Raytheon AGM-154 JSOW, 1994

Beznapędowy zasobnik szybujący. USA.
Beznapędowe zasobniki szybujące Raytheon AGM-154 JSOW. (Źródło: US Navy).
W 1986 r. US Navy rozpoczęła prace nad nowym uzbrojeniem, nazwanym AIWS (Advanced Interdiction Weapons System). Podstawowym założeniem stało się uzyskanie zdolności ”odpal i zapomnij” i zasięgu, co najmniej 9 km podczas odpalenia czy zrzutu na małej wysokości. Konkurs wygrała, w czerwcu 1992 r., firma Texas Instruments. Uzbrojenie otrzymało oznaczenie AGM-154A, a do programu dołączył USAF. Pojawiła się też nowa nazwa opracowywanego systemu - JSOW (Joint Stand-Off Weapon). Uzbrojenie miało posiadać zdolność do przechwycenia celu po zrzucie, co pozwoliłoby na zrzut uzbrojenia podczas lotu na kursach innych niż te prowadzące w kierunku celu, odpalenie miało być ”ciche” (nie demaskowałby nosiciela podczas odpalenia). Kolejnym wymaganiem była zdolność porażenia różnorodnych celów, od początku założono modułowość (wymienność) przenoszonej głowicy bojowej.

W efekcie prac badawczo-rozwojowych, prowadzonych przez koncern Raytheon (która w 1997 r. wykupiły Texas Instruments), powstał zasobnik szybujący z rozkładanymi podczas lotu skrzydłami i krzyżowym usterzeniem z dodatkowymi statecznikami. W skład układu kierowania, oprócz odbiornika GPS, weszła także miniaturowa platforma bezwładnościowa (INS), co czyni uzbrojenie praktycznie niewrażliwym na ewentualne zakłócanie sygnału GPS. Pierwszy kierowany zrzut AGM-154A miał miejsce w grudniu 1994 r., zaś w lutym 1997 r. rozpoczęły się próby operacyjne, prowadzone przez US Navy. Producent opracował trzy główne wersje zasobnika:
- AGM-154A (JSOW-A)- ogólnego stosowania (wielozadaniowa). Występuje w dwóch wariantach. Ładunek bojowy AGM-154A stanowi 145 podpocisków BLU-97/B CEM o masie 1,54 kg każdy. BLU-97B może niszczyć zarówno siłę żywą, jak i cele lekko opancerzone. W wariant AGM-154A-1 głowica bojowa to ładunek odłamkowo-burzący BLU-111, pochodzący z bomby Mk 82. Wersje AGM-154A/A-1 są naprowadzane na cel przy użyciu układu naprowadzania GPS/INS, zapewniającego średni kołowy błąd trafienia na poziomie kilku (< 10) metrów. Zasobnik szkolny (nieuzbrojony) nosi oznaczenie DATM-154A.
- AGM-154B (JSOW-B)- przeciwpancerna, przenosząca sześć podpocisków BLU-108/B SFM. Każdy z nich uwalnia nad celem cztery bombki Skeet o masie po 3,4 kg, naprowadzające się w podczerwieni na cele typu czołgi i inne pojazdy.
- AGM-154C (JSOW-C) to pocisk niszczący cele punktowe (schrony, mosty, umocnione stanowiska dowodzenia). Głowicę bojową stanowi ładunek penetrujący-odłamkowo-burzący o masie 246 kg BROACH. Penetrator może przebić 1,5-m osłonę żelazobetonu za którą następuje detonacja ładunku właściwego. JSOW-C naprowadza się na cel wykorzystując układ GPS/INS, zaś końcowej fazie ataku włącza się czujnik termowizyjny. Dzięki nowej metodzie naprowadzania wzrosła celność pocisku- średni kołowy błąd trafienia wynosi 3 m. Wersja ta powstała na wyłączne zamówienie US Navy.
Ponadto wstępnie rozpatrywano opracowanie wersji AGM-154D/E, będących napędzanymi wersjami odpowiednio AGM-154A/C, a więc pociskami manewrującymi. Źródłem napędu miał był silnik turboodrzutowy Williams/Rolls Royce WJ-24-8 (J400-WR-104) o ciągu 109 kG. Dzięki niemu, maksymalny zasięg tych wersji szacowano na ok. 325 km. Wszystkie wersje mają niewielką skuteczną powierzchnię odbicia fal elektromagnetycznych, co dodatkowo (oprócz braku sygnatury termicznej i akustycznej) utrudnia prawdopodobieństwo ich wykrycia i zniszczenia. Ponadto na trasie dolotu do celu można zaprogramować do ośmiu punktów zwrotnych.

