RWD-5, 1931

Samolot sportowy, turystyczny i rajdowy. Polska.
Samolot rajdowy RWD-5bis Stanisława Skarżyńskiego. (Źródło: archiwum).

Sportowy RWD-5 był  pierwszym samolotem RWD zbu­dowanym po przeniesieniu się Warsztatów Sekcji Lotniczej KMSPW z terenu Politechniki na lotnisko Okęcie. Inżyniero­wie Stanisław Rogalski, Stanisław Wigura i Jerzy Drzewiecki zaprojektowali ten samolot w 1930 r. jako dalsze rozwinięcie samolotu RWD-4, zmieniając w nim przede wszystkim kadłub. Zastosowanie sil­nika z cylindrami wiszącymi poprawiło widoczność do przodu. Kadłub po raz pierwszy w konstrukcjach RWD był spawany z rur stalowych. Budowę proto­typu rozpoczęto na jesieni 1930 r.

Prototyp, zbudowany z funduszów LOPP, został oblatany 7.08.1931 r. Był napędzany silnikiem Cirrus "Hermes II B". Od póź­niejszych egzemplarzy RWD-5 prototyp odróżniały płaskie szyby przodu kabiny i wahaczowe podwozie z amortyzacją sznurem gumowym wewnątrz kadłuba. W sierpniu 1931 r. M. Pronaszko na RWD-5 zajął 1. miejsce w III Locie Południowo- Zachodniej Polski. W IV Krajowym Konkursie] Samolotów Turystycznych (25.09.- 1.10.1931 r.) F. Żwirko i S. Wigura zajęli 1. miejsce. W 1932 r. lub 1933 r. prototyp uległ przeróbce. Zmodyfikowano podwozie, przód kabiny zaopatrzono w wypukłą szybę, a silnik wymieniono na Cirrus "Hermes IV". Prototyp do 1933 r. wylatał 300 h.

Wyniki osiągnięte przez prototyp spowodowały, iż RWD-5 został uznany za najlepszy polski samolot sportowy. W jesieni 1932 r. zostały zbudowane dla Aeroklubu Warszawskiego 2 egz. RWD-5 nazwach "Kolejarz" i "Kolejarz II" gdyż były ufundowane przez kolejarzy. W końcu 1932 r. RWD-5 był wystawiony na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu. W 1936 r. "Kolejarz" otrzymał silnik "Gipsy Major".

W 1933 r. samolot RWD-5 wybrano do wykonania lotu kpt. Stanisława Skarżyńskiego przez Atlantyk. 28.03.1933 r. została oblatana jego jednomiejscowa odmiana oznaczona RWD-5 bis, o znakach SP-AJU, przystosowana do lotów długodystansowych. Samolot ten na miejscu pasażera miał zamocowany zbiornik i w skrzydłach dodatkowe zbiorniki, co zwiększało jego zasięg do ok. 5000 km. W egzemplarzu tym zostały usunięte drzwi i okna w tylnej kabinie. 15.04. 1933 r. S. Skarżyński wykonał próbny lot dookoła Polski o długości 1650 km. W dniach 27.04.-24.06.1933 r. S. Skarżyński wykonał lot z Warszawy do Rio de Janeiro o łącznej długości 17 855 km, przelatując 7-8.05.1933 roku nad Atlantykiem Południowym z St. Louis w Afryce do Maceio w Brazylii (3582 km) w czasie 20 h 30 min, bijąc jednocześnie międzynarodowy rekord odległości bez lądowania dla samolotów o masie własnej do 450 kg. Był to pierwszy udany przelot Polaka przez Atlantyk oraz przelot na najlżejszym samolocie, który pokonał Atlantyk Południowy. Drogę powrotną samolot przez morze przebył statkiem, a z Bolonii do Łodzi i Warszawy- powietrzem. SP-AJU, nazwany ”Amerykanką”, otrzymał później S. Skarżyński w darze od społeczeństwa polskiego. Przerobiono go wówczas na dwumiejscowy po usunięciu dodatkowych zbiorników. W czasie Wojny Obronnej Polski we wrześniu 1939 r. samolot był pozostawiony na lotnisku we Lwowie i przejęty przez lotnictwo radzieckie.

W latach 1933- 1934 wyprodukowano w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych na Okęciu, łącznie z SP-AJU, 15 samolotów RWD-5 przeznaczonych dla aeroklubów i PLL "Lot". Jeden RWD-5 został w 1934 r. zbudowany w Centralnych Warsztatach Aeroklubowych w Lublinie (lecz rozbity przy oblocie), ponadto jeden RWD-5 powstał w 1937 r. w DWL. Łącznie zbudowano 20 egz. RWD-5. Samoloty seryjne od prototypu i "Kole­jarzy" różniły owiewki na kołach, a samo­loty budowane od 1934 r. miały wyższe usterzenie pionowe.

