa całkowita- 930 kg, masa całkowita z dwoma osobami załogi- 790 kg.
Prędkość max- 260 km/h, prędkość przelotowa- 204-243 km/h, prędkość min.- 55,2 km/h, wznoszenie- 5,5 m/s, pułap- 6000 m, zasięg- 735 km.
Galeria
Źródło:
[1] Dulęba L., Glass A. ”Samoloty RWD”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.
[5] "Z awionetek w myśliwce". Samoloty Polskie.