Fazę doświadczalną wersji AGM-154A zakończono w 1995 r. W lutym 1997 r. rozpoczęto wraz z US Navy próby operacyjne JSOW-A. Próby prowadzone przez USAF rozpoczęły się w marcu 1996 r. Na początku 1998 r. Raytheon rozpoczął produkcję małoseryjną wersji AGM-154A (328 szt. dla US Navy i 75 dla USAF), zaś w grudniu 1998 r. został podpisany kontrakt na pełnoskalową produkcję tej wersji oraz małoseryjną wersji JSOW-B.

25.01.1999 r. JSOW-y zostały po raz pierwszy użyte bojowo przeciw Irakowi podczas ofensywy lotniczej pod kryptonimem Desert Fox. Ich celami byty irackie stanowiska obrony przeciwlotniczej. Kolejną operacją, w której zastosowano bojowo AGM-154A, była operacja Allied Force w Kosowie, rozpoczęta w marcu 1999 r. Celami były serbskie stanowiska obrony przeciwlotniczej. Plany na lata finansowe 2001 i 2002, zakładały produkcję AGM-154A w ilościach odpowiednio 816 1970 sztuk. Jednak 16.02.2001 r., podczas operacji Southern Watch w południowym Iraku połowa JSOW-ów nie trafiła w swoje cele. Przyczyną okazało się złe zaprogramowanie punktu zrzutu uzbrojenia oraz problemy z autopilotami zasobników. W efekcie produkcję ograniczono do 104 sztuk rocznie, zaś w 2003 r. zaplanowano wytworzenie tylko 747 AGM-154 zamiast 997 szt. Wprowadzono niezbędne zmiany i uodporniono odbiornik GPS na zakłócenia. Ponownie przeprowadzono próby operacyjne w sierpniu 2002 r. i odtąd bez stosowano tę broń w operacjach w Afganistanie i Iraku (Iraqi Freedom). Łącznie do 2006 r. wyprodukowano ok. 2000 szt., z czego w konfliktach zrzucono ponad 400 zasobników JSOW-A.

Podwariant AGM-154A-1 został opracowany i w 2006 r oczekiwano na uruchomienie produkcji. Osiągnięcie wstępnej gotowości operacyjnej wersji AGM-154B planowano na koniec 2002 r., jednak ostatecznie produkcji nie podjęto. Wersja AGM-154C zakończyła próby pod koniec 2003 r. i od lutego 2005 r. znajduje się w produkcji. W połowie 2006 r. do produkcji wszedł wariant Block II, o uproszczonej budowie i tańszy. W 2006 r. prowadzone były prace studialne nad wersją Block III, która będzie miała możliwość atakowania celów ruchomych. Produkcję przewidziano na koniec obecnej dekady.

W grudniu 2005 Grecja zamówiła zasobniki JSOW-C, również w 2005 r. Turcja zwróciła się do USA o zgodę na sprzedaż kilkudziesięciu AGM-154A lub AGM-154C.

W Polsce.

W lipcu 2002 r. Polska zamówiła 280 zasobników JSOW-C do swoich nowych samolotów Lockheed Martin F-16C/D Block 52+ ”Jastrząb”. Będzie to ich podstawowe uzbrojenie klasy ”odpal i zapomnij” dużego zasięgu.

Konstrukcja:
Precyzyjny, autonomiczny, beznapędowy zasobnik szybujący o utrudnionej wykrywalności.
Skrzydła skośne, rozkładane podczas lotu.
Kadłub specjalnie ukształtowany w celu uzyskania niewielkiej skutecznej powierzchni odbicia fal elektromagnetycznych.
Usterzenie krzyżowe z dodatkowymi statecznikami.
System naprowadzania- nawigacja satelitarna (GPS) plus platforma bezwładnościowa (INS). Dodatkowo w wersji AGM-154C autonomiczna głowica termowizyjna (IIR) włączana w końcowej fazie ataku.

Dane techniczne AGM-154A/A1 (wg [1]):
Rozpiętość- 2,69 m, długość- 4,1 m, szerokość kadłuba max- 0,33 m.
Masa- 475 kg.

Dane techniczne AGM-154B (wg [1]):
Rozpiętość- 2,69 m, długość- 4,1 m, szerokość kadłuba max- 0,33 m.
Masa- 483 kg.
Zasięg: zrzut na wys. 150 m- 22 km, zrzut na wys. 7500 m- 100 km, zrzut na wys. 12000 m- 130 km.

Dane techniczne AGM-154C (wg [1]):
Rozpiętość- 2,69 m, długość- 4,1 m, szerokość kadłuba max- 0,33 m.
Masa- 681 kg.

Źródło:

[1] Abraszek P. ”Zasobnik szybujący AGM-154 JSOW”. Nowa Technika Wojskowa 3/2006.
[2] PA ”Turcja zamawia JSOW-A”. Nowa Technika Wojskowa 5/2006.
blog comments powered by Disqus