Rohrbach Ro VIII "Roland", 1926

Samolot transportowy i bombowy. Niemcy.
Pierwszy prototyp samolotu pasażerskiego Roland VIII ”Roland”. (Źródło: archiwum).

Podczas I wojny światowej firma Luftschiffbau Zeppelin GmbH była prawdziwą kuźnią niemieckich konstruktorów lotniczych. Wśród nich wyróżniał się Adolf Karl Rohrbach, główny konstruktor oddziału firmy Zeppelin-Staaken (inne nazwy Zeppelin Werke Staaken lub Zeppelin-Werke GmbH), gdzie były budowane duże samoloty bombowe (patrz Zeppelin-Staaken R.VI).

Wkrótce po zakończeniu wojny Adolf Rohrbach zaprojektował 4- silnikowy samolot pasażerski Zeppelin-Staaken E-4/20, który znacznie wyprzedzał swoje czasy. Był to pierwszy na świecie ciężki, wielosilnikowy samolot, wykonany w całości z metalu. Miał masę startową 8500 kg i rozpiętość skrzydeł 31 m, był w stanie przewozić 18 pasażerów z prędkością 211 km/h. Takie wskaźniki nie miały sobie równych przez wiele lat. W konstrukcji samolotu zastosowano szereg bardzo nowoczesnych rozwiązań. Zeppelin-Staaken E-4/20 został oblatany w 1920 r. Jednak traktat wersalski zakazywał budowy ciężkich samolotów w Niemczech. W 1922 r., na wniosek komisji kontroli samolot, który był pod każdym względem interesujący, został zniszczony.

W tym samym roku Rohrbach założył w Berlinie własną firmę produkującą samoloty Rohrbach Metall-Flugzeugbau GmbH, w której opracował kilka typów latających łodzi. Co prawda w związku z zakazami nałożonymi na Niemcy, budowano je w duńskim oddziale Rohrbach Metall-Aeroplane Co. A/S. W 1925 r. Rohrbach opracował projekt nowego samolotu pasażerskiego, wykorzystując doświadczenie zdobyte przy pracach nad samolotem Zeppelin-Staaken E-4/20. Nowy samolot był nieco mniejszy i przeznaczony dla 10 pasażerów. Był to trzysilnikowy górnopłat z silnikami BMV-IV. Projekt otrzymał nazwę Rohrbach Ro VIII Rohrbach Land flugzeug , co oznaczało samolot lądowy Rohrbacha (najwyraźniej w celu odróżnienia go od poprzednio zbudowanych wodnosamolotów). Nazwa samolotu została później skrócona do Ro VIII "Roland I".

Gdy w 1926 r. złagodzono zakazy produkcji samolotów w Niemczech, Rohrbach zbudował swój samolot w zakładach w Staaken. W tym samym, 1926 r., prototyp po raz pierwszy wzbił się w powietrze. Samolotem zainteresowały się nowo powstałe linie lotnicze Deutsche Luft Hansa, które zakupiły prototyp i złożyły zamówienie na kolejne 5 samolotów. W 1927 r. pierwsze samoloty zaczęły obsługiwać trasę z Berlina do Londynu (przez Hanower i Amsterdam). Następnie samoloty pojawiły się na innych liniach o zwiększonym ruchu- z Berlina i Hamburga do Wiednia, Monachium, Zurychu, Genewy, Kopenhagi, Malmö itp. W lipcu 1928 r. otwarto linię z Monachium do Mediolanu przez Alpy.

W 1927 r. na samolocie "Roland I" ustanowiono światowe rekordy:
- prędkość z ładunkiem 100 kg na dystansie 500 km- 165,9 km/h,
- długotrwałości lotu z ładunkiem 1000 kg- 14 h i 23',
- długotrwałości lotu z ładunkiem 2000 kg- 4 h i 17' 49",
- odległości lotu z ładunkiem 2000 kg- 1750 km,
- odległości lotu po trasie zamkniętej z ładunkiem 2000 kg- 600 km,
- prędkość z ładunkiem 2000 kg na dystansie 100 km- 173,9 km/h,
- prędkość z ładunkiem 2000 kg na dystansie 500 km- 165,9 km/h.
Do samolotu "Roland" należą łącznie 22 rekordy świata.