Na samolotach RWD-5 wykonano liczne rajdy zagraniczne. Najdłuższym był rajd R. Hirszbandta do Casablanki (7.04.-3.05.1933)- 11 389 km- w celu zbadania przyszłej trasy zawodów Challenge 1934. . Podczas tego lotu Hirszbandt wziął udział w Rajdzie Algiersko- Marokańskim (14- 23.04.1933 r.), zdobywając Puchar cudzoziem­ców. RWD-5 odnosił też sukcesy w zawodach krajowych. W V Krajowym Lotniczym Konkursie Turystycznym we wrześniu 1933 r. 1. miejsce zajął M. Pronaszko na prototypie RWD-5, a w VI Krajowym Lotniczym Konkursie Turystycznym we wrześniu 1936 r. miejsce od 2 do 6 zajęli piloci na RWD-5. Samoloty RWD-5 odegrały poważną rolę w rozwoju polskiego lotnictwa sportowego. SP-ARP był zbudo­wany dla Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej, SP-LOT był używany w latach 1933- 1936 przez Polskie Linie Lotnicze "Lot" do lotów taksówkowych, zaś SP-LO - przez Zarząd Główny LOPP. Spośród 20 zbudowanych RWD-5 do wybuchu wojny 3 zostały skasowane.

Samoloty RWD-5 znajdowały się również w ośrodkach i obozach Lotniczego Przysposobienia Wojskowego. Z chwilą mobilizacji 28.08.1939 r. otrzymały przydziały do wojska. We wrześniu były używane jako łącznikowe min. przez: Pluton łącznikowy nr 6, Pluton łącznikowy nr 10, pluton łącznikowy dowódcy Armii ”Lublin”. Jeden RWD-5 został ewakuowany 7.09.1939 r. do Brześcia i 17.09. do Czerniowiec, skąd 18.09. mjr E. Wyrwicki przyleciał na nim z Rumunii do oblężonej Warszawy (wg innych źródeł- po 20.09.1939 r. mjr E. Wyrwicki wykonał lot ewakuacyjny z oblężonej Warszawy). Co najmniej jeden, uszkodzony, samolot dostał się w ręce niemieckie.

W połowie lat 1970-tych w pracowni Tadeusza Dobrocińskiego powstał projekt budowy repliki słynnego polskiego samolotu sportowego RWD-5 w skali 1 : 0.7 (patrz Dobrociński / RWD-5).

W dniu 28.08.2000 r. została oblatana replika RWD-5R zbudowana przez Stowarzyszenie Lotnictwa Eksperymentalnego EAA. Od 2003 r. samolot został dopuszczony do normalnej eksploatacji i zaczął być używany do lotów propagandowych. W sierpniu 2004 r. RWD-5R, noszący historyczne znaki rozpoznawcze SP-LOT, wziął udział w jubileuszu 75-lecia PLL ”Lot”.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy (RWD-5 bis jednomiejscowy) górnopłat wolnonośny o konstrukcji mieszanej.
Płat trapezowy, niedzielony, dwudźwigarowy, do pierw­szego dźwigara kryty sklejką, dalej- płótnem. Profil Bartel. Lotki różnicowe.
Kadłub kratownicowy, spawany z rur stalowych, kryty płótnem, na szkielecie z listew drewnianych. Osłona silnika z blachy aluminiowej. Łoże silnika spawane z rur stalowych. Kabina zakryta z miejscami jedno za drugim. Oba miejsca wyposażone w sterownice. Dwoje drzwi z prawej strony kadłuba, odrzucane awaryjnie. Za tylnym fotelem bagażnik.
Usterzenie wolnonośne. drewniane. Statecznik poziomy przestawialny w locie. Stateczniki kryte sklejką, stery- płótnem.
Podwozie stałe, dwu­kołowe, trójgoleniowe, spawane z rur stalowych, z amortyza­torami olejowo- powietrznymi. Koła niskociśnieniowe Dunlop z hamulcami (przy niektórych samolotach). Na kołach owiewki z blachy aluminiowej. Płoza ogonowa ze stalowej sprężyny piórowej.

Wyposażenie: tablica przyrządów wyposażona w prędkościo­mierz, wysokościomierz. busolę, zegar czasowy, obrotomierz, manometr oleju i paliwomierz.
Kabina ogrzewana powietrzem z nagrzewnicy otaczającej rurę wydechową.

