Rumpler C-I, 1915
(Rumpler 5A2)

Samolot rozpoznawczy, szkolny. Niemcy.
Samolot rozpoznawczy Rumpler C-I w barwach polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: archiwum).
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych i najdłużej używanych niemieckich samolotów rozpoznawczych był Rumpler C-I (oznaczenie fabryczne Rumpler 5A2), zbudowany pod koniec 1915 r. w wytwórni Rumpler Flugzeug-Werke GmbH. Zaprojektowany został przez dr inż. Edmunda Rumplera. Był jedną z pierwszych maszyn dwumiejscowych wyposażoną w stały karabin maszynowy pilota. Produkowany był seryjnie w dużych ilościach w wytwórni macierzystej i na prawach licencyjnych przez: Hansa-Brandenburgische Flugzeugwerke, Germania Flugzeug-Werke, Markische Flugzeug-Werke, Hannoversche Waggonfabrik-Hawa, Bayerische Rumpler-Werke (Bayru), Albert Rinne Flugzeug-Werke. Wersja C-Ia produkowana w firmie Hawa była napędzana silnikiem Argus As-III. W 1918 r. zaczęto produkować w Bayru wersję szkolna napędzaną silnikiem Benz Bz-III (100 egz.). Łącznie wyprodukowano 2363 egz.

Użytkowany był w lotnictwie Niemiec i Austro-Węgier. Pierwsze płatowce trafiły na front we Francji jeszcze w grudniu 1915 r. Zachwyciły nieprzeciętnymi jak na te czasy walorami: dużą prędkością lotu i wznoszenia, zwrotnością i zasięgiem. Osiągami niewiele ustępowały jednomiejscowym samolotom myśliwskim. Szybko stały się podstawowym narzędziem lotników we współpracy z artylerią, w prowadzeniu zwiadu fotograficznego i w misjach na bombardowanie. Rumpler C-I używany był na Froncie Zachodnim, w Grecji, Macedonii i w Palestynie aż do początku 1918 r. Później wycofano go do szkół i rezerwy.

Z wojny ocalało wiele egzemplarzy i stały się obiektem zainteresowania lotnictwa cywilnego. Po modyfikacji używane jako pasażerskie i pocztowe. Po pierwszej wojnie światowej używany był w lotnictwie wojskowym Estonii, Litwy, Łotwy, Rumunii i ZSSR.

W Polsce.

W czasie I wojny światowej na samolotach Rumpler C-I latali również polscy lotnicy, którzy służyli we cesarskim, niemieckim lotnictwie wojskowym:
- Kniczemski, podoficer (Unteroffizier) w armii nie­mieckiej. Służył w lotniczym oddziale zapasowym FEA (Fliegerersatz Ab­teilung) nr 4 w Poznaniu. W dniu 29.10.1918 r. samolot Rumpler Ru C-I nr 12839 spadł na ziemię w trakcie wykonywania zakrętu. Pilot, Vize­feldwebel Otto zginął, ciężko ranny obserwator Kniczemski przeżył kraksę.

W Polsce znajdowały się 84 samoloty Rumpler C-I. Wszystkie pochodziły ze zdobyczy wojennej: w Wielkopolsce, w byłej Kongresówce i w Małopolsce. Kilkanaście zdobyto na Froncie Wschodnim (wcześniejsze źródła podawały znacznie niższe liczby przejętych samolotów, np. wg [3]- przejęto po zaborcach 21 egz. tego typu, zaś z części zmontowano jeszcze ok. 6 egz.). Wśród używanych w Polsce wersji były oryginalne Rumpler C-I z wytwórni macierzystej, licencyjne z firmy Bayru z silnikiem Benz Bz-III oraz C-Ia z silnikiem Argus As-III. W dokumentach SL Ławica występowały również w wersji szkolnej Rumpler C-Ib. Wiele z nich, z powodu braku silników i złego stanu konstrukcji, nigdy nie zostały doprowadzone do stanu lotnego. Remontów Rumplerów podjęły się warsztaty parku Stacji Lotniczej Ławica i Centralne Warsztaty Lotnicze na Mokotowie.

Samoloty Rumpler C-I w lotnictwie polskim były używane przede wszystkim w szkołach lotniczych: w Szkole Pilotów w Ławicy, w Wojskowej Szkole Pilotów w Warszawie, Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Warszawie, w Szkole Pilotów w Krakowie i w OSOL w Toruniu. Po 1 do 2 egz. przydzielono do eskadr: II Lotniczej Eskadry Bojowej, 1 EW, 5 EW, 8 EW i 9 EW, 1 Eskadry Wielkopolskiej, 2 Eskadry Wielkopolskiej, Toruńskiej Eskadry Wywiadowczej i do sojuszniczej Eskadry Lotniczej Narodowej Armii Rosyjskiej gen. Bułak-Bałachowicza. Wykorzystywano je bojowo w ograniczonym zakresie podczas walk w obronie Lwowa zimą 1918/1919 r. oraz wiosną 1919 r. na Froncie Południowym w Małopolsce Wschodniej. Najdłużej w warunkach bojowych był używany z eskadry armii gen. Bułak-Bałachowicza, aż do grudnia 1920 r. W 1920 r. wycofano je ze szkół lotniczych. Ostatnie zostały skasowane w kwietniu 1921 r.