Założona w 1927 r. hiszpańska linia lotnicza Iberia, zamówiła 5 samolotów "Roland I". Wg [3]- linie lotnicze Iberia odkupiła 3 samoloty "Roland I" linii Deutsche Luft Hansa. Pierwszy komercyjny lot tej linii lotniczej, z Barcelony do Madrytu, został wykonany w dniu 14.12.1927 r.

W 1928 r. Deutsche Luft Hansa zamówił 3 kolejne samoloty z mocniejszymi silnikami BMV-Va i metalowymi śmigłami. Wersja otrzymała oznaczenie Ro VIIIa "Roland Ia". Następnie zmodyfikowano również wcześniej zbudowane egzemplarze do tej wersji.

W 1929 r. pojawiła się wersja Ro-VIIIb "Roland II". Posiadała znacznie poprawioną aerodynamikę (i wygląd). Skrzydło zostało podniesione, kabina załogi została przeszklona i wbudowana w obrys kadłuba. Zastosowano metalowe śmigła, a koła podwozia głównego otrzymały hamulce. W sumie wyprodukowano 12 samolotów tej wersji. Mogło powstać ich więcej, ale w 1931 r. firma Rohrbach przestała istnieć. Dziewięć egzemplarzy zostało zakupionych przez Deutsche Luft Hansa. Latały na głównych liniach europejskich. Podczas swojej kampanii wyborczej w 1932 r. Adolf Hitler wynajął samolot Ro VIII "Roland" od Deutsche Luft Hansa na swoje dwie pierwsze serie lotów wyborczych w marcu i lipcu. Samolot otrzymał nazwę Immelmann I na cześć pilota Maxa Immelmanna z I wojny światowej. W 1937 r. samolot ten stał się eksponatem muzeum lotnictwa Deutsche Luftfahrtsammlung. Został zniszczony w nocy z 23 na 24.11.1943 r., podczas nalotu samolotów RAF na Berlin.

Trzy samoloty "Roland II" zostały zakupione przez radziecko- niemiecką linię lotniczą Deutsch-Russische Luftverkehrs GmbH (Deruluft). Wg [3]- były to samoloty odkupione od Deutsche Luft Hansa. Latały na głównej linii firmy- z Moskwy do Berlina przez Królewiec.

Prototyp Ro VIII "Roland" latał również w ZSRR. W 1929 r. został przebudowany na samolot bombowy Roland VIII Mb ("Militär-Roland"). Był używany w tajnej szkole lotniczej (Geheime Fliegerschule und Erprobungsstätte der Reichswehr) w Lipiecku do prób i szkolenia niemieckich pilotów wojskowych. Wyniki prób zmodyfikowanego samolotu pasażerskiego nie były szczególnie zachęcające, np. trzysilnikowy układ sprawiał, że ochrona przedniej półsfery była prawie niemożliwa, a warunki pracy bombardiera dalekie były od ideału.

W 1930 r. opracowano wersję "Roland III", ale nie wyszła ona po za stadium projektu i pozostała na deskach kreślarskich. Wersja ta miała być napędzana silnikami Pratt & Whitney "Hornet" lub Bristol "Mercury" VIIB, z silnikiem środkowym zamontowanym nad skrzydłem.

Łącznie zbudowano 26 samolotów wszystkich wersji. Adolf Rohrbach próbował uruchomić produkcję licencyjną w Stanach Zjednoczonych, do czego jednak nie doszło.

Rohrbach "Roland" był jednym z najlepszych, całkowicie metalowych, trzysilnikowych samolotów pasażerskich lat 1920- tych. Chociaż okazał się samolotem odnoszącym sukcesy, postęp w technice lotniczej w latach 1930- tych był tak szybki, że już w 1934 r. linie Deutsche Lufthansa (zmiana nazwy linii nastąpiła w tym samym roku) wycofały samoloty "Roland Ia" z najważniejszych linii. Samoloty "Roland II" zakończyły swoją karierę w 1936 r.

W Polsce.

W kwietniu 1926 r. firma Rohrbach Metall-Aeroplane Co. A/S, z Kopenhagi  złożyła do Ministerstwa Spraw Wojskowych ofertę dostawy serii samolotów własnej konstrukcji oraz uruchomienie produkcji w Polsce. Sprawa została przerwana przewrotem majowym 1926 r.