Silnik- stosowano chłodzone powietrzem, 4- cylindrowe, rzę­dowe:
- Cirrus ”Hermes IIB” o mocy nominalnej 77 kW (105 KM) i mocy startowej 85 kW (115 KM),
- Cirrus ”Hermes IV” o mocy nominalnej 88 kW (120 KM) i mocy startowej 96 kW (130 KM),
- De Havilland ”Gipsy III” o mocy nominalnej 88 kW (120 KM),
- Walter ”Junior 4” o mocy nominalnej 77 kW (105 KM) i mocy startowej 88 kW (120 KM),
- PZInż. ”Junior” o mocy nomi­nalnej 81 kW (110 KM) i mocy startowej 88 kW (120 KM).
W wersji RWD-5 bis był zastosowany silnik chłodzony powietrzem, 4- cylindrowy, rzędowy De Havilland ”Gipsy Major” o mocy nominalnej 88 kW (120 KM) i mocy startowej 96 kW (130 KM).
Śmigło dwułopatowe, drewniane. W środkowej części płata dwa zbiorniki o pojemności 220 l paliwa lub 368 l albo 336 l. Pojemność zbiorników paliwa w RWD-5 bis- 752 l.

Dane techniczne RWD-5 prototyp (wg [5]):
Rozpiętość- 10,5 m, długość- 7,2 m, wysokość- 2,05 m, powierzchnia nośna- 15,5 m2.
Masa własna- 410 kg, masa użyteczna- 310 kg, masa całkowita- 720 kg.
Prędkość max- 190 km/h, prędkość przelotowa- 160 km/h, prędkość min.- 70 km/h, wznoszenie- 4,6 m/s, pułap- 5000 m, zasięg- 1080 km.

Dane techniczne RWD-5 (wg [5]):
Rozpiętość- 10,2 m, długość- 7,2 m, wysokość- 2,05 m, powierzchnia nośna- 15,5 m2.
Masa własna- 430-460 kg, masa użyteczna- 300-330 kg, masa całkowita- 760 kg.
Prędkość max- 202 km/h, prędkość przelotowa- 170 (wg [3]- 175) km/h, prędkość min.- 75 km/h, wznoszenie- 4,6 m/s, pułap- 4700 m, zasięg- 1080 (wg [1]- 850) km, zasięg max.- 1900-2000 km.

Dane techniczne RWD-5 bis (wg [5]):
Rozpiętość- 10,2 m, długość- 7,2 m, wysokość- 2,0 m, powierzchnia nośna- 15,5 m2.
Masa własna- 446 (wg [1]- 448) kg, masa użyteczna- 654 kg, masa całkowita- 1100 kg.
Prędkość max- 210 km/h, prędkość przelotowa- 175 km/h, zasięg- 5000 km.

Galeria

  • Samolot RWD-5 w locie. (Źródło: Jan Rychter - Fotografia-  http://photo.rychter.com/).
  • RWD-5 z silnikiem Walter ”Junior”. (Źródło: Jan Rychter - Fotografia-  http://photo.rychter.com/).
  • RWD-5 z silnikiem PZInż. ”Junior”. (Źródło: Jan Rychter - Fotografia-  http://photo.rychter.com/).
  • Stanisław Skarżyński stoi przed samolotem RWD-5 bis. (Źródło: Jan Rychter - Fotografia-  http://photo.rychter.com/).
  • Prototyp samolotu RWD-5 (SP-AGJ). (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • Samolot sportowy RWD-5 (SP-ALW). (Źródło: forum.odkrywca.pl).
  • RWD-5, wersje rozwojowe. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).
  • RWD-5, rysunek w rzutach. (Źródło: Glass Andrzej ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”).

Źródło:

[1] Dulęba L., Glass A. ”Samoloty RWD”. Wydawnictwo Komunikacji i Łączności. Warszawa 1983.
[2] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939”. Wydawnictwo komunikacji i Łączności. Warszawa 1977.
[3] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[4] Pieniążek E. ”Finał akcji odbudowy RWD-5”. Przegląd Lotniczy Aviation Revue nr 3/2006.
[5] Glass A. ”Polskie konstrukcje lotnicze do 1939”. Tom 2. Wydawnictwo STRATUS. Sandomierz 2007.
[6] Dmyszewicz M. "W pracowni wrocławskiego konstruktora-amatora. Od Pterodaktyla do RWD-5". Skrzydlata Polska nr 9/1975.
blog comments powered by Disqus