Konstrukcja:
Dwumiejscowy dwupłat o konstrukcji drewnianej.
Skrzydła dwudźwigarowe o jed­nakowej cięciwie pokryte płótnem. Komora płatów dwuprzęsłowa ze skosem 5° i wzniosem 2°. Minimalne wysunięcie do przodu dolnego płata o 16 mm było widoczne tylko na dużych rysunkach zestawieniowych. Wydłużenie dla górnego płata wyno­siło 7,0, a dla dolnego 6,5. Krawędź natarcia usztywniono dodat­kowymi żeberkami do pierwszego dźwigara. Krawędź spływu sztywna, z listwy drewnianej. Lotki na górnym płacie, ze zwichrzeniem aerodynamicznym były przymocowane do dźwi­gara pomocniczego. Dolne skrzydła miały owalny wykrój z tyłu u nasady po obu stronach kadłuba.
Kadłub kratownicowy. Pokrycie silnika blachą aluminiową, grzbietu i części środkowej sklejką, reszta płótnem. Kabiny odkryte.
Usterzenie spawane z rur stalowych, płaskie, bez profilu aero­dynamicznego, pokryte płótnem. Stateczniki podparte zastrzałami.
Podwozie stałe, główne dwugoleniowe z hamulcem pazurowym. Amortyza­cja początkowo ze sznurów gumowych, później ze sprężyn spiralnych otoczonych bawełnianą plecionką. Płoza drewniana ze stopką.

Uzbrojenie- początkowo tylko 1 ruchomy karabin maszynowy obserwatora Parabellum wz. 14 kal. 7,92 mm, później również 1 stały karabin maszynowy pilota Spandau wz. 08/15 kal. 7,92 mm (stosowano również karabiny maszynowe Parabellum lub Schneider). Udźwig bomb- 100 kg.

Silnik:
- C-I- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony cieczą Mercedes D-III o mocy 118 kW (160 KM),
- C-Ia- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony cieczą Argus As-III o mocy 132 kW (180 KM)),
- C-I (Bayru)- rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony cieczą Benz Bz-III o mocy 110 kW (150 KM). Zapas paliwa 240 l. Charakterystyczna półokrą­gła chłodnica podwieszona pod gór­nym płatem pozwalała odróżnić Rulplery od innych samolotów tej klasy.

Dane techniczne C-I (wg [1]):
Rozpiętość- 12,15 m, długość- 7,85 m, wysokość- 3,06 m, powierzchnia nośna- 35,7 m2.
Masa własna- 793 kg, masa użyteczna- 540 kg, masa całkowita- 1333 kg.
Prędkość max- 152 km/h, pułap- 5100 m, zasięg- 560 km.

Dane techniczne C-I (Bayru) (wg [1]):
Rozpiętość- 12,15 m, długość- 7,85 m, wysokość- 3,06 m, powierzchnia nośna- 35,70 m2.
Masa własna- 797 kg, masa użyteczna- 540 kg, masa całkowita- 1337 kg.
Prędkość max- 150 km/h, pułap- 5000 m.

Dane techniczne C-Ia (wg [1]):
Rozpiętość- 12,15 m, długość- 7,85 m, wysokość- 3,06 m, powierzchnia nośna- 35,70 m2.
Masa własna- 815 kg, masa użyteczna- 540 kg, masa całkowita- 1355 kg.
Prędkość max- 155 km/h, pułap- 5200 m.

Galeria

  • Rumpler C-I w barwach polskiego lotnictwa wojskowego. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Rumpler C-I, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Uszkodzony samolot Rumpler C-I (Mark) nr 13046/17 lotnictwa polskiego. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Wypadek samolotu wywiadowczego Rumpler C.I nr 2743/17 (nr Stacji Lotniczej Ławica 1/17), w którym śmiertelnie ranny został uczeń st. szer. Bohdan Daszkiewicz. (Źródło: ze zbiorów CBN Polona).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924”. Wyd. Bellona; Wyd. Lampart. Warszawa 1997.
[2] Sankowski W. ”Rumpler C.I”. Lotnictwo z szachownicą nr 24.
[3] Bączkowski W. "Samoloty wojskowe obcych konstrukcji 1918-1939". Tomik 1. Seria "Barwa w Lotnictwie Polskim". Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. Warszawa 1987.
[4] Januszewski S. "Pionierzy. Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918". Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. Wrocław 2019.
blog comments powered by Disqus