Wytwórnia Rohrbach Metall-Flugzeugbau GmbH zwróciła się powtórnie, bezpośrednio do Departamentu IV. Lotnictwa w marcu 1930 r. oferując dostawę konstrukcji całkowicie metalowych kilku typów w klasie transportowiec-bombowiec lub kompletnej dokumentacji technicznej. Oferowano dostawę łodzi latających Rohrbach Ro III "Rodra", Rohrbach Ro V "Rocco", Rohrbach Ro X "Romar" i samolotów transportowo- bombowych Rohrbach Ro VIII ”Roland I” i Rohrbach Ro VIII”Roland II”. Oferta nie została przyjęta.

Konstrukcja:
Zastrzałowy (w literaturze nazywany jako półzastrzałowy) górnopłat o konstrukcji metalowej. Załoga- 2 osoby, pasażerów- 10. W wersji wojskowej Roland Mb załoga- 4 osoby.
Płat jednodźwigarowy, trójdzielny, o obrysie prostokątnym z zaokrąglonymi końcówkami, z dodatnim wzniosem 6° w wersji "Roland I" i 3° w wersji "Roland II". Gruby profil Gottingen 449. Konstrukcja metalowa. Dźwigar z duraluminium o przekroju skrzynkowym projektu Rohrbacha. Początkowo środkowa część skrzydła przechodziła przez przedział pasażerski, w samolocie "Roland II" została umieszczona na szczycie kadłuba. Do dźwigara przymocowano zdejmowane przednie i tylne segmenty skrzydeł. Niektóre z tych segmentów służyły jako zbiorniki paliwa o pojemności 1350 l. Pokrycie z gładkiej, cienkiej blachy duraluminiowej. Płat był usztywniony stalowymi linkami łączącymi skrzydło w jego środkowej części z dolną częścią kadłuba. W wersji bombowej Ro VIII Mb zostały uzupełnione dwoma stalowymi linkami łączącymi górne części skrzydeł zewnętrznych. Skrzydła wyposażone w lotki.
Kadłub o przekroju prostokąta z zaokrągloną górą. Spód kadłuba o dużej krzywiźnie. Konstrukcja kratownicowa, wykonana z profili duraluminiowych. Dwie podłużnice znajdujące się w obszarze przedziału środkowego posiadały specjalne wzmocnienie w miejscu mocowania skrzydeł. Kołnierze podłużnic znajdujących się na zewnątrz, połączone z pokryciem zewnętrznym na całej swojej długości. Kabina załogi, z miejscami obok siebie, umieszczona na górze przedniej części kadłuba, za silnikiem. W wersji "Roland I" kabina była odkryta, w wersji "Roland II"- zakryta. Zakryta kabina pasażerska umieszczona w środkowej części kadłuba. Drzwi wejściowe znajdowały się z tyłu po prawej stronie. Za przedziałem pasażerskim znajdował się specjalny przedział, zwykle używany do przewożenia bagażu.
Usterzenie w układzie klasycznym. Konstrukcja metalowa, pokrycie z blachy duraluminiowej. Statecznik poziomy usztywniony stalowymi linkami, regulowany na ziemi.
Podwozie trójpodporowe, stałe. Podwozie główne trójgoleniowe. Oś każdego koła połączona była zawiasowo z dolną częścią kadłubem za pomocą dwóch goleni, trzecia, pionowa goleń zamontowana była do skrzydła. Pionowe golenie wyposażone w amortyzację w postaci spiralnych sprężyn. Koła pojedyncze, posiadały szprychy z drutu, stalowe felgi i gumowe opony. Koła samolotów "Roland II" były wyposażone w hamulce. Pod tylną częścią kadłuba znajdowała się płoza ogonowa.

Uzbrojenie w wersji Roland Mb ("Militär-Roland")- 4 ruchome karabiny maszynowe Spandau wz.08/15 kal. 7,92 mm, umieszczone po jednym w stanowiskach strzeleckich: w tylnej, górnej części kadłuba, w dolnej części kadłuba w okrągłej owiewce zamkniętej z przodu i z tyłu wydłużonych gondoli silnikowych. Udźwig bomb- 800 kg, max- 1000- 1100 kg. Bomby zawieszane były na zamkach pod skrzydłami, pod kadłubem oraz w komorze bombowej w kadłubie.
W wariancie rozpoznawczym można było zamontować pod skrzydłami dodatkowe zbiorniki paliwa. Samolot był wówczas wyposażony w aparaty fotograficzne i sprzęt łączności.

Wyposażenie- radiostacja.
Instalacje- elektryczna, przeciwpożarowa, ogrzewanie kabiny pasażerskiej.

Napęd- 3 silniki 6-cylindrowe, rzędowe, chłodzone cieczą:
- "Roland I"- BMW-IV o mocy 169 kW (230 KM) lub BMW-IVa o mocy 184 kW (250 KM),
- "Roland Ia"- BMW-Va o mocy 238 kW (320 KM),
- "Roland II"- BMW-Va o mocy 238 kW (320 KM), Junkers L5 o mocy 206 kW (276 KM) lub Junkers L5G o mocy 278- 315 kW (380- 430 KM).
Jeden silnik zamontowany z przodu kadłuba, dwa w gondolach na skrzydłach. Śmigła dwułopatowe: w wersji "Roland I" drewniane, w późniejszych wersjach metalowe. Chłodnice silników bocznych umieszczone pod skrzydłami, silnika środkowego- pod kadłubem. Zbiorniki paliwa umieszczone w przednich częściach skrzydła.

Dane techniczne (wg [6]):



"Roland I" "Roland Ia" "Roland II" "Roland Mb"
Rozpiętość
m
26,0 26,0 26,0 26,0
Długość m
16,1
16,1
16,4 16,1
Wysokość m
4,5
4,5 4,5 5,1
Powierzchnia nośna m2
88,0 88,0 88,0 88,0
Masa własna
kg
4575 4825 5085 4050
Masa startowa
kg
7150 7400 7600 6600
Prędkość max
km/h
195
208
220
198
Prędkość przelotowa km/h
170
195
195
190
Prędkość lądowania km/h
100 102
105
105
Wznoszenie m/s
2,4
2,8
2,2
2,1
Pułap
m
3000
3400
3400
4500
Zasięg
km
1125
900
1300
1500

Galeria

  • Samolot Roland VIII ”Roland I” hiszpańskich linii lotniczych Iberia. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Roland VIII ”Roland I” linii lotniczych Deutsche Luft Hansa. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Roland VIII ”Roland I” linii lotniczych Deutsche Luft Hansa. Widok z przodu. (Źródło: archiwum).
  • Roland VIII ”Roland I”, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).
  • Samolot pasażerski w wersji Roland VIIIa ”Roland Ia”. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Roland VIIIa ”Roland Ia” w locie. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Roland VIIIb ”Roland II” linii lotniczych Deutsche Luft Hansa. (Źródło: archiwum).
  • Samolot Roland VIIIb ”Roland II” na lotnisku. (Źródło: archiwum).
  • Samolot bombowy Roland VIII Mb ”Roland”. (Źródło: archiwum).
  • Samolot bombowy Roland VIII Mb ”Roland” w locie. (Źródło: archiwum).
  • Samolot bombowy Roland VIII Mb ”Roland” w locie, w widoku z góry. (Źródło: archiwum).
  • Samolot bombowy Roland VIII Mb ”Roland” w tajnej szkole lotniczej (Geheime Fliegerschule und Erprobungsstätte der Reichswehr) w Lipiecku. (Źródło: archiwum).
  • Roland VIII Mb ”Roland”, rysunek w rzutach. (Źródło: via Konrad Zienkiewicz).

Źródło:

[1] Morgała A. ”Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939”. Wyd. Bellona. Warszawa 2003.
[2] Авиалайнеры мир.
[3] German Aviation 1919 - 1945.
[4] Уголок неба - Большая авиационная энциклопедия.
[5] Nožička Jiri St., Nožička Jiri "Rohrbach Ro VIII Roland".  Letectvi + Kosmonautika nr 4, 5, i 6/2003.
[6] "Пассажирский самолет Rohrbach Ro VIII Roland". - Альтернативная История.
[7] "Партизаны Веймарской республики. Бомбардировщик Rohrbach Ro VIII Mb или "Militär-Roland". - Альтернативная История.
blog comments powered by Disqus